از آنجایی که اسلام دین کامل و جامعی است برای هر امری آداب خاصی مقرر کرده است، از حج گرفته تا نماز، خواب و...؛ از این روی در مورد مسواک کردن هم دستورات خاصی وارد شده است که به طور مختصر به بررسی آنها می پردازیم.
مسواک امری مستحبی است.
بهتر است موقع وضو مسواک نماییم.
اگر قبل از وضو مسواک فراموش شد، بعد از وضو اقدام به این کار نماییم.
مسواک موقع برخاستن از خواب و سحرگاه مستحب است.
قبل از قرائت قرآن مستحب
مسواک در روایات متعددی از سنت نبوی شمرده شده است[1] و پیامبر به اندازه ای به آن سفارش شده است که می فرماید: جبرئیل آنقدر به من در مورد مسواک سفارش کرد که ترسیدم دندانهایم درد کنند یا بریزند (قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ ع یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّى خَشِیتُ أَنْ أُحْفِیَ أَوْ أَدْرَدَ)[2]. گاهی مسواک اساس وضو ذکر شده است (السِّوَاکُ شَطْرُ الْوُضُوءِ)[3] همچنین نقل شده است که اگر مردم می دانستند که چه آثاری در مسواک نهفته است آن را خود به زیر لحاف می بردند (کنایه از اینکه همیشه آن را همراه خود داشتند) [4].
مسواک بر طبق روایتی دارای دوازده خصلت است: پاک کننده دهان، باعث خشنودی پروردگار، سفید کننده دندان ها، از بین برنده آنچه از چرک در دهان جمع شده و باعث خرابی دندان می شود، کم کردن بلغم، زیاد نمودن اشتها، مضاعف کردن حسنات، نوعی برپا داشتن سنت نبوی، باعث حضور ملائکه، محکم کردن لثه، پاک کردن راه قرآن، دو رکعت نماز با مسواک برتر از هفتاد رکعت بدون مسواک است. [5]
علاوه بر حدیث فوق
مسواک نمودن به معنای شستن دندان ها و دهان می باشد چه با دست و چه با کمک شیء دیگر. همانطوری که در برخی از روایات اشاره به مسواک نمودن با انگشت ابهام شده است (قَالَ النَّبِیُّ ص التَّشْوِیصُ بِالْإِبْهَامِ وَ الْمُسَبِّحَةِ عِنْدَ الْوُضُوءِ سِوَاکٌ؛ قطب راوندی، سعید بن هبة الله (م573ق)؛ الدعوات، ص161؛ همو، النوادر؛ ص44؛ ابن حیون، نعمان بن محمد(259-363ق)؛ دعائم الاسلام؛ ج1، ص119؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)؛ مستدرک الوسائل، ج1، ص369) و در روایت دیگری با شاخه ای از درخت زیتون (عَنِِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ نِعْمَ السِّوَاکُ الزَّیْتُونُ مِنَ الشَّجَرَةِ الْمُبَارَکَةِ؛ متقی هندی، علی بن حسام الدین (588-975ق)؛ کنزالعمال، ج9،ص 321؛ ج6، ص429؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)؛ مستدرک الوسائل، ج1، ص369؛ طبرسی، حسن بن فضل (قرن6)؛ مکارم الاخلاق؛ ص49.) یا درخت «اراک» (وَ کَانَ صلی الله علیه و آله و سلم یَسْتَاکُ بِالْأَرَاکِ أَمَرَهُ بِذَلِکَ جَبْرَئِیلُ علیه السلام؛ ابن حجر عسقلانی م852ق، تلخیص الحبیر، ج1، ص385؛ طبرسی، حسن بن فضل (قرن6)؛ مکارم الاخلاق؛ ص39؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)؛ مستدرک الوسائل، ج1، ص368 و369) از سنت پیامبر دانسته شده است، البته مسواک های زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از چوب نرمی به نام «درخت اراک» ب دست می آمد که هم اکنون نیز از آن نوع درخت در عربستان یافت می شود (شبر، عبدالله (1774-1826م)؛ الاخلاق؛ ص55).
در قرآن کریم واژه مسواک
مرحوم آیت‌الله حق‌شناس در یکی از درس‌های اخلاق خود به موضوع «عوامل نورانی شدن قلب» اشاره کرد که مشروح آن در ادامه می‌آید
*عوامل نورانی شدن قلب
حالا روایت دیگری از پیغمبر اکرم (ص) برای تشویق شما بخوانم «خمسة تنور القلب»؛ پنج چیز است که قلب و دل را روشن و منور می‌کند:
اول قرائت قرآن است که حجاب‌ها و زنگ‌ها را از روی قلب برمی‌دارد؛ خصوصا اگر انسان با تدبر بخواند، این همه تفسیر نوشته‌اند، شما تفاسیر را مطالعه کنید و ببینید کدام یک با ذوق شما موافقت می‌کند، همان را انتخاب کنید و مطالعه کنید. «أَفْضَلُ عِبادَةِ اُمََّتی قِرَاءَةُ القُرآنِ»؛ البته «مع التدبیر» افضل اعمال امت من این است که قرآن را با تدبیر بخوانند.
*کم‌خوردن مخصوصاً در شب برای تهجد
دومی قلت أکل یعنی کم خوردن است، مخصوصاً در شب که
در سال 1385و 1386 مطالعاتی در باره مسواک در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم انجام دادم که انجام خدمت سربازی مانع از تکمیل به موقع آن گردید برخی از مطالب آن را منتشر می کنم شاید فرصتی دست داد برای تکمیل مطالب:
مسواک در سیره انبیاء علیهم السلام
مسواک یکی از آداب مستحب شرعی است که با پیشرفت علوم تجربی اهمیت آن روز به روز بیشتر نمایان می شود، در نگاهی کوتاه به تاریخ، بیشترین تاکید را از زبان معصومین علیهم السلام می شنویم؛ اگرچه تاریخ دقیق آن را شاید بتوان به زمان حضرت آدم علیه السلام مربوط دانست که اولین پیامبر است. در احادیث فراوانی «مسواک» از سنت های انبیاء شمرده شده است و حضرت آدم علیه السلام نیز اولین پیامبر محسوب می شود:
الف: قال رسول الله صلى الله علیه وسلم أربع من سنن المرسلین الحیاء والتعطر والسواک والنکاح. (نووی، محی الدین بن شرف (م677ق)؛ المجموع؛ ج 1، ص 274. و ج16، ص131).
ب: عدة من أصحابنا ، عن أحمد بن محمد ، عن ابن محبوب ، عن یونس بن یعقوب عن أبی اسامة ، عن أبی عبد الله ( علیه السلام قال : من سنن المرسلین السواک . (کلینی، محمد بن یعقوب (م329ق)؛ الکافی؛ ج 3، ص 23. و ج6، ص495؛ نیز ر.ک. ابن بابویه، محمد بن علی (311-381ق)؛ من لایحضره الفقیه؛ ج1، ص52.)
ج: وقال رسول الله صلى الله علیه وآله : اربع من سنن المرسلین : العطر والسواک والنساء والحناء ( فتال نیشابوری، محمد بن احمد (م508ق)؛ روضة الواعظین؛ ص308، همچنین ر.ک. ابن حنبل، احمد بن محمد (164-241ق)؛ المسند؛ ج5، ص421؛ یعقوبی، احمد بن اسحاق (م292؟ق)؛ تاریخ الیعقوبی؛ ج2، ص 108.).
برخی از مفسران به طور روشن در زمان حضرت موسی و حضرت ابراهیم علیه السلام سخن از مسواک به میان آورده اند؛ مولف تفسیر «کشف الاسرار» در تبیین آیه «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّیَّتِی قَالَ لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» (بقره:124) چنین آورده است که از جمله این آزمایش های الهی و کلمات «مسواک کردن» بود. (میبدی، احمد بن محمد (قرن6)؛ تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار؛ ج1، ص345)
همچنین در ذیل آیه شریفه«وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِینَ لَیْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً» (اعراف: 142) آمده است: «از غذا نخوردن بوی دهان وی متغیر گشت و به چوب خرّوب مسواک کرد تا آن بوی دهن وی بگشت» (میبدی، احمد بن محمد (قرن6)؛ تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار؛ ج3، ص724).
در شان نزول آیه «وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَیْنَ ذَلِکَ وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیًّا» (مریم: 64) از مجاهد روایت شده است که فرشته وحی با تاخیر بر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم وارد شد، زمانی که بر پیامبر نازل شد حضرت پرسید: چرا دیر آمدی؟ فرشته وحی پاسخ داد: من ماموریت خود را انجام دادم، چگونه نزد شما بیایم در حالی که مسلمانان دهان خود را مسواک نمی زنند و ناخن های خود را کوتاه نمی نمایندو... (واحدی، علی بن احمد (م468ق)؛ اسباب النزول؛ ص309؛ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (م597ق)؛ زاد المسیر؛ ج3، ص139؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)؛ مستدرک الوسائل؛ ج1، ص359؛ میبدی، احمد بن محمد (قرن6)؛ تفسیر کشف الاسرار؛ ج6، ص72) البته این روایت از طریق منابع شیعی روایت نشده است و مجاهد از تابعان (21-104ق) و از جمله موثق ترین شاگردان ابن عباس، مفسر نامی قرآن است؛ همچنین گفته شده که داناترین تابعان در تفسیر مجاهد است. ر.ک.معرفت، محمد هادی؛ تفسیر و مفسران؛ ج1، ص304-311. البته این مطلب دلیل قطعی بر صحت حدیث وی نیست.
چکیده
بیشتر روایات نقل‌شده از معصومان علیهم‌السلام (و صحابه) به صورت خبر واحدی است که محفوف به قرائن قطعی نیستند؛ از این روی گروهی از علما، حجیت آن را پذیرفته و گروهی منکر حجیت آن شده‌اند و هر گروه برای اثبات مدعای خود به دلایل گوناگونی از قرآن، سنت، عقل و اجماع استناد کرده‌اند که در این مجال پس از مفهوم شناسی مسئله و ذکر تاریخچه مختصری از نظر علما نسبت به حجیت خبر واحد، به بررسی تطبیقی دلایل قرآنی موافقان حجیت خبر واحد از جمله آیه نبأ و نفر پرداخته‌شده و دلایل قرآنی مخالفان حجیت خبر واحد از جمله آیات مربوط به نهی از متابعت ظن مورد نقد واقع شده است.
واژگان کلیدی: حجیت، روایات، خبر واحد، بررسی تطبیقی، ادله قرآنی
دانلود متن کامل مقاله «بررسی تطبیقی دلایل قرآنی حجیت خبر واحد»
چکیده
آشنایی با سبک زندگی «خانواده های متعالی» ذکر شده در قرآن برای رسیدن به رستگاری و داشتن زندگی راحت و برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی ضروری به نظر می رسد، از طرف دیگر تبیین مصادیق به جهت تاثیر پذیری بیشتر بر انسان اهمیت ویژه ای پیدا می کند؛ علی الخصوص که مصادیق از نگاه وحی و اندیشه قرآن مورد واکاوی قرار گیرد. بر این اساس نوشتار حاضر به بررسی مصادیق خانواده متعالی در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن می پردازد و با بیان اهمیت مساله و بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی خانواده و سبک زندگی، مهم ترین مصادیق خانواده متعالی در قرآن را ذکر می کند از جمله خانواده های حضرت آدم، ابراهیم، یعقوب، یوسف، موسی، شعیب، مریم و عیسی، زکریا و یحیی، لقمان و حضرت محمد علیهم السلام. نگارنده در پایان جهت تبیین کامل موضوع به طور گذرا به خانواده های «نااهل» از جمله زن نوح و زن لوط اشاره می کند.
واژگان کلیدی: خانواده متعالی، مصادیق، سبک زندگی، قرآن
دانلود مقاله بررسی مصادیق خانواده متعالی در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن کریم
چکیده
آرامش، انسان دوستی، مهربانی و ایمان به پروردگار از جمله اهداف بلند قرآن کریم در تبیین هدف تشکیل خانواده است که اعضای آن می توانند در رسیدن همدیگر به کمال حقیقی انسان، یاری رسان باشند؛ بویژه اگر این خانواده بر اساس اندیشه توحیدی بنا نهاده شده و بتواند قوانین کلی جهت تطبیق با نیازهای روزانه و نحوه رفتار صحیح در سبک زندگی را رعایت نماید. نوشتار حاضر با نگرش به این مساله، به تبیین بایسته های خانواده متعالی در سبک زندگی از منظر قرآن پرداخته و بایسته ها را در سه حوزه اعتقادی، اخلاقی و رفتاری مورد بررسی قرار داده است.
واژگان کلیدی: خانواده متعالی، بایسته های اعتقادی، بایسته های اخلاقی، بایسته های رفتاری، سبک زندگی، قرآن
دانلود مقاله بایسته های خانواده متعالی در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن کریم
مقاله تدوین شده با همکاری دو نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد (خانم ها حمیده شفیعی و حکیمه یاری) برای بیست و نهمین کنفرانس بین المللی تقریب مذاهب اسلامی
چکیده
در برهه‌ی کنونی، نظام سرمایه‌داری غرب با هدف قرار دادن پایه‌های اسلام بیش‌ازپیش در تلاش است تا سیادت خود را در جامعه‌ی جهانی تثبیت نماید یکی از راه‌های رسیدن به چنین طرح و نقشه‌ای ایجاد تفرقه، اختلاف و دشمنی میان مسلمانان است بدین‌جهت وحدت امت اسلامی که مایه قدرت و شوکت آنان و همچون خاری در چشم مستکبران جهان است بدون مانع نخواهد بود و واکنش سختِ بدخواهان اسلام و را با برنامه‌ریزی دقیق و طولانی به همراه خواهد داشت، هرچند که نمی‌توان در تحقق این اندیشه‌ی شوم نقش برخی عوامل موجود در درون جامعه‌ی اسلامی را نادیده گرفت که دانسته یا نادانسته با آنان هم‌نوا شده‌اند. شناخت این موانع و تلاش در جهت رفع آنها از سوی عالمان و اندیشمندان مسلمان، امری بایسته و قطعی است که بی‌توجهی به آن، خسارت عظیمی بر پیکره امت اسلامی وارد خواهد ساخت. در این پژوهش جهت تحقق این امر بنیادین، با تحلیل آیات و روایات، مهم‌ترین موانع درونی وحدت از قبیل فقدان رهبری صالح، ملی‌گرایی، تعصب‌های مذهبی قومی نژادی، جهل و ناآگاهی توده‌های مردم، تکفیر یکدیگر و موانع بیرونی آن مانند نامشخص گذاشتن مرزهای سیاسی، جنگ نرم، فرقه سازی و حمایت از فرقه‌های انحرافی و نفوذ منافقان در میان صفوف مسلمانان موردبررسی قرارگرفته است.
واژگان کلیدی: وحدت، موانع درونی وحدت، موانع بیرونی وحدت، امت اسلامی، قرآن کریم.
توصیه های استاد قرائتی به اهل علم
1. پیغمبری سوار بر الاغ بود از روستایی می‌گذشت به قبرستان رسید و گفت خدایا این مردگان چگونه زنده می‌شوند؟ در این هنگام به فرمان خداوند مُرد و صدسال بعد خداوند او را حیات دوباره بخشید و این نشان می‌دهد که علم، آنقدر ارزش دارد که پیامبری صدسال باید بمیرد تا یاد بگیرد که خداوند چگونه مردگان را زنده می‌کند.
2. اینکه خداوند به حضرت موسی(ع) دستور می‌دهد تا حضرت خضر را پیدا کند و یاد بگیرد یعنی پیغمبر هستی؛ اما فارغ التحصیل نیستی.
3. برخی سخنرانان با کلمات بازی می‌کنند و جملات و کلمات مترادف و هم معنا را مدام تکرار می‌کنند، در حالی که باید سخنران بر بالای منبر کم حرف بزند، مفید حرف بزند و مسائل مورد نیاز مردم را بازگو کند.
4. باید برای لحظه لحظه عمر از خداوند متعال استغفار کنیم و زمان را بیهوده از دست ندهیم؛ همان‌گونه که امامان ما از لحظه لحظه عمرشان برای استغفار و تسبیح خداوند استفاده می‌کردند و لحظه‌ای غافل از یاد و ذکر خداوند نبودند.
5. قرآن باید محور همه کارها باشد؛ چرا که قرآن جامع و کامل است و در باب همه مسائل می‌توان به قرآن تمسک کرد و نکته‌هایش را استخراج کرد و آموخت.
6. شما ببینید انسانی را که بیرون از بانک به تماشای آن نشسته است و یا جوانانی که با شدت و حدت به تماشای یک برنامه ورزشی 90 دقیقه‌ای مثل فوتبال می‌نشینند، اینها همه زمان و وقت و کارهای بیهوده است که باید از زندگی‌ها حذف شود، تماشاگر فوتبال نباشیم؛ خودمان ورزش کنیم، از تماشای مسابقه فوتبال، چیزی جز خسران عایدمان نمی‌شود.
7. علمی که انسان با تحقیق از آیات و روایات به دست می‌آورد، آن زمان مفید فایده است که به مردم بگوید؛ بنابراین آن علمی که انسان در نزد خود نگه دارد علم نیست.
8. علم نافع علمی است که عالمش به واسطه آن، دستگیر پدر و مادرش باشد و دست آنان را بوسه زند و متواضع باشد، ثمره علم، اشک است و طلبه باید اهل اشک باشد؛ اینکه می‌گویند علما و روحانیان سلسله جلیله هستند این در صورتی مصداق دارد که فرقی بین نماز نجار و بنا و قصاب با یک عالم باشد وگرنه همین نماز سه رکعتی مغرب و عشا را یک انسان معمولی هم می‌خواند.
9. طلبه باید از ابتدا مواظب طلبگی‌اش باشد، تقوا باید از ابتدا در طلاب تقویت شود و یک طلبه باید با مطالعه فردایش با امروز و دیروزش متفاوت باشد و البته برای این تفاوت نیاز است که محور کارهایش را تفسیر و جدی گرفتن قرآن قرار دهد.
10. در حوزه‌های علمیه باید طلاب در هر سال تحصیلی مهارتی خاص را فرا گیرند. برای مثال در سال اول روش تدریس قرآن در سال دوم قصه‌گویی در سال سوم احکام که اگر طلبه‌ای در سال دوم دیگر درسش را ادامه نداد، حداقل فایده‌اش این است که او دو هنر تدریس قرآن و آموزش احکام را فرا گرفته است.
قرآن کریم کتاب هدایت انسان به سوی سعادت و کمال است و در راستای این هدف آیاتی را در بر دارد که به موضوعات طبیعی از قبیل آسمان‌ها، زمین، باد، باران، آب، دریاها، کوهها و ... اشاره می کند و از آنجا که به عنوان معجزه خاتم پیامبران می باشد مطالب این آیات نیز می تواند جزئی از اعجاز محتوایی قرآن باشد که شهید مطهری در گفتار و نوشته های خود ضمن پذیرش این نوع از اعجاز، هر از چند گاهی به مصادیق آن اشاره می کند. آنچه در این مجال ذکر شده است پس از ذکر معنای لغوی و اصطلاحی اعجازو بیان وجوه مختلف آن و به تبیین مفهوم اعجاز علمی و پیشینه آن از نگاه شهید مطهری پرداخته، آنگاه مبانی اعجاز علمی را در آثار استاد مطرح کرده و مصادیق معدودی از اعجاز علمی را در شکل گیری کوه یخ ابرها و دگرگونی شدیدآنهابرای ایجاد باران بر شمرده و در پایان به آسیب شناسی اجمالی اعجاز غیبی می پردازد که مهم ترین آسیب، تطبیق مطالب علمی غیر قطعی با آیات قرآن می باشد.
واژگان کلیدی: اعجاز علمی، وجوه اعجاز، مبانی اعجاز علمی، مصادیق اعجاز علمی، آسیب شناسی اعجاز علمی، شهید مطهری
قیام های برخاسته از تعالیم و دستورات اسلام اغلب در ابتدای مسیر حرکت با موفقیت هایی همراه می شوند ولی به مرور زمان با بروز آسیب هایی از هدف اصلی منحرف شده و به سرانجامی نمی رسند. شناسایی این آسیب ها از منظر افق فرابشری وحی نتایج مفیدتری به دست می دهد تا در درمان یا پیشگیری به کار آید. بویژه اگر بخواهیم آسیب های مذکور را با توجه به حکومت نوپای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مورد بررسی قرار دهیم که دینی جامع و جاوید به جامعه بشری معرفی کرده است؛ با این نگرش، نگارنده به ذکر آسیب های نهضت اسلامی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته است؛ بدین منظور آسیب های تهدید کننده نهضت را در دو گروه درونی و بیرونی طبقه بندی کرده و سرپیچی از فرمان رهبر، فساد خواص، مد نظر قرار ندادن ارزش واقعی مجاهدان راستین، وابستگی به سیاست های کلی بیگانگان، نگاه تک بعدی به مسائل، اختلافات درونی، عدول از مردم سالاری دینی و پیراستگی از اخلاق اسلامی را جزء اساسی ترین آسیب های درونی قیام اسلامی برشمرده و مهم ترین آسیب های بیرونی را از ناحیه کفار، منافقان و اهل کتاب متوجه نهضت اسلامی می داند.
واژگان کلیدی: بیداری اسلامی، قرآن، پیامبر اعظم، آسیب شناسی، رهبر، فساد خواص، اختلاف، کفار، منافقان، اهل کتاب
فرایند درک و تفسیر متن با زمینه‌های فکری، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی‌ای که در زمان خلق اثر و تکوین متن و گفتار، مولف را احاطه کرده و او در آن جغرافیای خاص فرهنگی، اجتماعی و تاریخی به خلق اثر پرداخته است در ارتباط است و‌این مطلب در جای خود یک اصل عقلایی در گفتمان متعارف بشری است که در تحلیل، تفسیر و معناشناسی یک متن، نوشتار یا گفتار یک اندیشمند، فضای کلی و آهنگ سخن وی را باید مورد عنایت قرار داد. این مساله در مورد امام علی علیه السلام مساله از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا آن حضرت در رأس حکومت اسلامی قرار گرفته و بی‌شک فرامینی که به عنوان حاکم اسلامی از حضرت‌امیرعلیه‌السلام صادر شده‌است باید به طور ویژه و با در نظر گرفتن شرایط و موقعیت‌های خاص امام علیه‌السلام ملاحظه و تفسیر گردد. همچنین امیرمومنان علی علیه‌السلام، بزرگمرد تاریخ بشریت است که هیچ‌گاه گذشت زمان پرده کهنگی و غبار فراموشی بر سیمای پرفروغ او نیفکنده و از شکوه آن نکاسته و جلوه‌های تقوا، عدالت، جهاد و دیگر صفات برجسته او را از یاد نبرده و در برابر دنیایی از عظمت، دانش و حکمت او سر تعظیم فرود آورده‌است
با عنایت به مساله مزبور، در این مجال برآنیم تا مجموع شرایط فرهنگی، علمی، اجتماعی و تاریخی عصر حضرت علی علیه السلام را به طور مختصر مورد کنکاش قرار دهیم، این واکاوی به ذکر شرایط کلی پرداخته است که در چنین مواقعی، امام به ایراد خطبه پرداخته و مطالبی را بیان نموده‌اند یا رفتاری را انجام داده اند که از لحاظ رفتارشناسی قابل تامل و واکاوی است. بدین منظور پس مفهوم شناسی بحث، به تبیین اهمیت مساله پرداخته شده و با ذکرمثال هایی ضرورت مساله تشریح شده است؛ سپس به طور مختصر فضای فرهنگی اجتماعی عصر امام علی علیه‌السلام از زمان رحلت پیامبراعظم صلی الله علیه و آله و سلم تا شهادت امام علی علیه السلام مورد مداقه قرار گرفته است.
واژگان کلیدی: امام علی علیه السلام، فرهنگی و اجتماعی، خلافت، ناکثین، مارقین، قاسطین
دانشگاه امام صادق علیه‌السلام دو کتاب با عنوان «روش تحقیق عمومی» و «روش تحقیق با تأکید بر حوزه قرآن و حدیث» از دکتر پاکتچی منتشر کرده است که برای برخی نکات بسیار مهم آن به‌طور خلاصه در فایل‌های پیوستی ذکرشده است، بی شک این خلاصه جای کتاب اصلی را نمی گیرد و برای تحلیل بهتر مطالب مطالعه اصل کتاب توصیه می‌گردد. جای دارد از زحمات دانشجویان محترمی که در تایپ مطالب کمک کرده‌اند (خانم‌ها قاسم زاده و رحمانی) تشکر شود.
دانلود نکاتی از کتاب «روش تحقیق عمومی»
دانلود نکاتی از کتاب «روش تحقیق با تأکید بر حوزه قرآن و حدیث»
