در آمدی بر نگرش هرمنوتیکی به قرآن

مقاله حاضر در صدد بررسی امکان هرمنوتیک قرآن می باشد و می خواهد متن قرآن را از منظر قرائت های مختلف هرمنوتیکی مورد تامل قرار دهد. نویسنده در ابتدا به بررسی واژه هرمنوتیک پرداخته و نتیجه می گیرد که معادل مناسبی برای واژه هرمنوتیک وجود ندارد، سپس قلمرو آن را مورد کنکاش قرار می دهد. «پیشینه تاریخی و خاستگاه بحث » عنوان بعدی مطالب است که با گذری کوتاه از پیشینه تاریخی هرمنوتیک در غرب، به بررسی پیشینه تاریخی هرمنوتیک در میان مسلمانان می پردازد. علل و زمینه های پیدایش هرمنوتیک جدیدکه در ادامه به مباحث هرمنوتیک روش شناسی و فلسفی ختم می شود ازجمله مطالبی است که سعی شده است با اصول اسلام مقایسه شود. با توجه به اهمیت هرمنوتیک فلسفی هایدگر و گادامر، نگارنده به بررسی مختصر نظریات آن دو پرداخته و نتایج حاصل از آن را تحت عنوان « مقدمات و مقومات تفسیر » ذکر ونقد می کند و مهمترین مقدمه تفسیر را که « پیش فرض ها » می باشد در عنوان مستقلی آورده است که در آن به نقد این دیدگاه می پردازد.خلاصه ای از مطالب نیز در پایان مقاله ذکر شده است.

مقاله فوق در اسفند سال 83 تکمیل شده است لذا برخی مسائل هرمنوتیک همچون هرمنوتیک هرش و بتی مورد بحث واقع نشده است. (متن کامل  پی دی اف)

ولایت فقیه در قرآن

مسأله ولایت فقیه از زوایای گوناگون قابل بررسی و پژوهش است؛ آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است اثبات آن با کمک آیات قرآنی می‌باشد. نویسنده در این مقاله ضمن کالبد شکافی لغوی، ولایت فقیه را چنین تعریف می‌کند: «ولایت فقیه حکومت وفرمانروایی مجتهد جامع الشرایطی است که دارای سه ویژگی اجتهاد مطلق، عدالت مطلق وقدرت مدیریت و استعداد رهبری می‌باشد». نگارنده در ادامه به دلایل عدم تصریح قرآن به ولایت فقیه پرداخته و نظرات مختلف را بررسی می کند. اثبات ولایت فقیه با تعریف ارائه شده، باکمک استدلال‌‌های منطقی که حداقل یکی از مقدمات آن را آیه یا آیاتی از قرآن تشکیل می‌دهد و یا از باب جری و تطبیق قابل تطبیق بر آیات قرآنی هستند، بخش نهایی مقاله را تشکیل داده است. نویسنده آیات وجوب امر به معروف و نهی از منکر، حدود و تعزیرات، قضاوت و زعامت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، ادای امانت و آیه اطاعت از اولی‌الامر را از جمله این موارد می‌شمارد.

کلید واژگان: ولایت فقیه، قرآن، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، حدود، قضاوت، امانت، اولی‌الامر.

این مقاله در خرداد ماه 83 از پایان نامه دوره کارشناسی انتخاب شده است. که متن پی دی اف آن برای دانلود قرار داده شده است.

نجواهای دلتنگی

حضرت آیت الله مصباح یزدی در ماه رمضان سال جاری دعای 45 صحیفه سجادیه را با عنوان «نجواهای دلتنگی» شرح دادند که در بیست و پنج جلسه شرحی اخلاقی و عرفانی بر دعای وداع با ماه رمضان امام سجاد علیه السلام ارائه کردند، در قسمتی از این شرح (جلسه آخر) می فرمایند:

«درست است که ما وقتی می‌خواهیم اهل بیت علیهم‌السلام را بشناسیم، ابتدا از طریق کرامات‌شان ایشان را می‌شناسیم، و این شناخت باعث محبت ما به ایشان می‌شود، اما اگر کمی همت کرده، این ارتباط را حفظ و تکرار کنیم، به ایشان دل‌بستگی‌ای پیدا می‌کنیم به نام عشق، که ارزش یک لحظه آن، از صدها سال عبادت‌ بدون چنین حالی بیشتر است! ارزش برخی عبادت‌ها، تنها به‌خاطر توجه دل، هفتصد هزار بار از عبادت‌های دیگر بیشتر می‌گردد! مراتب خلوص در نیت کاری می‌کند که عبادت از یک بار، ده بار، هفتاد بار، هفت‌صد بار، صدهزار بار، هفتصد هزار بار و ... بیشتر ثواب پیدا کند. این درحالی است که ظاهر فیزیکی کار در همه مراتب یکسان است، اما باطن آن چنین مراتبی پیدا می‌کند. ارزش آن بوسه‌ای که تنها از روی محبت بر ضریح حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها زده می‌شود و در عمق دل زائر این است که بی‌بی‌جان دوستت دارم، سر و جانم فدای شما، و چیزی هم از شما نمی‌خواهم، بیشتر از بسیاری از پول‌ها، نذر و نیازها، اطعام‌ها و ... است.

...

اگر ما برای برآورده شدن حاجت هم صلوات می‌فرستیم، خوب است حاجت‌مان را در پیشگاه حضرت ولی عصر سلام‌الله‌علیه این قرار دهیم: آقا من هزار صلوات می‌فرستم تا شما از خدا بخواهید معرفت مرا به شما زیاد کند! اگر مزد می‌خواهیم این‌گونه مزد بخواهیم. باور کنیم که اگر لذایذ دنیا باشد یا نباشد، چندان فرقی نمی‌کند. با خود درباره آن روزهایی که بسیار خوش گذراندیم و روزهایی که بسیار بر ما سخت گذشت بیاندیشیم! به‌راستی اکنون چه‌قدر از آن خوشی‌ها یا سختی‌ها در یادمان باقی مانده است؟ هم روزهای سخت گذشت و هم روزهای شادی! واقعا هم گذشت! اکنون که فکر می‌کنیم گویا خوابی بیش نبوده‌اند. اما این معرفت و محبت است که در عمق دل ما تا ابد باقی می‌ماند و  باعث می‌شود انسان در عالم آخرت هم با ائمه اطهار علیهم‌السلام محشور باشد. این کجا و آن کجا؟! باید همت‌مان را بلندتر کنیم و اگر حاجت هم می‌خواهیم بیشتر روی حاجت‌های معنوی تکیه کنیم.»

برای دانلود صوت سخنرانی معظم له می توانید از پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی اقدام کنید و متن یکجای سخنرانی ها را از اینجا دانلود نمایید.

جوان و خود شناسی

دوران جوانی و نوجوانی زمانی است که استعدادها شروع به شکوفایی و رشد نموده و علایق و گرایشات فرد بارور و ظاهر می‏گردند و جوان راه آینده‌ی خویش را آغاز می‏کند آینده‏ای که به سوی کمال و سعادت یا به سوی بدبختی و بیچارگی و کسی در این وادی موفق است که به سوی کمال و سعادت دست یابد. دست‏یابی به موفقیت بدون شناخت از مسیر و عوامل انحرافی میسر نخواهد بود و جوان که در این وادی گام می‏نهد اگر از استعدادهای خود مطلع نباشد، اگر توانایی‏های خود را نشناسد به نکات ضعف و قوت خود آگاه نباشد و اگر علایق گرایشات و تمایلات ذاتی و درونی خود را به صورت دقیق مورد بررسی قرار ندهد، به طور حتم در این مسیر شکست خواهد خود؛ چرا که همانند راننده‏ای است که سوار ماشینی شده است و می‏خواهد ماشین را به شهری بسیار دور ببرد ولی نه از امکانات ماشین مطلع است، نه از سرعت ماشین، نه از کیفیت لاستیک‏های ماشین، نه از محتویات صندوق عقب و جعبه ابزار و نه... بی شک این راننده به مقصود نخواهد رسید و اگر به مقصد برسد یک اتفاق و تصادفی خواهد بود از هزاران اتفاق در روی کره‏ی زمین. به همین ترتیب جوانی که خود را نشناسد و از توانایی‏هایش آگاه نباشد در مسیر زندگی با شکست مواجه خواهد بود شکستی که پیامد آن از دست رفتن بزرگترین سرمایه‌ی زندگی یعنی عمر می‏باشد. لذا بر هر فردی لازم است که خود را بشناسد تا بتواند در زندگی موفق شود.

ادامه این مطالب را که در اردیبهشت سال 1383 (سال آخر دوره کارشناسی) نوشته شده است به صورت پی دی اف دانلود کنید.

پاسخگویی در نهج البلاغه

مقاله حاضر در صدد بررسی پاسخ و پاسخگویی در نهج ‏البلاغه است, به همین منظور نویسنده به تعریف پاسخگویی پرداخته و آن را منحصر در پاسخگویی یک مسئول به مردم ندانسته‏ است؛ بلکه پاسخ به دشمنان را نیز جزو مهمی از پاسخگویی می‏ شمارد و در راستای تبیین دقیق موضوع به مسائلی همچون ضرورت بحث، ضرورت پاسخگویی، لوازم پاسخگویی, آداب عمومی و اختصاصی پاسخگویی ثمره پاسخگویی و آسیب ‏شناسی آن از نگاه نهج ‏البلاغه اشاره ‏کرده‏ است.

این مقاله در آذرماه 1383 نوشته شده و متن پی دی اف آن را می توانید دانلود کنید.

پایان نامه دوره کارشناسی با عنوان ولایت فقیه در قرآن واحادیث

در زمانی که دانشجوی دوره کارشناسی بودم دانشجویان دانشکده های علوم قرآنی در مقطع کارشناسی موظف به ارائه پایان نامه بودند و من هم موضوع «ولایت فقیه در قرآن واحادیث» را به عنوان موضوع پایان نامه انتخاب کرده بودم  که در سال 1383 از آن دفاع کردم، اینک چکیده و صفحات آغازین آن:

چکیده

ولایت فقیه حکومت  مجتهد جامع الشرایطی است که دارای سه ویژگی «اجتهاد مطلق، عدالت مطلق، وقدرت مدیریت واستعداد رهبری» می‌باشد. حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی،  پاسخ به شبهات، معرفی اسلام اصیل وناب وسالم ماندن از تردیدهای نابودکننده ضرورت بحث را ایجاب می‌کند و ولایت فقیه یک بحث مستحدث فقهی نیست وقبل از امام خمینی نیز مطرح شده است ولی به صورت عینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در اثر تلاشهای امام خمینی به عنوان گزینه‌ای بی‌بدیل در عصر غیبت ودر دنیای کنونی تحقق یافت. بحث ولایت فقیه چون مربوط به «فعل الله» است لذا مسأله‌ای کلامی است واز جهت فقهی به این جهت بحث می‌شود که بر فقیه جامع الشرایط واجب است که این وظیفه را انجام دهد وبر مردم عاقل نیز واجب است که ولایت چنین رهبری را بپذیرد و چون  این دو مربوط به «فعل مکلف» است. در علم فقه بحث می‌شود. «ولایت فقیه» ولایت  بر عقلا وفرزانگان است نه ولایت بر مجانین ودیوانگان و مردم با پذیرش دین و ولایت حاکم دین خدا را در جامعه‌ متحقق می‌سازند وامکان تشکیل حکومت اسلامی را فراهم می‌کنند. در نظام اسلامی فقیه «ولی» مردم است نه «وکیل» مردم و همچنین ولایت فقیه به اشخاص ربطی ندارد بلکه ولایت فقه مطرح است و فقیه شخصیت حقوقی است و چون ولایت فقیه مسأله‌ای کلامی است. لذا ولی فقیه به مقام ولایت منصوب می‌شود. از لحاظ عقلی به خاطر ضرورت نظم در جامعه‌ی اسلامی واستمرار اجرای قوانین اسلام باید ولی فقیه بر جامعه حاکم باشد. در قرآن کریم به صراحت از ولی فقیه بنا به عللی سخن به میان نیامده است ولی آیه‌ی امر به معروف ونهی از منکر، آیات حدود وتعزیرات، آیات قضاوت رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم،  آیه‌ی ادای امانت وآیه‌ی ‌اطاعت از اولی الامر از باب تطبیق مصداق یا با استدلالهای منطقی می‌توانند دلیل بر ولایت عامه‌ی فقیه باشند و مقبوله‌ی عمر بن حنظله، روایت ابی خدیجه، توقیع شریف، حدیث خلفای پیامبر وصحیحه‌ی قداح از جمله روایاتی هستند که به طور صریح دلالت بر ولایت مطلقه‌ی انتصابی فقیه دارند. ولی فقیه علاوه بر شرایط عمومی باید دارای سه شرط اجتهاد مطلق، عدالت مطلق، وقدرت مدیریت واستعداد رهبری باشد و وظیفه‌ی حفاظت از اسلام ناب محمدی، افتاء، قضاء و ولاء بر عهده‌ی ولی فقیه است ولی فقیه کلیه‌ی اختیارت معصومین علیهم‌السلام - به جز موارد مختص به آنها - را داراست حتی فراتر از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که از آن تعبیر به «ولایت مطلقه‌ی فقیه» می‌شود.

واژگان کلیدی: ولایت فقیه، قرآن ، احادیث، ادله عقلی و نقلی.

دانلود صفحات آغازین پایان نامه

وجه تسمیه خطبه شقشقیه

نام گذاری بر روی اشیاء، شهر ها، افراد و... از آغاز زندگی بشر وجود داشته است و انتخاب نام متناسب با موضوع، امری است مطلوب به طوری که حتی در دین اسلام انتخاب نام نیکو برای فرزندان از وظایف پدر و مادر شمرده شده است[1]. و خداوند خود را به نام های نیک ستوده است: اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى[2]؛ خدایى که جز او معبودى نیست [و] نامهاى نیکو به او اختصاص دارد.

خطبه های نهج البلاغه نیز به علت مضامین مهم یا مناسباتی که در آنها آمده است به نام هایی مشهور شده و از سایر خطبه ها مجزا گشته اند. البته معلوم نیست چه زمانی این اسامی بر خطبه ها نهاده شده ولی مسلم است که این اسامی قبل از جمع آوری خطبه ها توسط سید رضی نامگذاری شده است چرا که برخی مصادر قبل از سید رضی اسامی را آورده اند مثلا در کتاب «عقد الفرید» تالیف ابن عبد ربه اسم خطبه «غراء» (خطبه 83) ذکر شده است و برخی علمای شیعه نظیر کلینی، صدوق و ابن شعبه حرانی اسامی برخی خطبه ها مانند خطبه «وسیله» و «دیباج» را ذکر کرده اند؛[3] البته وجه تسمیه برخی خطبه ها چندان معروف نیست.

شناخت اسامی خطبه ها علاوه بر نشان دادن مهم ترین نکات برجسته خطبه از دیدگاه علما، نشان اهمیت وافر خطبه برای علما و  ادبا دارد و امکان ارجاع دادن و یافتن اسناد و مدارک خطبه های نهج البلاغه را بیشتر فراهم می کند.[4]

با این مقدمات کلی، وجه تسمیه برخی خطبه سوم ذکر می کنیم.

خطبه سوم: خطبه شقشقیه

این خطبه با عبارت «اما و اللّه لقد تقمّصها فلان‏ ... » آغاز شده و حضرت در آن مسائل مربوط به خلافت بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را بی پرده شرح می دهد و در عین کوتاهی، یک دوره تاریخ اسلام مربوط به خلفای عصر نخستین در آن خلاصه شده است و همچنین محتوا بیانگر آن است که حضرت خطبه را در اواخر عمر شریفش بعد از ماجرای جنگ جمل و صفین و نهروان ایراد فرموده است.[5]

در روایات آمده که این عباس می گوید: من در «رحبه» (میدانی مقابل دار الاماره کوفه) در نزد امیر مومنان علیه السلام بودم که مساله خلافت و پیشی گرفتن گذشتگان بر آن حضرت مطرح شد؛ امام آه عمیقی کشید و فرمود[6]: به خدا سوگند او پیراهن خلافت را بر تن کرد در حالى که خوب مى‏دانست موقعیّت من در مسئله خلافت همچون محور سنگ آسیاست که بدون آن هرگز گردش نمى‏کند....

امام خطبه را ادامه داد تا اینکه کسی از میان جمعیت بر خاست و نامه ای به حضرت داد و فکر امام را به امور دیگری متوجه ساخت به طوری که دیگر خطبه را ادامه نداد. ابن عباس تقاضا کرد تا امام خطبه را ادامه دهد که حضرت فرمود: «تِلْکَ شِقْشِقَةٌ هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ» که معادل آن در فارسى چنین است: «این شعله آتشى بود که از دل زبانه کشید و فرو نشست»[7]

بدین ترتیب نام خطبه از جمله اخیر گرفته شده است. لازم به توضیح است که «شقشقه» در اصل به معنى قطعه پوستى بادکنک مانند است که وقتى شتر به هیجان در مى‏آید از دهان خود بیرون مى‏فرستد و هنگامى که هیجانش فرو نشست به جاى خود باز مى‏گردد و با توجّه به این که خطباى زبردست هنگامى که در اوج هیجان و شور قرار مى‏گیرند به آنها «ذو شقشقة» گفته مى‏شود، جمله حضرت کنایه از این است که این سخنان، اسرار درون من بود که از سوز دل خبر مى‏داد، هنگامى که به هیجان آمدم ایراد خطبه کردم ولى الآن که به خاطر مطالعه نامه و سؤالات سائل، آن حال و هوا تغییر یافت دیگر آمادگى براى ادامه آن سخن را ندارم.[8]

 

---

[1] . ر.ک. کافی، ج6، ص48 و49

[2] . طه:20

[3] . المدخل الی علوم نهج البلاغه، ص 411.

[4] . پیشین

[5] . پیام امام، ج1، ص 318 و 319

[6] . آیینه نهج البلاغه، ج3، ص 101

[7] . پیام امام، ج1، ص 318

[8] . پیشین، ج1، ص 403

وظیفه ما سنگین تر است

انسان در برابر هر یک از نعمت هایی که خداوند در اختیار او قرار داده است مسئولیتی دارد و مورد بازخواست قرار خواهد گرفت؛ همانگونه که خداوند در قرآن کریم می فرماید: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ[1] سپس در همان روز است که از نعمت [روى زمین] پرسیده خواهید شد. بی شک متناسب با بزرگی نعمت، مسئولیت نیز بزرگتر و بیشتر می شود و به تَبَع آن در صورتی که فرد قدر آن نعمت را نداند و استفاده صحیحی نکند دچار خسران و زیان خواهد شد.

 یکی از این نعمت ها «نزدیکان» هستند که شامل دوستان، خویشاوندان و سایر افرادی می گردد که به عللی از قبیل ارتباط فامیلی، ارتباط مکانی، ارتباط سنی یا ارتباط علمی و ... با انسان قرابت و نزدیکی دارند که در اسلام نسبت به آنها تاکید فراوانی شده است به طوری که در حدیث معروفی از حضرت زهرا سلام الله علیها حقوق همسایه بر خانه نیز مقدم شده است: الجار ثم الدار[2].

علی علیه السلام با توجه به اهمیت نزدیکان در زندگی انسان، متذکر نکته ای گردیده اند که اگر مورد توجه قرار گیرد بخشی از مشکلات نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان را برطرف می کند. حضرت در سفارشی به مالک اشتر نخعی[3] می فرمایند: مَنْ ضَیَّعَهُ الْأَقْرَبُ أُتِیحَ لَهُ الْأَبْعَدُ[4] کسی را که نزدیکانش واگذارند، بیگانه او را پذیرا گردد.

شارحان نهج البلاغه در شرح این حکمت نوشته اند: مومنانی را می بینیم که خویشاوندانش از او دوری می کنند و او را یاری نمی کنند ولی خداوند افراد بیگانه ای را برای خدمت به آنها قرار می دهد تا او را یاری کنند. این موضوع را در مورد زندگانی رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلم  آشکارا می بینیم که خویشاوندان نزدیکش از قریش او را یاری نکرده و بر ضد او دست به دست هم دادند و حتی رو در روی او ایستاندند ولی افراد قبیله اوس و خزرج که از لحاظ خویشی از همه مردم دور تر بوردند به یاری او قیام کردند[5]. همچنین در مورد حضرت موسی علیه السلام می بینیم که وقتی مادرش او را به رود نیل انداخت دشمنی او را گرفته و پرورش داد[6]: أَنِ اقْذِفِیهِ فِی التَّابُوتِ فَاقْذِفِیهِ فِی الْیَمِّ فَلْیُلْقِهِ الْیَمُّ بِالسَّاحِلِ یَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِّی وَعَدُوٌّ لَّهُ وَأَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّةً مِّنِّی وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَیْنِی[7] که او را در صندوقچه‏اى بگذار سپس در دریایش افکن تا دریا [=رود نیل] او را به کرانه اندازد [و] دشمن من و دشمن وى او را برگیرد و مهرى از خودم بر تو افکندم تا زیر نظر من پرورش یابى.

علاوه بر آنچه گفته شد می توان به حدیث امام نگاه دیگری نیز داشت؛ نگاهی که خود را مخاطب آن بدانیم و از باب یافتن وظیفه به آن نظری بیفکنیم که امام  می خواهد وظیفه ما را در مقابل خویشان و نزدیکانمان بیان نماید. به این صورت که اگر ما نزدیکان و دوستان خود را رها کنیم و به آنها توجهی نکنیم؛ بیگانگان و افراد نا اهل آنها را به خود جذب نموده و نحوه تفکر و اعتقادات و... خود را به آنها یاد خواهند داد.

آری! اگر به دوست، برادر و همسایه توجه نکنیم و جویای حال او نباشیم، در مشکلات دست آنها را نگیریم و وقتی با سختی های زندگی مواجه می شوند در کنارشان نباشیم و در شادی ها و غم های آنها شریک نباشیم و خلاصه حقوق هر چند کوچکی از آنها را ضایع کنیم باید منتظر آن باشیم که افراد لا ابالی و بیگانه به آنها نزدیک شده و تعلیمات نادرست، اعتقادات بی هویت و... را به آنها تحمیل کنند.

پس وظیفه ما در حفظ سلامت فکری و اعتقادی دوستان و نزدیکانمان دو چندان است.

آنچه گفتیم در مورد مسائل شخصی بود که می توان آن را به مسائل سیاسی و ارتباط بین کشورهای مختلف سرایت داد که این تطبیق را به خواننده واگذار می کنیم.

 

---

[1] . تکاثر: 8

[2] . وسائل الشیعه، ج7، ص 113

[3] . تمام نهج البلاغه، ص 741 و 742

[4] . نهج البلاغه، حکمت 14

[5] . شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 18، ص 118

[6] . بهج الصباغه، ج1، ص 393

[7] . طه: 39

تجزیه حرف، اسم و فعل

نکاتی که در تجزیه حرف، اسم و فعل باید مد نظر قرار گیرد:

تجزیه حرف:

1. تعیین نوع حرف

2. علامت بناء (نوع بناء)

3. عامل یا غیر عامل بودن

تجزیه فعل:

1. ماضی/ مضارع/ امر

2. تعیین شماره صیغه

3. ثلاثی/ رباعی/ خماسی

4. مجرد/ مزید (باب مزید)

5. سالم/ غیرسالم (نوع غیر سالم) سالم: شامل صحیح، مضاعف، مهموز (الفاء/ عین/ لام) غیر سالم شامل: معتل (مثال واوی- یائی / ناقص واوی- یائی / اجوف واوی- یائی/ لفیف مفروق- مقرون)

6. معلوم/ مجهول

7. لازم/ متعدی

8. مبنی/ معرب (علامت اعراب و بناء)

9. متصرف/ غیر متصرف

تجزیه اسم:

1. عدد اسم (مفرد/ مثنی/ جمع و نوع جمع)

2. مذکر/ مونث (حقیقی/ مجازی- لفظی/ معنوی)

3. جامد(مصدری/ غیر مصدری)/ مشتق (نوع اشتقاق)

4. معرفه/ نکره (نوع تعریف)

5. معرب/ مبنی(علامت اعراب و بناء)

6. سالم/ غیر سالم سالم: شامل صحیح، مضاعف، مهموز (الفاء/ عین/ لام) غیر سالم شامل: معتل (مثال واوی- یائی / ناقص واوی- یائی / اجوف واوی- یائی/ لفیف مفروق- مقرون)

7. منقوص/ ممدود/ مقصور/ صحیح الآخر

8. منصرف/ غیرمنصرف

9. متصرف/ غیر متصرف

نکاتی در باره نگارش مقاله علمی پژوهشی

نوآوری در مساله تحقیق، تمام هویت مقاله علمی، پژوهشی

 سه مرحله در تدوین مقاله علمی، پژوهشی:

1. طراحی طرح تحقیقاتی

2. اجرای تحقیق

3. مقاله/ رساله

 

طراحی طرح تحقیق شامل:

1. عنوان

2. کلید واژه

3. تعریف موضوع و بیان مسائل

4. ارائه فرضیه

5. بیان روش و روی آورد مطالعاتی

6. بیان پیشینه تحقیق

7. بیان ضرورت پژوهش

8. روشن کردن نوآوری انجام شده

9. بودجه بندی زمان

10. مشخص کردن دامنه تحقیق

 

نکات لازم الرعایة در اجرای تحقیق:

1. تشکیل پرونده علمی شامل: شناسایی منابع، نقد و ارزیابی منابع، جمع آوری منابع، چینش تاریخی منایع از گذشته به آینده

2. فیش برداری

3. تحلیل فیش ها (پردازش اطلاعات)

 

مقاله/ رساله شامل موارد زیر است:

1. عنوان

2. چکیده

3. کلید واژه

4. طرح مساله

5. بدنه اصلی مقاله

6. نتیجه

7. کتابشناسی

 

شرایط عنوان مقاله

1. دارای ابهام نباشد

2. تکراری نباشد

3. کوتاه باشد

4. اشاره به مساله داشته باشد.

 

اهداف چکیده نویسی:

1. کمک به جستجو کنندگان الکترونیکی

2. کمک به خواننده جهت دریافتن ضرورت یا عدم ضرورت مطالعه مقاله

 

نکات مهم در چکیده نویسی:

1. چکیده تبدیل به طرح مساله نشود

2. زبان و ادبیات چکیده همان زبان مقاله باشد (زبان گزارش نباشد)

3. زبان خطابی در چکیده به کار برده نشود.

4. از ارجاع در چکیده پرهیز شود.

 

طرح مسله و لوازم آن:

1. تعریف مساله تحقیق

2. صورتبندی و تدوین شاکله مساله

3. ضرورت طرح مساله

4. بیان پیشینه تحقیق

5. بیان پیش فرض ها

6. بیان روش و روی آورد مساله

 

مشخصات بدنه اصلی مقاله

1. تفکیک عناوین اصلی از فرعی

2. مستند بودن محتوای مقاله

3. اقتصاد در تمثثیل

4. پایبندی به روش و روی آورد انتخاب شده

5. دقت در به کار گیری اصطلاحات

6. ارجاع مناسب در مقاله:

6-1- ارجاع به اسناد اولیه

6-2-  حفظ امانت در نقل قول ها

6-3-  اختصار در نقل قول ها

6-4- استفاده بیشتر از نقل قول های غیر مستقیم

6-5- پرهیز از نقل قول های فراوان

6-6- اعتماد نکردن به نقل قول های دیگران

6-7- پرهیز از سخن بدون ارجاع

6-8- ارجاع به منابع معتبر

6-9- رعایت روش واحد در ارجاع

 

بیان حاصل پژوهش، بدون بیان ادله و شواهد، به عنوان نتیجه مقاله خواهد بود.