امام علی علیه السلام:
مایه پایدارى زندگى ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزى است .
قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ .
عیون الحکم و المواعظ صفحه 370
امام علی علیه السلام:
مایه پایدارى زندگى ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزى است .
قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ .
عیون الحکم و المواعظ صفحه 370
از فرمایشات نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) است که: دهان را خوشبو کنید زیرا دهان انسان، راه قرآن است «طیّبوا أفواهکم فإن أفواهکم طریق القرآن»[1]
امام رضا (علیه السلام) نیز از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که فرمود: «أفواهکم طرق من طرق ربّکم فنظفوها»[42]. نه فقط دندان را مسواک کنید، بلکه دندان و زبان و فضای دهان را هم پاک کنید. هم از خوردن غذای شبهه ناک بپرهیزید و هم از گفتن حرف مشکوک دوری کنید تا دهان شما شایستگی پیدا کند مجرای الفاظ قرآن گردد.
اگر قرآن، که کوثر و چشمه زلال است، از دهان لایه روبی نشده عبور کند بی اثر است؛ رنگ می گیرد و بو می پذیرد و چون می خواهید قرآن بخوانید و سخن شما در دیگران اثر کند و خودتان هم که می شنوید متأثر شوید، دهان را پاک نگه دارید.
در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «إنّ هذا القرآن مأدبة الله فتعلّموا مأدبته ما استطعتم»[3]. قرآن غذای آماده الهی است. قرآن سفره ای نیست که هر کسی غذای خود را همراه بیاورد و بر آن سفره بخورد. یعنی کسی حق ندارد خواسته های خود را بر قرآن تحمیل کند و برداشتهای خود را به حساب قرآن بگذارد؛ زیرا قرآن غذایی است آماده که هر کسی گرسنه معارف باشد از این غذا استفاده خواهد کرد.
پی نوشت:
[1] ـ کنز العمال، ج 1، ص 603، ح 2752.
[2] ـ بحار، ج 73، ص 130.
[3] ـ بحار، ج 89، ص 19.
منبع: حکمت عبادات تالیف آیت الله جوادی آملی، ص 207 و 208
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
کسى که قرآن را بیاموزد، و در آن آموختن فروتنى را پیشه خود سازد، و آن را به بندگان خدا بیاموزد و هدفش رضاى خدا باشد، کسى را در بهشت نخواهید یافت که پاداشش بیشتر و گرانقدرتر از او و مقام و منزلتش از او بالاتر باشد، و در بهشت هیچ مقام و منزلت والایى وجود ندارد که او سهم چشمگیرى از آن نداشته باشد و شریفترین منازل بهشت از آن اوست. (پاداش نیکیها و کیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال ؛ ؛ ص754)
-------------------------------------
مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَ تَوَاضَعَ فِی الْعِلْمِ وَ عَلَّمَ عِبَادَ اللَّهِ وَ هُوَ یُرِیدُ مَا عِنْدَ اللَّهِ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِی الْجَنَّةِ أَعْظَمُ ثَوَاباً مِنْهُ وَ لَا أَعْظَمُ مَنْزِلَةً مِنْهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةٌ وَ لَا دَرَجَةٌ رَفِیعَةٌ وَ لَا نَفِیسَةٌ إِلَّا کَانَ لَهُ فِیهَا أَوْفَرُ النَّصِیبِ وَ أَشْرَفُ الْمَنَازِل (ثواب الاعمال ص 293)
حضرت امام باقر علیه السّلام فرمود: قرآن خوانان سه گروه اند:
یکى آنکه قرآن خواند و آن را سرمایه کسب خود کند و پادشاهان را با آن بدوشد و به مردم بزرگى بفروشد.
و دیگر مردى است که قرآن را بخواند و حروف آن را نگهدارى کند ولى حدود آن را ضایع سازد و آن را چون قدح (جام آب) نگهدارى کند (یعنى براى خودنمائى و هنگام سودجوئى از آن منتفع گردد و در سایر اوقات پشت سر اندازد چنان که شخص سواره جام آبش را پشت سرش مى آویزد) خداوند امثال اینان را در قرآن خوانان زیاد نکند.
و دیگر مردى است که قرآن خواند و داروى قرآن را بر دل دردمندش نهد و براى (خواندن و بکار بستن و دقت و غور در معانیش) شب زنده دارى کند و روزش را به تشنگى بسر برد، و در هنگام نمازهایش و جاهاى آن بدان قیام کند، و از بستر خواب بخاطر آن دورى گزیند، و به خاطر این دسته از مردمان است که خداى عزیز جبار بلا را بگرداند، و ببرکت ایشان است که خداى عز و جل شر دشمنان را باز دارد، و بسبب آنان است که خداى عز و جل از آسمان باران فرستد، پس بخدا سوگند اینها در میان قرآن خوانان از کبریت احمر کمیاب ترند. (أصول الکافی، ترجمه مصطفوى ؛ ج 4 ؛ ص435)
---------------------------------------------------
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام، قَالَ: «قُرَّاءُ الْقُرْآنِ ثَلَاثَةٌ: رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَاتَّخَذَهُ بِضَاعَةً ، وَ اسْتَدَرَّ بِهِ الْمُلُوکَ، وَ اسْتَطَالَ بِهِ عَلَى النَّاسِ؛ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَحَفِظَ حُرُوفَهُ، وَ ضَیَّعَ حُدُودَهُ، وَ أَقَامَهُ إِقَامَةَ الْقِدْحِ ، فَلَا کَثَّرَ اللَّهُ هؤُلَاءِ مِنْ حَمَلَةِ الْقُرْآنِ ؛ وَ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ، فَوَضَعَ دَوَاءَ الْقُرْآنِ عَلى دَاءِ قَلْبِهِ، فَأَسْهَرَ بِهِ لَیْلَهُ، وَ أَظْمَأَ بِهِ نَهَارَهُ، وَ قَامَ بِهِ فِی مَسَاجِدِهِ، وَ تَجَافى بِهِ عَنْ فِرَاشِهِ، فَبِأُولئِکَ یَدْفَعُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْبَلَاءَ، وَ بِأُولئِکَ یُدِیلُ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- مِنَ الْأَعْدَاءِ، وَ بِأُولئِکَ یُنَزِّلُ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- الْغَیْثَ مِنَ السَّمَاءِ، فَوَ اللَّهِ لَهؤُلَاءِ فِی قُرَّاءِ الْقُرْآنِ أَعَزُّ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ». (الکافی ، چاپ - دارالحدیث ؛ ج 4 ؛ ص658)
امام علی علیه السلام:
لا تَطلُب سُرعَةَ العَمَلِ، وَاطلُب تَجویدَهُ؛ فَإِنَّ النّاسَ لا یَسأَلونَ: فی کَم فُرِغَ مِنَ العَمَلِ؟ إِنَّما یَسأَلونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ.
به دنبال شتاب در کار نباش، بلکه نیک به جاى آوردنش را دنبال کن؛ زیرا مردم نمىپرسند : در چه مدّت، کار را انجام داد؛ بلکه از کیفیّت صنعتگرىِ فرد سؤال مىکنند.
شرح نهج البلاغة ج 20 ص 267 ح 103 .
روزی مجنون از روی سجاده شخصی رد شد!
مرد نماز را شکست و گفت: مردک درحال راز و نیاز با خدا بودم تو چگونه این رشته را بریدی…؟!
مجنون لبخندی زد و گفت: من عاشق بنده ای هستم و تو را ندیدم تو چگونه عاشق خدایی و مرا دیدی….!؟!؟
امام علی علیه السلام:
بپرهیزید از عقب انداختن کارها و کنارگذاردن خوبى ها؛ چرا که در آن، پشیمانى است .
إیّاکُم وتَأخیرَ العَمَلِ ودَفعَ الخَیرِ ؛ فَإِنَّ فی ذلِکَ النَّدَمَ .
وقعة صفّین : ص 108
آوردهاند که ...
روزی مردی بهلول را دید. چند عدد گردو به او داد و گفت: این گردوها را بشکن و بخور و برای من دعا کن.
بهلول گردوها را شکست و خورد و دعایی هم نکرد.
مرد متعجب شد و پرسید: گردوها را خوردی نوش جانت، ولی نشنیدم دعایی بکنی؟
بهلول گفت: اگر گردوها را برای رضای خدا به من دادهای، مطمئن باش خدا صدای شکستن گردوها را میشنود.
تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن..
که خواجه خود روش بنده پروری داند…
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
خداوند کسی را دوست دارد که وقتی کاری می کند، آن را به خوبی انجام می دهد.
یحبّ اللَّه العامل إذا عمل أن یحسن. (نهج الفصاحه، صفحه 801)
حضرت فاطمه علیها السلام فرمودند:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شب عرفه نزد ما آمد و فرمود ... این جبرئیل است که به من خبر مى دهد:
سعادتمند کامل کسى است که على (علیه السلام) را در زمان حیات و پس از و شهاتش دوست دارد
و بدترین بدبخت کسى است که على را در زندگى و پس از شهادتش دشمن دارد.
--------------------------------------------------------------------
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْقَزْوِینِیُّ الْمَعْرُوفُ بِابْنِ مَقْبُرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَنْدَلُ بْنُ وَالِقٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ الْمَازِنِیُّ عَنْ عَبَّادٍ الْکَلْبِیِّ [الْکُلَیْبِیِ] عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فَاطِمَةَ الصُّغْرَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ ص قَالَتْ خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص عَشِیَّةَ عَرَفَةَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى بَاهَى بِکُمْ وَ غَفَرَ لَکُمْ عَامَّةً وَ لِعَلِیٍّ خَاصَّةً وَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ غَیْرَ مُحَابٍ لِقَرَابَتِی هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی أَنَّ السَّعِیدَ کُلَّ السَّعِیدِ حَقَّ السَّعِیدِ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ إِنَّ الشَّقِیَّ کُلَّ الشَّقِیِّ حَقَّ الشَّقِیِّ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ وَفَاتِهِ. (منبع: الأمالی للصدوق؛ ص182)
وَ قَالَتْ فَاطِمَةُ علیها السلام:
هرکس عبادات خود را خالصانه براى خدا انجام دهد،
خداوند بهترین مصلحت های خود را براى او تقدیر مى نماید.
--------------------------------------------------------------
مَنْ أَصْعَدَ إِلَى اللَّهِ خَالِصَ عِبَادَتِهِ أَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَفْضَلَ مَصْلَحَتِه
منبع: مجموعة ورام ؛ ج2 ؛ ص108
امام صادق علیه السلام می فرماید:
تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام در هر روزى پس از هر نماز، در نزد من محبوبتر از هزار رکعت در هر روز است
-----------------------------------------------
عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْقَمَّاطِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: «تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ علیها السلام فِی کُلِّ یَوْمٍ فِی دُبُرِ کُلِ صَلَاةٍ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ صَلَاةِ أَلْفِ رَکْعَةٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ.(الکافی, چاپ دارالحدیث، ج6، ص: 236 و 237)
روزى یکى از زنان مدینه خدمت حضرت زهرا (علیها السلام) رسید و گفت: مادر پیرى دارم که در مسایل نماز، سؤالات فراوانى دارد و مرا فرستاده است تا آن مسایل شرعى را از شما بپرسم.
حضرت زهرا(علیها السلام) فرمود: بپرس!
آن زن، مسایل زیادى طرح کرد و براى هر یک از آنها، پاسخ شنید.
در ادامه گفت و شنود، آن زن از کثرت پرسشها خجالت کشید و گفت: اى دختر رسول خدا! از این که فراوان خدمت میرسم و با سؤالاتى زیاد شما را به زحمت میاندازم، معذرت میخواهم!
فاطمه(علیها السلام) فرمود:
باز هم بیا و هر آنچه سؤال برایت پیش میآید، بپرس! آیا اگر کسى اجیر شود که بار سنگینى را به بالاى بام ببرد و در مقابل، صد هزار دینار طلا مزد بگیرد، چنین کارى براى او دشوار خواهد بود؟
گفت: خیر.
حضرت ادامه داد:
من در ازاى هر مسألهای که پاسخ میدهم، بیش از فاصله بین زمین تا عرش، جواهر و لؤلؤ پاداش میگیرم؛ پس سزاوار است که بر من سنگین نیاید.
منبع: جامی از زلال کوثر، آیت الله مصباح یزدی، ص 126
----------------------------------------------
متن روایت در التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن بن علی العسکری علیهم السلام ص 340 و بحار الانوار ج2 ص 3:
وَ حَضَرَتِ امْرَأَةٌ عِنْدَ الصِّدِّیقَةِ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ع فَقَالَتْ: إِنَّ لِی وَالِدَةً ضَعِیفَةً- وَ قَدْ لُبِسَ عَلَیْهَا فِی أَمْرِ صَلَاتِهَا شَیْءٌ، وَ قَدْ بَعَثَتْنِی إِلَیْکِ أَسْأَلُکِ. فَأَجَابَتْهَا فَاطِمَةُ ع عَنْ ذَلِکَ، ثُمَّ ثَنَّتْ،فَأَجَابَتْ، ثُمَّ ثَلَّثَتْ [فَأَجَابَتْ] إِلَى أَنْ عَشَّرَتْ فَأَجَابَتْ، ثُمَّ خَجِلَتْ مِنَ الْکَثْرَةِ، فَقَالَتْ: لَا أَشُقُّ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ. قَالَتْ فَاطِمَةُ ع: هَاتِی وَ سَلِی عَمَّا بَدَا لَکِ، أَ رَأَیْتِ مَنِ اکْتُرِىَ یَوْماً یَصْعَدُ إِلَى سَطْحٍ بَحَمْلٍ ثَقِیلٍ، وَ کِرَاؤُهُ مِائَةُ أَلْفِ دِینَارٍ، أَ یَثْقُلُ عَلَیْهِ فَقَالَتْ: لَا. فَقَالَتْ: اکْتُرِیتُ أَنَا لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ- بِأَکْثَرَ مِنْ مِلْءِ مَا بَیْنَ الثَّرَى إِلَى الْعَرْشِ لُؤْلُؤاً فَأَحْرَى أَنْ لَا یَثْقُلَ عَلَی.
سرور زنان، حضرت فاطمه، دختر سرور پیامبران- که درودهاى خداوند بر او و پدر و شوى و پسران اوصیاء او باد- از پدر بزرگوارش حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله پرسید:
اى پدر جان! سزاى مردان و زنانى که نماز را سبک بشمارند، چیست؟
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
اى فاطمه، هر کس چه مرد باشد و چه زن، نمازش را سبک بشمارد، خداوند او را به پانزده مصیبت گرفتار مى نماید: شش چیز در سراى دنیا، و سه چیز هنگام مرگ، و سه چیز در قبرش، و سه چیز در قیامت هنگام بیرون آمدن از قبر.
مصیبتهایى که در دار دنیا بدان مبتلا مى گردد عبارتند از:
1- خداوند، خیر و برکت را از عمر او برمى دارد.
2- خداوند، خیر و برکت را از روزى اش برمى دارد.
3- خداوند- عزّ و جلّ- نشانه صالحان را از چهره او محو مى فرماید.
4- در برابر اعمالى که انجام داده پاداش داده نمى شود.
5- دعاى او به سوى آسمان بالا نمى رود و مستجاب نمى گردد.
6- هیچ بهره اى در دعاى بندگان شایسته خدا نداشته و مشمول دعاى آنان نخواهد بود.
و مصائبى که هنگام مرگ به او مى رسد بدین ترتیب است:
1- با حالت خوارى و زبونى جان مى دهد.
2- گرسنه مى میرد.
3- تشنه جان مى سپارد، به گونه اى که اگر آب تمام رودخانه هاى دنیا را به او بدهند، سیراب نگشته و تشنگى اش برطرف نخواهد شد.
و مصیبتهایى که در قبرش بدان گرفتار مى گردد بدین قرار مى باشد:
1- خداوند فرشته اى را بر او مى گمارد تا او را در قبر نگران و پریشان نموده و از جایش برکند.
2- خداوند گور را بر او تنگ مى گرداند.
3- قبرش تاریک مى شود.
و مصائبى که در روز قیامت، هنگام بیرون آمدن از قبر، بدان مبتلا مى شود، عبارت است از:
1- خداوند فرشته اى را بر او مى گمارد تا در حالى که مردم به او مى نگرند، او را به رو بر زمین بکشد.
2- سخت از او حساب مى کشند.
3- خداوند هرگز نظر رحمت به او ننموده و از بدیها پاکیزه اش نمى گرداند، و براى او عذاب دردناکى خواهد بود.
منبع: ابن طاووس، على بن موسى - روحى، محمد، ادب حضور (ترجمه فلاح السائل)، انتشارات انصارى - ایران ؛ قم، چاپ: اول، 1380ش. ص 59 و 60
-----------------------------------------------------------------------------
عَنْ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ فَاطِمَةَ ابْنَةِ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهَا وَ عَلَى أَبِیهَا وَ عَلَى بَعْلِهَا وَ عَلَى أَبْنَائِهَا الْأَوْصِیَاءِ أَنَّهَا سَأَلَتْ أَبَاهَا مُحَمَّداً ص فَقَالَتْ یَا أَبَتَاهْ مَا لِمَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ قَالَ یَا فَاطِمَةُ مَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِخَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً سِتٌّ مِنْهَا فِی دَارِ الدُّنْیَا وَ ثَلَاثٌ عِنْدَ مَوْتِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی قَبْرِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ فَأَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی دَارِ الدُّنْیَا فَالْأُولَى یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ عُمُرِهِ وَ یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ رِزْقِهِ وَ یَمْحُو اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سِیمَاءَ الصَّالِحِینَ مِنْ وَجْهِهِ وَ کُلُّ عَمَلٍ یَعْمَلُهُ لَا یُؤْجَرُ عَلَیْهِ وَ لَا یَرْتَفِعُ دُعَاؤُهُ إِلَى السَّمَاءِ وَ السَّادِسَةُ لَیْسَ لَهُ حَظٌّ فِی دُعَاءِ الصَّالِحِینَ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ عِنْدَ مَوْتِهِ فَأَوَّلُهُنَّ أَنَّهُ یَمُوتُ ذَلِیلًا وَ الثَّانِیَةُ یَمُوتُ جَائِعاً وَ الثَّالِثَةُ یَمُوتُ عَطْشَاناً فَلَوْ سُقِیَ مِنْ أَنْهَارِ الدُّنْیَا لَمْ یُرَوِّ عَطَشَهُ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی قَبْرِهِ فَأَوَّلُهُنَّ یُوَکِّلُ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یُزْعِجُهُ فِی قَبْرِهِ وَ الثَّانِیَةُ یُضَیَّقُ عَلَیْهِ قَبْرُهُ وَ الثَّالِثَةُ تَکُونُ الظُّلْمَةُ فِی قَبْرِهِ وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ فَأَوَّلُهُنَّ أَنْ یُوَکِّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَسْحَبُهُ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلَائِقُ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ وَ الثَّانِیَةُ یُحَاسَبُ حِساباً شَدِیداً وَ الثَّالِثَةُ لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ لَا یُزَکِّیهِ وَ لَهُ عَذَابٌ أَلِیم
(منبع: ابن طاووس، على بن موسى، فلاح السائل و نجاح المسائل، بوستان کتاب - قم، چاپ: اول، 1406 ق.، ص 22)