علمای اسلام با سرکشی دائم به درون خویش، به مراقبت از نفس می پرداختند و مراقبه نفس را به تمام لحظه های خود تعمیم داده بودند. این بزرگان دین، با همه اخلاص و کمال، کارهای خود را در برابر خدا کوچک می شمردند به طوری که مرحوم آیت الله بروجردی با آن خدمات بزرگ، هنگام مرگ فرمودند: کاری نکرده ام و دستم خالی است.
منبع: صراط اندیشه و عمل، آیت الله ابوالقاسم علیدوست، تهران، کانون اندیشه جوان، چاپ پنجم، 1398، صفحه 37
امام علی علیه السلام:
عَلَیکُم فی شَهرِ رَمَضانَ بِکَثرَةِ الاِستِغفارِ وَالدُّعاءِ ؛ فَأَمَّا الدُّعاءُ فَیُدفَعُ بِهِ عَنکُمُ البَلاءُ ، وأمَّا الاِستِغفارُ فَیَمحى ذُنوبَکُم.
در ماه رمضان، زیاد استغفار و دعا کنید؛ امّا دعا، که به سبب آن، بلا از شما دور مى شود و امّا استغفار، که گناهانتان را محو مى‌کند.
منبع: کافی چاپ دار الحدیث ج 7 ص 440.
امام علی علیه السلام:
مایه پایدارى زندگى ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزى است .
قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ .
عیون الحکم و المواعظ صفحه 370
از فرمایشات نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) است که: دهان را خوشبو کنید زیرا دهان انسان، راه قرآن است «طیّبوا أفواهکم فإن أفواهکم طریق القرآن»[1]
امام رضا (علیه السلام) نیز از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که فرمود: «أفواهکم طرق من طرق ربّکم فنظفوها»[42]. نه فقط دندان را مسواک کنید، بلکه دندان و زبان و فضای دهان را هم پاک کنید. هم از خوردن غذای شبهه ناک بپرهیزید و هم از گفتن حرف مشکوک دوری کنید تا دهان شما شایستگی پیدا کند مجرای الفاظ قرآن گردد.
اگر قرآن، که کوثر و چشمه زلال است، از دهان لایه روبی نشده عبور کند بی اثر است؛ رنگ می گیرد و بو می پذیرد و چون می خواهید قرآن بخوانید و سخن شما در دیگران اثر کند و خودتان هم که می شنوید متأثر شوید، دهان را پاک نگه دارید.
در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «إنّ هذا القرآن مأدبة الله فتعلّموا مأدبته ما استطعتم»[3]. قرآن غذای آماده الهی است. قرآن سفره ای نیست که هر کسی غذای خود را همراه بیاورد و بر آن سفره بخورد. یعنی کسی حق ندارد خواسته های خود را بر قرآن تحمیل کند و برداشتهای خود را به حساب قرآن بگذارد؛ زیرا قرآن غذایی است آماده که هر کسی گرسنه معارف باشد از این غذا استفاده خواهد کرد.
پی نوشت:
[1] ـ کنز العمال، ج 1، ص 603، ح 2752.
[2] ـ بحار، ج 73، ص 130.
[3] ـ بحار، ج 89، ص 19.
منبع: حکمت عبادات تالیف آیت الله جوادی آملی، ص 207 و 208
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
کسى که قرآن را بیاموزد، و در آن آموختن فروتنى را پیشه خود سازد، و آن را به بندگان خدا بیاموزد و هدفش رضاى خدا باشد، کسى را در بهشت نخواهید یافت که پاداشش بیشتر و گرانقدرتر از او و مقام و منزلتش از او بالاتر باشد، و در بهشت هیچ مقام و منزلت والایى وجود ندارد که او سهم چشمگیرى از آن نداشته باشد و شریفترین منازل بهشت از آن اوست. (پاداش نیکیها و کیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال ؛ ؛ ص754)
-------------------------------------
مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَ تَوَاضَعَ فِی الْعِلْمِ وَ عَلَّمَ عِبَادَ اللَّهِ وَ هُوَ یُرِیدُ مَا عِنْدَ اللَّهِ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِی الْجَنَّةِ أَعْظَمُ ثَوَاباً مِنْهُ وَ لَا أَعْظَمُ مَنْزِلَةً مِنْهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةٌ وَ لَا دَرَجَةٌ رَفِیعَةٌ وَ لَا نَفِیسَةٌ إِلَّا کَانَ لَهُ فِیهَا أَوْفَرُ النَّصِیبِ وَ أَشْرَفُ الْمَنَازِل (ثواب الاعمال ص 293)
حضرت امام باقر علیه السّلام فرمود: قرآن خوانان سه گروه اند:
یکى آنکه قرآن خواند و آن را سرمایه کسب خود کند و پادشاهان را با آن بدوشد و به مردم بزرگى بفروشد.
و دیگر مردى است که قرآن را بخواند و حروف آن را نگهدارى کند ولى حدود آن را ضایع سازد و آن را چون قدح (جام آب) نگهدارى کند (یعنى براى خودنمائى و هنگام سودجوئى از آن منتفع گردد و در سایر اوقات پشت سر اندازد چنان که شخص سواره جام آبش را پشت سرش مى آویزد) خداوند امثال اینان را در قرآن خوانان زیاد نکند.
و دیگر مردى است که قرآن خواند و داروى قرآن را بر دل دردمندش نهد و براى (خواندن و بکار بستن و دقت و غور در معانیش) شب زنده دارى کند و روزش را به تشنگى بسر برد، و در هنگام نمازهایش و جاهاى آن بدان قیام کند، و از بستر خواب بخاطر آن دورى گزیند، و به خاطر این دسته از مردمان است که خداى عزیز جبار بلا را بگرداند، و ببرکت ایشان است که خداى عز و جل شر دشمنان را باز دارد، و بسبب آنان است که خداى عز و جل از آسمان باران فرستد، پس بخدا سوگند اینها در میان قرآن خوانان از کبریت احمر کمیاب ترند. (أصول الکافی، ترجمه مصطفوى ؛ ج 4 ؛ ص435)
---------------------------------------------------
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام، قَالَ: «قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ: رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَاتَّخَذَهُ بِضَاعَةً ، وَ اسْتَدَرَّ بِهِ الْمُلُوکَ، وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَى النَّاسِ؛ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَحَفِظَ حُرُوفَهُ، وَ ضَیَّعَ حُدُودَهُ، وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ ، فَلَا کَثَّرَ اللَّهُ هؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ ؛ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلى دَاءِ قَلْبِهِ، فَأَسْهَرَ بِهِ لَیْلَهُ، وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ، وَ قَامَ بِهِ فِی مَسَاجِدِهِ، وَ تَجَافى بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ، فَبِأُولئِکَ یَدْفَعُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْبَلَاءَ، وَ بِأُولئِکَ یُدِیلُ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- مِنَ الْأَعْدَاءِ، وَ بِأُولئِکَ یُنَزِّلُ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- الْغَیْثَ مِنَ السَّمَاءِ، فَوَ اللَّهِ لَهؤُلَاءِ فِی قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ». (الکافی ، چاپ - دارالحدیث ؛ ج 4 ؛ ص658)
امام علی علیه السلام:
لا تَطلُب سُرعَةَ العَمَلِ، وَاطلُب تَجویدَهُ؛ فَإِنَّ النّاسَ لا یَسأَلونَ: فی کَم فُرِغَ مِنَ العَمَلِ؟ إِنَّما یَسأَلونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ.
به دنبال شتاب در کار نباش، بلکه نیک به جاى آوردنش را دنبال کن؛ زیرا مردم نمى‌پرسند : در چه مدّت، کار را انجام داد؛ بلکه از کیفیّت صنعتگرىِ فرد سؤال مى‌کنند.
شرح نهج البلاغة ج 20 ص 267 ح 103 .
روزی مجنون از روی سجاده شخصی رد شد!
مرد نماز را شکست و گفت: مردک درحال راز و نیاز با خدا بودم تو چگونه این رشته را بریدی…؟!
مجنون لبخندی زد و گفت: من عاشق بنده ای هستم و تو را ندیدم تو چگونه عاشق خدایی و مرا دیدی….!؟!؟
امام علی علیه السلام:
بپرهیزید از عقب انداختن کارها و کنارگذاردن خوبى ها؛ چرا که در آن، پشیمانى است .
إیّاکُم وتَأخیرَ العَمَلِ ودَفعَ الخَیرِ ؛ فَإِنَّ فی ذلِکَ النَّدَمَ .
وقعة صفّین : ص 108
آورده‌اند که ...
روزی مردی بهلول را دید. چند عدد گردو به او داد و گفت: این گردوها را بشکن و بخور و برای من دعا کن.
بهلول گردوها را شکست و خورد و دعایی هم نکرد.
مرد متعجب شد و پرسید: گردوها را خوردی نوش جانت، ولی نشنیدم دعایی بکنی؟
بهلول گفت: اگر گردوها را برای رضای خدا به من داده‌ای، مطمئن باش خدا صدای شکستن گردوها را می‌شنود.
تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن..
که خواجه خود روش بنده پروری داند…
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
خداوند کسی را دوست دارد که وقتی کاری می کند، آن را به خوبی انجام می دهد.
یحبّ اللَّه العامل إذا عمل أن یحسن. (نهج الفصاحه، صفحه 801)
حضرت فاطمه علیها السلام فرمودند:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شب عرفه نزد ما آمد و فرمود ... این جبرئیل است که به من خبر مى دهد:
سعادتمند کامل کسى است که على (علیه السلام) را در زمان حیات و پس از و شهاتش دوست دارد
و بدترین بدبخت کسى است که على را در زندگى و پس از شهادتش دشمن دارد.
--------------------------------------------------------------------
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْقَزْوِینِیُّ الْمَعْرُوفُ بِابْنِ مَقْبُرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَنْدَلُ بْنُ وَالِقٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ الْمَازِنِیُّ عَنْ عَبَّادٍ الْکَلْبِیِّ [الْکُلَیْبِیِ] عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فَاطِمَةَ الصُّغْرَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ ص قَالَتْ خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص عَشِیَّةَ عَرَفَةَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى بَاهَى بِکُمْ وَ غَفَرَ لَکُمْ عَامَّةً وَ لِعَلِیٍّ خَاصَّةً وَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ غَیْرَ مُحَابٍ لِقَرَابَتِی هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی أَنَّ السَّعِیدَ کُلَّ السَّعِیدِ حَقَّ السَّعِیدِ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ إِنَّ الشَّقِیَّ کُلَّ الشَّقِیِّ حَقَّ الشَّقِیِّ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ وَفَاتِهِ. (منبع: الأمالی للصدوق؛ ص182)
وَ قَالَتْ فَاطِمَةُ علیها السلام:
هرکس عبادات خود را خالصانه براى خدا انجام دهد،
خداوند بهترین مصلحت های خود را براى او تقدیر مى نماید.
--------------------------------------------------------------
مَنْ أَصْعَدَ إِلَى اللَّهِ خَالِصَ عِبَادَتِهِ أَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَفْضَلَ مَصْلَحَتِه
منبع: مجموعة ورام ؛ ج2 ؛ ص108
امام صادق علیه السلام می فرماید:
تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام در هر روزى پس از هر نماز، در نزد من محبوبتر از هزار رکعت در هر روز است
-----------------------------------------------
عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: «تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ علیها السلام فِی کُلِّ یَوْمٍ فِی دُبُرِ کُلِ صَلَاةٍ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ صَلَاةِ أَلْفِ رَکْعَةٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ.(الکافی, چاپ دارالحدیث، ج6، ص: 236 و 237)
