ده ویژگی برای کامل شدن عقل

 

امام رضا علیه السلام فرمودند:

عقل هیچ فرد مسلمانى کامل نگردد تا برخوردار از ده خصلت شود:

 

 1- به خیر او امید باشد

 2- و از شرّش ایمنى

 3- خوبى و خیر دیگران را بسیار شمارد

4- و خیر بسیار خود را اندک و ناچیز

 5- نه از مراجعه نیازمندان به خود خسته شود

 6- و نه در طول عمر از طلب و تحصیل علم و دانش ملول و خسته گردد

 7- فقر در راه خداوند از توانگرى در غیر راه حقّ

 8- و خوارى در راه حقّ از سربلندى در راه دشمن خدا نزد او محبوبتر است

 9- نزد او، گمنامى از شهرت مطلوب تر است،

 

سپس آن حضرت علیه السّلام افزود: دهم و چه دهمى؟ پرسیدند: آن چیست؟ فرمود: کسى را نبیند جز آنکه گوید: او از من بهتر و پرهیزگارتر است، همانا مردمان [در نزد او] دو دسته اند: یکى بهتر و پرهیزگارتر از او، و دیگرى بدتر و پست تر از او، پس چون با بدتر و پست تر از خود برخورد کند گوید: شاید نیکى و خیرش در باطن است، که آن بخیر او است، و خیر و خوبى من آشکار است که آن به شرّ من است. و هر گاه با کسى که از او بهتر و پرهیزگارتر است برخورد کند در برابرش تواضع نماید تا بدو ملحق گردد، پس هر گاه چنین کند مجد و بزرگواریش بالا گیرد و خیرش پاک و دلپسند، و نامش نیکو شود، و آقا و سرور مردم عصر خود گردد. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص417)

 

وَ قَالَ علیه السلام:  لَا یَتِمُّ عَقْلُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ حَتَّى تَکُونَ فِیهِ عَشْرُ خِصَالٍ الْخَیْرُ مِنْهُ مَأْمُولٌ وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ یَسْتَکْثِرُ قَلِیلَ الْخَیْرِ مِنْ غَیْرِهِ وَ یَسْتَقِلُّ کَثِیرَ الْخَیْرِ مِنْ نَفْسِهِ لَا یَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَیْهِ وَ لَا یَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ الْفَقْرُ فِی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْغِنَى وَ الذُّلُّ فِی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْعِزِّ فِی عَدُوِّهِ وَ الْخُمُولُ أَشْهَى إِلَیْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ ثُمَّ قَالَ ع الْعَاشِرَةُ وَ مَا الْعَاشِرَةُ قِیلَ لَهُ مَا هِیَ قَالَ ع لَا یَرَى أَحَداً إِلَّا قَالَ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ أَتْقَى إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلَانِ رَجُلٌ خَیْرٌ مِنْهُ وَ أَتْقَى وَ رَجُلٌ شَرٌّ مِنْهُ وَ أَدْنَى فَإِذَا لَقِیَ الَّذِی شَرٌّ مِنْهُ وَ أَدْنَى قَالَ لَعَلَّ خَیْرَ هَذَا بَاطِنٌ وَ هُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ خَیْرِی ظَاهِرٌ وَ هُوَ شَرٌّ لِی وَ إِذَا رَأَى الَّذِی هُوَ خَیْرٌ مِنْهُ وَ أَتْقَى تَوَاضَعَ لَهُ لِیَلْحَقَ بِهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ عَلَا مَجْدُهُ وَ طَابَ خَیْرُهُ وَ حَسُنَ ذِکْرُهُ وَ سَادَ أَهْلَ زَمَانِهِ. (تحف العقول،ص443)