چکیده
علل، زمینه‌ها و شرایطی که باعث صدور خطبه‌ای از جانب امام علی علیه السلام شده است «فضای صدور خطبه‌های نهج‌البلاغه» قلمداد می‌شود که در کتب حدیثی آن را «اسباب صدور حدیث» می‌گویند. این مقاله به منظور فهم بهتر معانی خطبه‌های نهج‌البلاغه و حل برخی تضاد‌های ظاهری به بررسی فضای فرهنگی ـ اجتماعی صدور این خطبه‌ها می‌پردازد. در این راستا علاوه بر بررسی روایات معتبر مربوط به خطبه‌های نهج‌البلاغه، مطالعه برخی شرح‌ها، کتب تاریخی مربوط به حوادث قرن اول هجری نیز سودمند است. ذکر این نکته نیز لازم است که ما در نقل فضای صدور حکم را به یک مورد خاص منحصر نمی‌کنیم؛ بلکه در فهم بهتر حدیث و روایت از آن بهره‌مند می‌شویم.در این نوشتار تلاش شده است تا با توجه به اهمیت مسئله، پیشینه تاریخی آن بازگو و روش‌های فهم فضای صدور تبیین و با آسیب‌شناسی بحث، میزان تأثیر فرهنگ زمانه در این خطبه‌ها واکاوی گردد.
کلید واژه ها: امام علی (علیه السلام)، نهج‌البلاغه، خطبه، فضای صدور، فضای فرهنگی ـ اجتماعی.
این مقاله در بهار 1389 در شماره اول فصلنامه مطالعات تفسیری دانشگاه معارف اسلامی منتشر شده است همچنین می توانید متن کامل آن را از اینجا نیز دریافت کنید.
