مطالعات دانشجویی

مطالبی از قرآن و احادیث، نکاتی از سیره بزرگان و مقالات شخصی

مطالعات دانشجویی

مطالبی از قرآن و احادیث، نکاتی از سیره بزرگان و مقالات شخصی

مطالعات دانشجویی


امام خامنه ای:
باید در کشور ما و در میان جامعه‌ى ما ترتیبى اتّخاذ بشود که همه‌ى آحاد مردم به‌نحوى با قرآن انس داشته باشند و مفاهیم قرآنى براى اینها مفهوم باشد و معانى قرآن را درک کنند، به قرآن مراجعه کنند؛ ولو به طور اجمال از مفاهیم قرآنى سر دربیاورند.
(8 تیر 1393)

********************

امام خامنه‌ای:
«دشمنان می خواهند یاد شهدا احیا نشود برای اینکه جاده شهادت کور بشود» (6 اسفند 1397)

آخرین مطالب

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «بعثت» ثبت شده است

 

 متن زیر چکیده پایان نامه دکتری اینجانب با عنوان «شاخص‌های انقلابی‌ بودن و انقلابی‌‌ ماندن از دیدگاه قرآن کریم» است که در بهمن 1397 به راهنمایی استاد بزرگوار جناب آقای دکتر باکویی و مشاوره  استاد مجترم جناب آقای دکتر بهروزی لک دفاع شده است. صفحات آغازین پایان نامه را می توانید از طریق این صفحه ملاحظه فرمایید.

 

چکیده:

قرآن کریم برای همه نیازهای مادی و معنوی انسان برنامه جامع ارائه کرده است تا انسان را از تاریکی ضلالت و جهالت به هدایت و روشنی رهنمون سازد، برخی از این برنامه ها فراگیر بوده و عموم جامعه را در بر گرفته و باعث دگرگونی های بنیادی در همه زمینه های اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی می شود که از آن تعبیر به انقلاب می گردد. قرآن این تغییر همه جانبه در زندگی مردم را با بعثت پیامبران قرین ساخته است به گونه ای که بعثت انبیاء علیهم السلام را می توان نمونه ای از انقلاب های الهی دانست که الگویی برای انقلاب های دیگر برخاسته از تعالیم آن ها هستند. این نوشتار با در نظر گرفتن بعثت پیامبران به عنوان انقلاب، سعی در ذکر ویژگی های کلی و برجسته افرادی دارد که با پذیرش دعوت توحیدی انبیاء به آن ها ایمان آوردند؛ همچنین شاخص های برجسته افرادی را ذکر می کند که بر این دعوت توحیدی پایدار ماندند. با توجه به الگو گیری انقلاب اسلامی ایران از نهضت انبیاء علیهم السلام و اهمیت تبیین سنجه مناسب برای معرفی افراد انقلابی، جلوگیری از مصادره به مطلوب انقلابی گری، مقابله با آسیب ها، رفع تعارض ها و مقابله با معیارهای نادرست در تعیین مصادیق افراد انقلابی، دفاع از حقیقت انقلابیون و مقابله با تفاسیر نادرست و تهمت هایی ناروا نظیر خشونت طلبی و تحجرگرایی، ضرورت دارد تا شاخص های افراد انقلابی معرفی شوند تا بتوان ارزش این افراد و حرکت آن ها در جامعه را نمایان کرد و نمونه هایی به عنوان ملاک و معیار معرفی نمود. پژوهش حاضر با گردآوری، طبقه بندی و تحلیل محتوایی آیات قرآن کریم با کمک منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد خداباوری، پیامبرپذیری، امانت داری، شکرگزاری، وفای به عهد، عفو و گذشت، علم گرایی، پایبندی به قوانین اجتماعی، صراحت در بیان مواضع انقلابی، نرمش قهرمانانه، مبارزه با اقتصاد ناسالم برخی از شاخص های نظری انقلابی ماندن هستند و ولایت پذیری، استکبارستیزی، عدم توجه به کمی نفرات، صبر و استقامت اهم شاخص های انقلابی بودن را تشکیل می دهند؛ همچنین مهم ترین شاخص های نظری انقلابی ماندن را می توان در استمرار اعتقاد به خدا، نبوت و معاد، حق پذیری، نفی شخص پرستی، مبارزه با ناهنجاری های فرهنگی، پذیرش مسئولیت های اجتماعی، صراحت در بیان مواضع انقلابی، حساسیت در برابر دشمن، مبارزه با فساد اقتصادی دانست، چنانکه هدف گیری آرمان ها، پای بندی به استقلال، رعایت تقوای فردی و سیاسی، نفی اشرافیت، زمان شناسی، شجاعت، ایثار و داشتن روحیه شهادت طلبی مهم ترین شاخص های عملی انقلابی ماندن هستند؛ و اعتقادات ضعیف و ارتکاب گناهان از مهم ترین موانع انقلابی ماندن محسوب می گردند.

 

کلید واژگان: انقلاب، بعثت پیامبران، شاخص، انقلابی بودن، انقلابی ماندن، قرآن کریم

 

دریافت صفحات ابتدایی پایان نامه از سایت ایرانداک

احد داوری
۰۶ آبان ۹۹ ، ۱۲:۵۷ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

در توضیح و تفسیر دوران بعثت پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در میان مورّخان اختلاف نظرهائى وجود دارد. هر یک از آنان براى تأیید عقیده خود در بیان چگونگى اجتماع و فرهنگ و قانون و علم و مذهب و اخلاق آن دوران به منابعى تکیه مى کند. البتّه، بازیگرى ذهنى تاریخ نگاران و تحلیل گران براى هیچ انسان  آگاهى پوشیده نیست. بنا بر این، از سه جهت نمى توان به نظرات آنان اطمینان پیدا کرد:

 

جهت یکم-  خود اوضاع اجتماعى و فرهنگى و قانونى و علمى و مذهبى و اخلاقى و دیگر شئون انسانى (فردى و اجتماعى) دوران مزبور، بقدرى ابهام انگیز و مختلف نقل مى  شود که نمى  توان با وضوح کامل در باره آن اوضاع یک نتیجه قطعى را بدست آورد.

 جهت دوم-  عبارتست از همان جریان دخالت روحیّات و گرایش هاى درونى و خصوصیّات ذهنى تاریخ نگار و تحلیل گر در بیان و توضیح و تفسیر سرگذشت تاریخى یک دوران.

 جهت سوم-  مشاهده عینى آن دوران براى ناقلان آثار وجود نداشته است. بلکه همه آنان تکیه به منبعى مى کنند که نمى تواند ارزش مشاهده داشته باشد.

 

لذا مى  توان گفت: اطمینان بخش ترین طرق براى درک چگونگى دوران بعثت از ابعاد مذکور در فوق بیانات ولى اللّه اعظم است که هم آن دوران را با همه خصوصیّاتش مشاهده فرموده و همه علل و شرایط جریانات آنرا با یقین روشن مى دانسته و هم داراى درون و ذهن و روحیّه اى پاک و ناب از آلودگى ها و غرض ورزى ها بوده است. باضافه امتیاز مخصوصى که امیر المؤمنین علیه السّلام در باره پیامبر شناسى داشته است. زیرا بدیهى است که هیچ کس پیامبر اسلام و رسالت و مختصّات و آثار رسالت آن بزرگوار را مانند امیر المؤمنین علیه السّلام نمى شناخت، و قطعى است که شناخت مختصّات رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و چگونگى تأثیر پذیرى جامعه آن دوران از آن حضرت، یکى از بهترین عوامل شناخت سر گذشت آن جامعه میباشد.

  اکنون مى پردازیم به بیان توصیفات امیر المؤمنین علیه السّلام در باره دورانى که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در آن، مبعوث به رسالت گشته است:

 

إِنَّ اللَّهَ [تَعَالَى‏] بَعَثَ مُحَمَّداً ص نَذِیراً لِلْعَالَمِینَ وَ أَمِیناً عَلَى التَّنْزِیلِ وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ الْعَرَبِ عَلَى شَرِّ دِینٍ وَ فِی شَرِّ دَارٍ مُنِیخُونَ بَیْنَ حِجَارَةٍ خُشْنٍ وَ حَیَّاتٍ صُمٍّ تَشْرَبُونَ الْکَدِرَ وَ تَأْکُلُونَ الْجَشِبَ وَ تَسْفِکُونَ دِمَاءَکُمْ وَ تَقْطَعُونَ أَرْحَامَکُمْ الْأَصْنَامُ فِیکُمْ مَنْصُوبَةٌ وَ الْآثَامُ بِکُمْ مَعْصُوبَة ... (نهج البلاغه، خطبه 26)

  

 خداوند متعال محمّد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را تبلیغ کننده بر عالمیان و امین براى ابلاغ قرآن و رسالت مبعوث نمود، در آن حال شما گروه عرب داراى بدترین دین و در بدترین جامعه زندگى مى کردید در میان سنگها و مارهاى ناشنوا سکنى داشتید، آبهاى تیره مى آشامیدید، و غذاى خشن مى خوردید و خونهاى یکدیگر را مى ریختید و از خویشاوندان خود قطع رابطه مى نمودید، بت ها در میان شما [براى پرستش ] نصب شده و گناهان و انحراف ها سخت شما را در بر گرفته و بخود بسته بودند.

 

ادامه مطلب را در منبع زیر مطالعه فرمایید: ترجمه  و تفسیر نهج  البلاغه علامه جعفری، ج 19   ، صفحه  33 - 35

 

 

احد داوری
۰۳ فروردين ۹۹ ، ۱۵:۵۱ موافقین ۲ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

مفهوم نیروهای انقلابی

 

«انقلاب» واژه‌ای عربی از ریشه «قلب» به معنای دگرگونی و برگرداندن چیزی از سویی به‌سوی دیگر است (فراهیدی، ۱۴۰۹ ق، ج‏۵، ص ۱۷۱؛ صاحب بن عباد، ۱۴۱۴ ق، ج‏۵، ص ۴۳۵؛ ابن فارس، ۱۴۰۴ ق، ج‏۵، ص ۱۷) لذا «انقلاب» در باب انفعال به معنای انصراف و بازگشتن خواهد بود (طریحی، ۱۳۷۵، ج‏۲، ص ۱۴۷) که در برخی آیات مانند «إِنَّا إِلی‏ رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»؛ گفتند ما به‌سوی پروردگارمان بازخواهیم گشت (اعراف ۱۲۵) به همین معنای لغوی به‌کاررفته است (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲ ق، ص ۶۸۱). در زبان فارسی تعاریف اصطلاحی گوناگونی که از آن صورت گرفته است (شجاعیان، ۱۳۸۲، ص ۲۳- ۲۶؛ عیوضی، ۱۳۸۷، ص ۴۴ - ۴۷؛ محمدی، ۱۳۸۷، ص ۲۱ - ۲۶؛ مطهری، ۱۳۷۸، ج‏۲۴ ص ۱۴۴) که درمجموع می‌توان «انقلاب» را به معنای دگرگونی بنیادی در همه زمینه‏های اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، حقوقی و به‌ویژه سیاسی دانست که نسبت به قبل از انقلاب اتفاق می‌افتد. (مصباح یزدی، ۱۳۸۸، ص ۳۴۷) که معادل چنین تعریفی در ادبیات عربی با «الثورة» از ریشه «ثور» به معنای هیجان و برانگیختگی (ابن منظور، ۱۴۱۴ ق، ج‏۴ ص ۱۰۸؛ مصطفوی، ۱۳۶۸، ج‏۲ ص ۴۴ و ۴۵) بیان می‌شود. مراد از انقلاب در پژوهش حاضر «بعثت پیامبران» است که این تعبیر یا معادل عربی آن در آثار معاصران برای بعثت پیامبران به‌کاررفته است. ازجمله می‌توان تفسیر تسنیم (جوادی آملی، ۱۳۸۹، ج ۱۷، ص ۵۹)، تفسیر نمونه (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج‏۱، ص ۹۸؛ ج‏۸، ص ۳۶۹ و ۳۷۰؛ ج ۱۲، ص ۳۱۸؛ ج‏۱۳، ص ۲۷۶ و ۲۷۷؛ ج ۱۷، ص ۳۶۷)، من هدی القرآن (مدرسی، ۱۴۱۹ ق، ج‏۳، ص ۴۳۸ و ۴۳۹؛ ج ۹، ص ۳۸ و ۳۹؛ ج ۱۳، ص ۳۰۳ و ۳۰۴)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن (صادقی تهرانی، ۱۳۶۵، ج‏۱۹، ص ۲۳۸)، تفسیر الکاشف (مغنیه، ۱۴۲۴ ق، ج‏۳، ص ۸ و ۹؛ ج‏۴، ص ۳۹۹ و ۴۰۰، ص ۴۱۷، ص ۴۳۲؛ ج‏۵، ص ۵۲۴) و تفسیر من وحی القرآن (فضل‌الله، ۱۴۱۹ ق، ج ۶، ص ۱۵۶ و ۱۵۷) را نام برد. همچنین در برخی تفاسیر اهل تسنن نظیر التحریر و التنویر (ابن عاشور، ۱۹۸۴ م، ج‏۱۶، ص ۱۳۸)، التفسیر القرآنی للقرآن (خطیب، [بی‌تا]، ج‏۸، ص ۶۵۴)، فی ظلال القرآن (قطب، ۱۴۱۲ ق، ج‏۲، ص ۱۰۰۵ و ۱۰۰۶؛ ج‏۳، ص ۱۳۴۶؛ ج ۵، ص ۲۶۸۳) نیز این تعابیر دیده می‌شود؛ چنان‌که در تألیفات غیرتفسیری برخی از علمای معاصر نیز به‌کاررفته است، ازجمله شهید مطهری به مقایسه شباهت انقلاب ایران با انقلاب صدر اسلام پرداخته (مطهری، ۱۳۷۸، ج ۲۴، ص ۱۳۷ و ۱۴۸) و محمد شجاعیان، انقلاب پیامبر در صدر اسلام را از انقلاب‌های توحیدی محسوب کرده است (شجاعیان، ۱۳۸۲، ص ۴۸ - ۵۵) علمای دیگری نیز این تعبیر را به‌کاربرده‌اند. (ر.ک. فارسی، ۱۳۶۱، ص ۱۰- ۱۵).

 

بررسی معنای لغوی بعثت، ارتباط بین «انقلاب» و «بعثت پیامبران» را بیشتر روشن می‌کند، توضیح آنکه «بعثت» از ریشه «بعث» مشتق شده و سه حرف «ب ع ث» اصل واحدی هستند که بر «اثارة» و برانگیخته شدن دلالت می‌کنند (ابن فارس، ۱۴۰۴ ق، ج‏۱، ص ۲۶۶) و بررسی موارد مختلف استعمال آن بیان می‌کند که در هر موردى به‌تناسب آن مورد، مفهوم خاصى دارد (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲ ق، ج ۱، ص ۱۳۲)، مانند برانگیختن پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلم براى تبلیغ در آیه، برانگیختن لشکر براى جهاد، برانگیختن و بیدار کردن انسان خواب براى اداى وظایف، برانگیختن مردگان براى حساب و برانگیختن حیوان براى حرکت (فراهیدى، ۱۴۰۹ ق، ج ۲، ص ۱۱۲؛ ابن فارس، ۴۰۴ ق، ج‏۱، ص ۲۶۶؛ ابن منظور، ۱۴۱۴ ق، ج ۲، ص ۱۱۶) که در همه این موارد نوعی دگرگونی و انقلاب دیده می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال در آیه «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ» و در حقیقت در میان هر امتى فرستاده‏اى برانگیختیم [تا بگوید] خدا را بپرستید و از طاغوت بپرهیزید (نحل ۳۶) ارسال رسول در هر امتی برای عبادت پروردگار و دوری از طاغوت نوعی دگرگونی اساسی ایجاد می‌کند و در بحث «انقلاب» به معنای مصطلح نیز برانگیختن توده‌های مردم و بیدار کردن آن‌ها برای مبارزه با ظلم و ستم مشهود است. خاطرنشان می‌شود واژه «انقلاب» در قرآن به معنای اصطلاحی فوق به کار نرفته است.

 

با این توضیح مصداق نیروهای انقلابی در آیات قرآن کریم نیروهای پیرو پیامبران (اعم از خود پیامبران یا پیروانشان) خواهند بود.

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۴ تیر ۹۸ ، ۱۰:۳۱ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰ نظر