لیست پایان نامه های دکتری (Ph.D) رشته علوم قرآن و حدیث

 

یکی از راه های انتخاب موضوع پایان نامه، آشنایی با پایان نامه های تدوین شده است، لیست زیر برگرفته از سایت دانشگاه فردوسی مشهد، (با حذف اسامی اساتید و دانشجویان) در رشته علوم قرآن و حدیث است که در مقطع دکتری (PHD) در سال های اخیر دفاع شده اند و می تواند الگویی برای انتخاب موضوعات باشند. این عناوین در ادامه بخش اول و بخش دوم موضوعات پایان نامه کارشناسی ارشد معرفی می گردد.

 

عناوین به ترتیب حروف الفبا است و توضیح، تحلیل و نقد این عناوین هم مجالی دیگر می طلبد.

 

1. اصول و قواعد کشف استدلالی ساختار و غرض سوره های قران؛ دکتری (Ph.D)
2. بازخوانی آیات مرتبط با حوزة زنان در تفاسیر عصری (با تأکید بر تفاسیر المیزان، المنار، الفرقان، من وحی القرآن)؛ دکتری (Ph.D)
3. بررسی اندیشه های سلفی آلوسی وتأثیرآنهابرتفسیر آیات کلامی در تفسیر روح المعانی؛ دکتری (Ph.D)
4. بررسی آیات صاحب عنوان قرآن کریم(تاریخ نامگذاری،منشاءنامگذاری، تعددنام و...) ؛ دکتری (Ph.D)
5. بررسی آیات قرآنی مرتبط با شخص پیامبر صلی الله علیه و آله یا نزدیکان آن حضرت و سازگاری آن با جاودانگی قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
6. بررسی پراگماتیسم از منظر قران کریم و تأثیر این مکتب بر مطالعات تفسیری و حدیثی معاصر؛ دکتری (Ph.D)
7. بررسی پیوند میان شناخت و ایمان با اخلاق فردی و اجتماعی در آموزه های قرآن؛ دکتری (Ph.D)
8. بررسی تطبیقی التزام به قواعد تفسیری و رعایت آنها در سه تفسیر کنز العرفان، زبده البیان و مسالک الافهام (با تکیه بر کتاب الطهاره و کتاب الصلاه) ؛ دکتری (Ph.D)
9. بررسی تطبیقی تفسیر کلامی شیخ طبرسی و جار الله زمخشری (با تاکید بر مبحث توحید) ؛ دکتری (Ph.D)
10. بررسی تطبیقی راهکارهای تربیت اخلاقی در قرآن کریم و عهد جدید؛ دکتری (Ph.D)
11. بررسی تطبیقی رویکرد تفسیری سلفیه در آیات مرتبط با توحید در تفاسیر ابن تیمیه، ابن کثیر و آلوسی؛ دکتری (Ph.D)
12. بررسی تطبیقی سود و مصلحت در نظام اقتصادی اسلام از دیدگاه قرآن و حدیث؛ دکتری (Ph.D)
13. بررسی تطبیقی عام و خاص، مطلق و مقید از دیدگاه قرآن پژوهان و اصولیان (با تأکید برآراء اصولیان امامیه)
14. بررسی تطبیقی مدیریت نفس در قرآن وحدیث وخودکنترلی در روانشناسی؛ دکتری (Ph.D)
15. بررسی تغنی قرآن کریم؛ چرایی و چگونگی؛ دکتری (Ph.D)
16. بررسی جایگاه غریب الحدیث و قواعد فهم آن؛ دکتری (Ph.D)
17. بررسی روایات تفسیری در تفسیرالبرهان و آسیب شناسی آن (با تاکید بر سوره حمد و بقره) ؛ دکتری (Ph.D)
18. بررسی روایات عرفانی تفسیر بیان السعاده؛ دکتری (Ph.D)
19. بررسی روش تفسیر ساختاری قرآن کریم و مبانی آن؛ دکتری (Ph.D)
20. بررسی روند شکل گیری برداشت های مختلف از آیه‏ی شاکله با تکیه بر دیدگاه های معاصر؛ دکتری (Ph.D)
21. بررسی رویکرد حدیثی محقق بحرانی در کتاب الحدائق الناضرة؛ دکتری (Ph.D)
22. بررسی رویکرد مثبت اندیشی در متون اسلامی و مقایسه آن با روانشناسی مثبت گرا؛ دکتری (Ph.D)
23. بررسی رویکردهای مفسّران و مترجمان پیرامون اضافه‌ی مصدر به فاعل و مفعول در قرآن کریم (با تکیه بر تفاسیر مشهور و ترجمه‌های منتخب)؛ دکتری (Ph.D)
24. بررسی سندی و متنی روایات دو باب از ابواب کتاب کافی (باب الذنوب و أبواب مرتبط با آن و باب أن الإیمان لا یضر معه سیئه) ؛ دکتری (Ph.D)
25. بررسی سندی و محتوایی روایات طبی منسوب به امام رضا علیه السلام در کتب اربعه؛ دکتری (Ph.D)
26. بررسی فرایند تفسیر وهابی عربستان (با تأکید بر تفسیر ابن عثیمین) ؛ دکتری (Ph.D)
27. بررسی قرائت های مطرح از آموزۀ «معرفت نفس» در قرآن و حدیث و مقایسۀ آن با مفاهیم مشابه در معنویت های نوظهور؛ دکتری (Ph.D)
28. بررسی گزارش و تحلیل واقدی از آیات قرآن کریم در المغازی ؛ دکتری (Ph.D)
29. بررسی مبانی اخلاق فضیلت مدار مسکویه و نراقی از منظر قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
30. بررسی مبانی و روش های بکارگیری قاعده جری و تطبیق در حوزه تفسیر قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
31. بررسی مبانی و قواعد تفسیر استقلالی آیات قرآن؛ دکتری (Ph.D)
32. بررسی مستندات قرآنی و روایی اندیشه های امام خمینی در حوزه ی دشمن ستیزی و پاسخ گویی به شبهات؛ دکتری (Ph.D)
33. بررسی نظریه تفسیر تمثیلی در آثار مفسران معاصر؛ دکتری (Ph.D)
34. بررسی و تبیین مؤلفه‌های تربیتی تفکر مدار بر مبنای آموزه‌های قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
35. بررسی و نقد جایگاه یهود و صهیونیزم در تفسیر الکاشف علامه محمد جواد مغنیه؛ دکتری (Ph.D)
36. بررسی و نقد شبهات قرآنیون پیرامون حدیث شیعه (با تاکید بر کتاب مشکلة الحدیث یحیی محمد)؛ دکتری (Ph.D)
37. بن‏مایه‏های کلامی امامت در قصص قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
38. پیامدهای استفاده و راههای اجتناب از مال حرام و شبهه دار از منظر آیات و روایات؛ دکتری (Ph.D)
39. پیشنهاد الگویی برای ترجمه قرآن و ارزیابی آن در دو ترجمه فارسی آیتی و فولادوند و دو ترجمه روسی کراچکوفسکی و زینالف؛ دکتری (Ph.D)
40. تاثیر روابط اجتماعی برارتقاء امنیت جامعه و آسیب‌شناسی آن ازمنظرقرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
41. تأثیر مبانی فقهی آیه الله جوادی آملی در تفسیر آیات الاحکام برمبنای تفسیر تسنیم؛ دکتری (Ph.D)
42. تاریخ تحلیلی قرائات در چهار قرن نخست هجری؛ دکتری (Ph.D)
43. تحلیل کیفی متن آیات جهاد در قرآن کریم؛ با تکنیک کدگذاری پی در پی؛ دکتری (Ph.D)
44. تحولات مفهومی نام‌های قرآن کریم (قرآن و کتاب) و علل آن در تاریخ فرهنگ اسلامی؛ با استفاده از روش تاریخ انگاره؛ دکتری (Ph.D)
45. تعیین و تحلیل شاخص‌های سلامت روانشناختی مبتنی بر صحیفۀ سجادیه؛ دکتری (Ph.D)
46. جایگاه عقل و کارکردهای آن درآرای تفسیری صحابه و تابعین (با تأکید بر مدرسه تفسیری مکه و مدینه براساس روایتهای تفسیر طبری) ؛ دکتری (Ph.D)
47. جریان شناسی اندیشه های تفسیری نومعتزله؛ مطالعه موردی مساله تاویل؛ دکتری (Ph.D)
48. جریان شناسی رویکرد فمینیسم اسلامی و تحلیل و ارزیابی آن؛ دکتری (Ph.D)
49. جریان شناسی نظریه های معاصر جامعیت قرآن کریم( با تکیه بر صد سال اخیر)؛ دکتری (Ph.D)؛ 
50. جریان‌شناسی تفسیر قرآن در ایران عصرصفوی؛ دکتری (Ph.D)
51. دیدگاه های کلامی سید علی خان مدنی و زمینه های آن پیرامون صفات الهی در ریاض السالکین؛ دکتری (Ph.D)
52. راهکارهای بهره گیری از آموزه های قرآنی در تقویت سرمایه اجتماعی (در دو حوزه امر به معروف و نهی از منکر و تولی و تبری) ؛ دکتری (Ph.D)
53. رحمت الهی ورابطه آن با کسب کمالات معنوی انسان از دیدگاه قرآن؛ دکتری (Ph.D)
54. رنج و شادی در اسلام و آیین بودا؛ دکتری (Ph.D)
55. روش حدیثی علامه شیخ محمد تقی شوشتری؛ دکتری (Ph.D)
56. روش های رویارویی پیامبران با جریان های مخالف با تکیه بر آزادی بیان در قرآن ؛ دکتری (Ph.D)
57. شبکه معنایی واژه نور با توجه به قرآن و روایات؛ دکتری (Ph.D)
58. شناخت مبانی و روش تفسیری التفسیر الوسیط (محمد سید طنطاوی) ؛ دکتری (Ph.D)
59. شناسایی و طبقه بندی اهداف و روش های تربیت اخلاقی قران و نقد رویکردهای موجود؛ دکتری (Ph.D)
60. ضوابط ترجمه واژگان مشترک در قرآن و زبان فارسی و بررسی آن در ترجمه های معاصر فارسی قرآن کریم (تحلیل 20 واژه مشترک در 20 ترجمه قرآن) ؛ دکتری (Ph.D)
61. عوامل گوناگونی تفسیر قران به قران در بررسی مقایسه ای تفسیر المیزان و اضواء البیان؛ دکتری (Ph.D)
62. فرآیند شکل گیری عمل صالح از منظر قرآن کریم؛ دکتری (Ph.D)
63. قرائت عاصم به روایت حفص؛ از ابتدا تا شهرت؛ دکتری (Ph.D)
64. کشف استدلالی ساختار و غرض سورۀ مبارکۀ احزاب؛ دکتری (Ph.D)
65. کشف قواعد مدیریتی از کلام علوی با تکیه بر نهج البلاغه؛ دکتری (Ph.D)
66. مبانی فهم قرآن و هرمنوتیک فلسفی: بررسی و نقد ره آوردهای اندیشه گادامر در مبانی فهم قرآن؛ دکتری (Ph.D)
67. محکم و متشابه از منظر قرآن و حدیث؛ دکتری (Ph.D)
68. معناشناسی شماری از اهمّ واژه های کلیدی شیعی با تکیه بر روش ایزوتسو؛ دکتری (Ph.D)
69. معناشناسیِ شناختی واژگان أب و والد در آیات ابراهیمی با نظر به تفاسیر متقدّم قرن1-5؛ دکتری (Ph.D)؛
70. معنای مشترک و درجات معنا در قرآن؛ دکتری (Ph.D)
71. ناهمسانی برخی روایتها با دانش امروز درباره خواص خوراکیها؛ دکتری (Ph.D)
72. نقش آگاهی از کتاب مقدس در مطالعات قرآنی؛ دکتری (Ph.D)
73. واکاوی دلایل انحصار بعضی از روایات ائمه اطهار علیهم‌السلام در منابع اهل سنت؛ دکتری (Ph.D)
74. یکسان سازی ترجمه عبارت‏های شبیه به یکدیگر (متشابهات لفظی) قرآن در برخی ترجمه‏های فارسی معاصر (با تأکید بر سوره مبارکه بقره) ؛ دکتری (Ph.D)

 

لیست پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی (در سال های اخیر)؛ بخش دوم

 

یکی از راه های انتخاب موضوع پایان نامه، آشنایی با پایان نامه های تدوین شده است، لیست زیر برگرفته از سایت دانشگاه فردوسی مشهد، (با حذف اسامی اساتید و دانشجویان) در رشته علوم قرآن و حدیث است که در مقطع ارشد در سال های اخیر دفاع شده اند و می تواند الگویی برای انتخاب موضوعات باشند. در برخی موضوعات مشابه (مثلا بررسی آرای تفسیری صحابه و تابعان)، فقط به یک پایان نامه اکتفا شده است.
 
 در ادامه مباحث بخش اول، عناوین بخش دوم پایان نامه ها به ترتیب حروف الفبا تقدیم می گردد. (توضیح، تحلیل و نقد این عناوین هم مجالی دیگر می طلبد).
 

1. تاریخ گذاری و بررسی فضای نزول سوره حج
2. تحقیق در آراء تفسیری مجاهد بن جبر مکی
3. تحلیل لغوی، روائی و قرآنی واژگان حق و صدق
4. تحلیل مضمون احادیث لیس منی/ منا در جوامع حدیثی شیعه
5. تحلیل معناشناختی واژه ذنب و جانشین های آن در قرآن کریم با تأکید بر تفاسیر (مجمع البیان، المیزان، الکشّاف، أنوارالتّنزیل و أسرارالتأویل، التّحریر و التّنویر)
6. تفسیر آیات علمی قرآن کریم نزد مفسرین قدما و معاصر
7. تلاش شریف مرتضی در علوم قرآن
8. جلوه های مدارا در سیره نظری وعملی امام سجاد،امام باقر وامام رضاعلیهم السلام
9. جمع‌ و بررسی روایات تفسیری محمد‌بن‌سنان
10. حصر در قرآن و چگونگی باز تاب آن در ترجمه های فارسی قرآن کریم
11. خاستگاه اجابت دعوت پیامبران و موانع آن در قرآن کریم با تأکید بر پیامبران اولی العزم
12. دیدگاههای مفسران معاصر نسبت به فرهنگ جاهلی در قرآن کریم
13. رابطه خودسازی و انجام وظایف اجتماعی از منظر قران کریم
14. روایات قابل پیوست به تفسیر موضوعی آیت الله جوادی آملی و تحلیل آنها (در موضوعات : ایمان، شرک، شکر، صبر)
15. روش الاحتجاج در خطبه فدکیه حضرت زهرا –علیها السلام- ریشه یابی قرآنی
16. روش ائمه (علیهم السلام) در پاسخگویی به سوالات با تکیه بر کتاب وافی
17. روش شناسی تفسیر تسنیم
18. روشهای تربیت مبتنی بر فطرت از نگاه قرآن کریم
19. روشهای رویارویی بین طاغوتیان و انبیاء و مؤمنان در قرآن کریم
20. رویکرد علامه فضل الله در تعامل با روایات در تفسیر من وحی القرآن»
21. ساختار شناسی، کشف فضای نزول و غرض سوره یونس
22. ساختارشناسی سوره ابراهیم
23. ساختارشناسی سوره حجر
24. ساختارشناسی سوره فتح
25. سرمایه اجتماعی در صحیفه سجادیه
26. سلمان فارسی و نقش او در حدیث
27. سیر تحول نگاه مفسران به غرض و ساختار سوره در تفسیر آیات قرآن کریم
28. سیر تطاول نسبت به خداوند ، انبیاء و کتب آسمانی به تفکیک سور مکی و مدنی
29. سیمای عبد و معبود در مناجات شعبانیه
30. شاخص های فرمانده ای سپاه در قران وحدیث
31. شاخصه های «بنده‌ی آرمانی» در ادعیه‌ی امام سجّاد (علیه السلام) (صحیفه‌ی سجادیه، دعای ابو حمزه ثمالی، مناجات خمسه عشر) و مقایسه ی آن با قرآن کریم
32. شخصیت پردازی چهره های منفی در قران کریم با تکیه بر تفاسیر معاصر
33. شرایط قبولی اعمال در قرآن و روایات
34. شیخ صدوق و آراء تفسیری او در آثارش -گردآوری و بررسی
35. عجائب تسبیح در قرآن کریم
36. قرائت‌های قرآنی در التبیان فی تفسیر القرآن شیخ طوسی
37. قواعد و روش های فهم حدیث از دیدگاه روایات
38. کشف ارتباط اسامی سور طواسیم با محتوای آنها
39. گردآوری و بررسی روایات تفسیری زید شحام
40. گردآوری و بررسی روایت‌های تفسیری محمد بن مسلم ثقفی
41. گردآوری و مطالعه روایات تفسیری حریز سجستانی
42. گفتگوی دوزخیان در قیامت و دلالتهای تربیتی آن در قرآن کریم
43. مبانی و راهکارهای تربیت اخلاقی در قران کریم
44. مدیریت رنج و تأثیر آن بر معناداری زندگی در باورها و سیره امام حسین(علیه السلام)در مقایسه با نظرات روانشناسان غربی
45. معرفی مهم‌ترین تفاسیر وجیز و ویژگی‌های آن (با تأکید بر مقایسه آن‌ها در جزء اول قرآن)
46. معناشناسی واژه‌ی «حلم» در ادبیات عربی اعم از حوزه‎ی لغت، قرآن کریم و حدیث
47. مفهوم شناسی و بررسی اوصاف خاص برای انبیاء الهی در قرآن
48. مقایسه المیزان و مواهب الرحمن در بهره گیری از حدیث
49. مکتب تفسیری مدینه در دو قرن اول هجری(تا پایان سال 200)
50. نقد و بررسی چگونگی تفسیر آیات ولایت و امامت در «التفسیر الحدیث» محمد عزه دروزه
51. نقد و بررسی روایات مربوط به مواجهه ی امام صادق (علیه السلام) با منصور عباسی
52. نقش عوامل انسانی و تقدیر الهی در رزق انسان و بررسی رابطه آن ها در روایات
53. نکته های تربیتی در سوره عنکبوت
54. واکاوی معیارهای تفضیل در روایات کافی- بخش اصول

 

 

لیست پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی (در سال های اخیر)؛ بخش اول

یکی از راه های انتخاب موضوع پایان نامه، آشنایی با پایان نامه های تدوین شده است، لیست زیر برگرفته از سایت دانشگاه فردوسی مشهد، (با حذف اسامی اساتید و دانشجویان) در رشته علوم قرآن و حدیث است که در مقطع ارشد در سال های اخیر دفاع شده اند و می تواند الگویی برای انتخاب موضوعات باشند. در برخی موضوعات مشابه (مثلا بررسی آرای تفسیری صحابه و تابعان)، فقط به یک پایان نامه اکتفا شده است.

 

عناوین بخش اول پایان نامه ها به ترتیب حروف الفبا تقدیم می گردد. (توضیح، تحلیل و نقد این عناوین هم مجالی دیگر می طلبد).

 

1. انحراف اعتقادی؛ زمینه ها،عوامل پیدایش، راه های پیشگیری و درمان از دیدگاه قرآن کریم
2. اهداف، ابعاد و روشهای تربیتی داستان حضرت مریم و حضرت عیسی در قرآن کریم
3. آداب کلام و سخن گفتن در قرآن کریم
4. آرای غیر مبیّن و اقوال مردد علامه طباطبایی در تعیین مکی و مدنی سوره ها و تبیین ملاک های ایشان
5. بازتاب معارف قرآنی در بیانات امام علی (علیه السلام) پیرامون تقوا و متقین در نهج البلاغه
6. بازخوانی شبهات اعتقادی و سیاسی - اجتماعی عصر امام علی و پاسخ آنها در معارف علوی
7. برجسته ترین مقامات معنوی انسان و جایگاه آن ها در قرآن کریم
8. برخورد با منکرات و انحرافات اجتماعی در کلام امام علی (علیهم السلام) وارائه راهکارهای عملی مترتب برآن
9. بررسی ابعاد لذت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه
10. بررسی ادبی - تفسیری انفرادات قرائت حمزه کوفی و مقایسه آن با قرائات سبع
11. بررسی ارتباط «برگزیدگی» و «دنیا گرایی» در انحرافات و رفتار های قوم یهود در قرآن کریم
12. بررسی ارتباط عزت با تربیت دینی بر اساس کلام ائمه(علیهم السلام)
13. بررسی آراء تفسیری آلوسی از نگاه علامه طباطبایی
14. بررسی آیات مربوط به طلاق در قرآن
15. بررسی آیه 18 سوره مبارکه جن در تفاسیر به ترتیب تاریخی و تحلیل روایات و شبهات پیرامون آیه
16. بررسی برداشت های آقای صفایی حائری از قرآن کریم
17. بررسی تحلیلی روایات «وجبت له الجنة» و روایات هم مضمون آن
18. بررسی تحلیلی روایات رحم الله در جوامع حدیثی شیعه
19. بررسی تحلیلی مقاصد و مدالیل سورة فجر
20. بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ابن عاشور درباره نسخ در قرآن
21. بررسی تطبیقی دیدگاه‌های ارائه‌شده درباره‌ی آیات برزخ
22. بررسی تطبیقی عام و خاص، مطلق و مقید از دیدگاه قرآن پژوهان و اصولیان (با تأکید برآراء اصولیان امامیه)
23. بررسی تطبیقی مبانی و آراء قرآنی عایشه بنت الشاطی و إبن عاشور
24. بررسی تطبیقی مبانی و شیوه های تفسیری آیت الله جوادی آملی و آیت الله سبحانی در تفسیر موضوعی(با محوریت منشور جاوید و تفسیر موضوعی جوادی آملی )
25. بررسی تطبیقی مسئله مخالفت برخی شیعیان با امام زمان پس از ظهور و مخالفت اکثریت یهود با پیامبر اسلام
26. بررسی تعامل منافقان و اهل کتاب در عصر پیامبر صلی الله و علیه و آله از منظر قرآن کریم
27. بررسی جایگاه تربیت عاطفی در دو تفسیر المیزان و تسنیم
28. بررسی جواب شرط و قسم های محذوف در قران و تاثیر آن بر ترجمه های قرانی
29. بررسی چالش های درون قرآنی و جهان شمولی و جاودانگی قرآن
30. بررسی حوزه معنایی واژگان «قرار و استقرار» در قرآن کریم
31. بررسی دیدگاه قرآن پژوهان درباره علم الموهبه (ارتباط طهارت روح با تفسیر قرآن)
32. بررسی روش فقه الحدیثی علّامه مجلسی(ره) در ملاذ الأخیار
33. بررسی سندی و محتوایی احادیث «ماترددت فی شیء...»
34. بررسی سور مفصلات و وجوه برتری پیامبر(ص) به آن ها (بر اساس روایت نبوی تقسیم چهارگانه قرآن)
35. بررسی سیر تحول و علل شکل گیری دیدگاه های مختلف مفسران در آیات مربوط به ذوالقرنین
36. بررسی عوامل اختلاف تفسیری و امکان حمل آن بر آیات قرآن کریم
37. بررسی عوامل تقویت و تضعیف اراده از منظر قرآن کریم
38. بررسی فرضیه تکرار نزول
39. بررسی مبانی و آراء تفسیری آیت الله مصباح یزدی
40. بررسی مبانی، روش ها و فوائد کشف فضای نزول سور و تطبیق آن در دو سوره (حج و عادیات)
41. بررسی محتوا، شیوه و کارآمدی منظومه مباحث کلامی سوره مبارک اسراء
42. بررسی معجزات شق القمر و ردالشمس
43. بررسی معیارهای گفت‌وگوی مطلوب و ارائه راهکارهای تحقق آن از منظر قرآن
44. بررسی مفهوم توفی در قرآن کریم با تاکید بر آیه پنجاه و پنجم سوره آل عمران
45. بررسی مفهوم کلمه در اسلام و مقایسه آن با مسیحیت
46. بررسی مواجهه‌های تربیتی ائمه (علیهم‌السلام) با مخاطبان مخالفشان، به روش تحلیل محتوا
47. بررسی نزول سورة معارج درباره واقعه غدیر خمّ و نصب امام علی (علیه السلام)
48. بررسی نظام طرح داستان حضرت موسی (علیه السلام) درقرآن
49. بررسی و تحلیل آرای مفسران پیرامون ساختار قرآنی آیات الله یحب و الله لایحب
50. بررسی و تحلیل پدیده نفاق در تفسیر تسنیم
51. بررسی و نقد چگونگی تناسب سوره ها در «تفسیر مراغی»
52. بررسی و نقد روایات سعد و نحس ایام
53. بررسی واژه های غیر حجازی قرآن براساس ترجمه های فارسی قرآن کریم با تاکید بر ده ترجمه ی برگزیده
54. بررسى و تحلیل قریه ، بلده و مدینه - از منظر قرآن
55. پدیده چندمعنایی در قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی
56. پژوهشی در خاستگاه روایی آرای تفسیری علامه طباطبایی
57. پژوهشی درباره مسائل اجتماعی در قرآن کریم با تأکید بر مسئله نفاق
58. پیامدهای مربوط به مانع تراشی شیطان در مسیر تربیت انسان و نحوه مواجهه با آنها در قرآن کریم
59. پیوند اوصاف الهی مذکور در فواصل آیات سور آل عمران ونساء با مضامین آیات
60. تاثیر روایات در ایجاد افراط گرایی دینی
61. تاثیر قدرت صفویه بر خوانش روایات مبنی بر مناسبات شیعه و سنی

 

 

برخی موضوعات پژوهشی دیگر در حوزه مطالعات تفسیر و علوم قرآنی

برخی موضوعات برای پژوهش و تدوین مقاله یا پایان نامه (در تکمیل موضوعات قبلی)

 

1. اصول آموزش قرآن در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام  (مثلا سهل گیری، تاکید بر قرائت و ...)
2. ویژگی های پیامبران در دوران کودکی (همه کودکی های انبیاء علیهم السلام بررسی و ویژگی های خاص مربوط که در قرآن یا روایات آمده است تحلیل شوند، مثلا در مورد حضرت یوسف علیه السلام: در آیه22 یوسف می فرماید: نجزی المحسنین، یوسف در کودکی چه کاری کرده بود که به عنوان محسن لیاقت دریافت علم و حکم را پیدا کرد؟ و ...)
3. ارتباط عذاب های اخروی مستکبران با روحیه آنها در دنیا (مثلا محرومیت از بهشت به دلیل محروم کردن بندگان خدا از نعمت ها، لعنت کردن همدیگر به دلیل همدلی دنیوی برای زورگویی به بندگان، خلود در جهنم به دلیل جاودانگی خوی استکباری و خوی تکبر در آنها، اضطراب روحی به دلیل مضطرب کردن ضعفا و مومنان و... محرومیت از بهشت: «انَّ الَّذینَ کَذَّبوا بِایتِنا واستَکبَروا عَنها ... لا یَدخُلونَ الجَنَّةَ ...» (اعراف/ 7، 40)، گرفتار شدن به عذاب دردناک و درافتادن به آتش جهنم با خواری و خلود در آن: «وامَّا الَّذینَ استَنکَفوا واستَکبَروا فَیُعَذّبُهُم عَذابًا الیمًا» (نساء/ 4، 173)، «والَّذینَ کَذَّبوا بِایتِنا واستَکبَروا عَنها اولکَ اصحبُ النّارِ» (اعراف/ 7، 36)، «... انَّ الَّذینَ یَستَکبِرونَ عَن عِبادَتی سَیَدخُلونَ جَهَنَّمَ داخِرین» (غافر/ 40، 46، 60؛ زمر/ 39، 60؛ اعراف/ 7، 36)،  اضطراب روحی بر اثر برخورد و ستیزه مستضعفان با آنان و پشیمانی آنها (سبأ/ 34، 31- 33؛ مؤمن/ 40، 47- 48)، لعنت کردن یکدیگر (اعراف/ 7، 36- 39)، بی‏توجهی به درخواستها و التماسهای ایشان و نپذیرفتن آن (مؤمن/ 40، 47- 50)، محاسبه شدید و خسران ابدی (طلاق/ 65، 8- 9) و سرانجام روسیاهی در قیامت. (زمر/ 39، 60)
4. ارتباط فطرت با زبان قرآن و میثاق پیامبران (جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی: چگونگی وحدت ادیان در بیان امیرالمؤمنین(علیه السلام)؛ بعد ﴿وَإِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً﴾ یعنی ما اگر هفته‌ای به عنوان هفته وحدت داریم که از دوازده تا هفده ربیع‌الأول است که وحدت حوزه اسلامی است وحدت مذاهب است یک وحدت ادیانی هم خواهیم داشت که این وحدت ادیان ثابت می‌کند که همه ادیان ابراهیمی یک هدف دارند و یک خدا دارند و یک مبدأ و یک معاد, آنچه در خطبه اول نهج‌البلاغه آمده همین است. در خطبه دیگر هم مشابه این آمده است منتها درباره قرآن است در خطبه 183 بیان نورانی حضرت این است که «فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زَاجِرٌ وَ صَامِتٌ نَاطِقٌ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ أَخَذَ عَلَیْهِ مِیثَاقَهُم» که از مردم تعهّد گرفته است که به قرآن عمل کنند این زیرمجموعه همان فطرت است زیرا قرآن برای شکوفا کردن همان مطالب فطری است بنابراین این میثاقی که از انبیا گرفته شده یک میثاق خاص است یک میثاق غلیظ است).
5. ارتباط ندامت و توبه (از جمله مباحثی که مطرح می شود این آیه است:  فاصبحوا نادمین آیا ندامت باعث توبه نیست؟)
6. بررسی اتحاد مسلمانان و تفرقه مشرکان (با توجه به آیه «قلوبهم شتی» ؛ حشر 14)
7. بررسی نقش خط کوفی  در آموزش و ترویج قرآن (برخی معتقدند که خط کوفی در تبیین و آموزش قرآن اصالت دارد؛ ر.ک.  حمل قرآن دکتر خوش منش).
8. چگونگی و ترتیب نام بردن پیامبران اولوا العزم در قرآن کریم (جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی؛ مطلب دیگر این است که از انبیای دیگر میثاق گرفته شد که به وحی وجود مبارک پیامبر که خاتم آنهاست(علیهم السلام) ایمان بیاورند از کلّ آنها میثاق گرفته شده که در تبلیغ دین پایدار باشند در تحمل شدائد و مصائب پایدار باشند در نام بردن انبیا از آنها به نحو عموم ذکرشان آمده که هیچ, آنها که به نحو خصوص آمده گاهی اول و آخر را ذکر می‌کند بعد انبیای وسط را یعنی این پنج پیامبر اولواالعزم(علیهم السلام) را که می‌خواهد نام ببرد گاهی اوّلی را ذکر می‌کند و آخری را، بعد آن سه پیامبر که در وسط هستند و بینهما قرار دارند ذکر می‌کند می‌فرماید نوح است و تویِ پیامبر خاتم هستی و آن سه پیامبر,[3] گاهی نام مبارک حضرت را اول می‌برد و نام نوح(سلام الله علیهما) را بعد می‌برد و نام آن سه پیامبر را که در بین اول و آخر بودند ذکر می‌کند غرض این است که این پنج پیامبر اولواالعزم اوّلینشان وجود مبارک نوح است آخرینش وجود مبارک حضرت است این سه پیامبر دیگر در وسط قرار دارند. ... این اول و آخر را که ذکر می‌کند این دو نحو است یک وقت از نظر تاریخی مطرح می‌کند نام مبارک نوح را اول ذکر می‌کند یک وقت از نظر فضیلت مطرح می‌کند نام مبارک حضرت را اول ذکر می‌کند در این آیه از نظر فضیلت مطرح شد که نام مبارک پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) را اول ذکر کرد.)
9. راه های کسب موفقیت از دیدگاه قرآن و روایات (لن تجتمع العزیمة و الولیمة، و ...)
10. راه های کسب آرامش در قرآن کریم (عبودیت، ذکر، توکل، توسل و...)
11. شاخص های عالم بودن (یک فرد چه ملاک هایی باید داشته باشد که عالم محیوب گردد؟ بر مبنای آیات و روایات؟ مثلا می فرماید مرگ عالم ... این عالم چه کسی است برای شناخت این عالم چه ملاکی باید داشت؟)
12. شرایط عذاب استیصال (چرایی و چگونگی عذاب الهی برای مستکبران در دنیا تابع شرایطی است که با وجود پیامبر معنا می یاید یا در حال حاضر نیز می تواند عذاب دنیوی (استیصال) برای آنها بوجود آید؟ سوال کلی : اگر شرایط فرعون را کسی در حال حاضر داشته باشد یا شرایط سایر مستکبران و افرادی که به عذاب استیصال گرفتار شدند، آیا در حال حاضر گرفتار عذاب استیصال می شوند یا این سنت تابع شرایط خاص خودش است؟ ).
13. راه تقویت اراده فردی و ملی در قرآن و روایات (ضرورت مطلب در بیانات امام خامنه ای در تاریخ 13980101 در حرم مطهر رضوی علیه السلام: به این توجّه کنید که غرب و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر ملّت ایران یک چیزی را اراده کند، حتماً به دست خواهد آورد؛ به این نتیجه رسیده‌اند که با اراده‌ی ملّی ملّت ایران نمیشود مبارزه کرد؛ اگر [ملّت ایران] اراده کردند، مانع‌تراشی و سنگ‌اندازی فایده‌ای نخواهد کرد. چه کار میکنند؟ به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی کاری کنند که ملّت ایران اراده نکند، اراده‌اش ضعیف بشود؛ در فکر این هستند. امروز در دنیا میلیاردها پول دارد خرج میشود برای اینکه در اعتقادات سیاسی و دینی جوانان ما رخنه ایجاد کنند تا اراده‌ی حرکت، اراده‌ی قیام در اینها از بین برود؛ میخواهند اراده را از بین ببرند، میخواهند شما تصمیم نگیرید. تلاش آنها این است که نگذارند اراده‌ی ملّت ایران برای پیشرفت، برای مقابله، برای ایجاد جامعه‌ی اسلامی و تمدّن اسلامی شکل بگیرد؛ میدانند که اگر این اراده شکل گرفت، بدون تردید تحقّق پیدا خواهد کرد).
14. میثاق های خداوند از انسان (تبیین در جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی؛ برای تبیین این مسئله اهمیت میثاقی که از انبیا گرفته شد را بازگو می‌کند چند میثاق، خدای سبحان از انسان‌ها گرفت یکی میثاق عمومی است که بعد از تبیین مسئله آدم مطرح است که فرمود: وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ حالا این نشئه کجاست [مشخص نیست] ولی بالأخره بعد از تصویر مسئله آدم, ذریّه آدم, ظهور آدم و مانند آن مطرح است....اما آن میثاقی که از انبیا گرفته است موردش مشخص نیست که آن قبل از جریان آدم, قبل از جریان ظهور و ذریّه مطرح باشد فرمود:  وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِیِّین مِیثَاقَهُمْ؛  بنابراین آن میثاق, مقطع خاصی است یعنی بعد از تصویر مسئله آدم, مسئله ظهور, مسئله ذریّه, میثاق گرفته شد اما در کدام عالَم روشن نیست نشئه عقل است نشئه فطرت است کدام نشئه است روشن نیست برای اهلش البته روشن است اما در جریان میثاقِ انبیا سخن از مسئله آدم و ذریّه و اخذ ظهور و اینها نیست فرمود ما از انبیا علیهم السلام  میثاق گرفتیم میثاق غلیظ هم گرفتیم. در جریان این میثاق, مسئله وحی مطرح است مسئله تبلیغ مطرح است معلوم می‌شود غیر از آن میثاق عمومی که در آیه  وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ  مطرح است میثاق خاصّی از انبیا گرفته شد.
15. وظایف و راهکارهای مسلمانان برای احیای اهداف عاشورا (ما برای امام چه کرده ایم؟ وظایف ما در مقابل امام چیست؟ بویژه برای احیای انقلاب عاشورا: مورادی از قبیل عمل به دستورات اسلام، انقلابی ماندن، تبعیت از رهبری، در میدان ماندن و ...)
16. مدیریت بحران اقتصادی پیامبر؛ سیره پیامبر در مدیریت بحران های اقتصادی به چه شکلی بود؟ در شعب ابی طالب؟ در مدینه  و....
17. بررسی واژه های حوزه اقتصادی قرآن (یا مترادف اقتصاد) در فرهنگ قرآن و لسان روایات ؛ واژه هایی همچون کفاف، غنی و فقر و...
18. چرایی نکوهش برخی افراد در قرآن (مثلا چرا در قرآن برخی از افراد با عنوان اعراب توبیخ می کند، انسان معمولی این کار را نمی کند چه رسد به افراد دیگر، این به دلیل این است که آداب بلد نیستند و به اصطلاح متمدن نیستند؟ می توان سایر ویژگی های آنها را مورد بررسی قرار داد از راه رفتن و ...تا تنابز به القاب. اعراب به دلیل عدم احترم متقابل و بی ادب بودن مورد نکوهش قرار می گیرند. و این با تواضع و یاددادن و تعلیم به آنها سازگار است. جامعه مهاجر و انصار به عنوان جامعه نمونه و خوب مورد تایید قرار گرفته و الگو معرفی می شود و افراد دور از این فرهنگ مورد نکوهش قرار می گیرد. نمونه دیگر چرایی نکوهش تبرج جاهلی؟ پاسخ با نگرش به تمدن اسلامی و جامعه متمدن پاسخ داده شود).
19. آیات الهی در قرآن و چرایی نامگذاری (علاوه بر موارد مشهور چرا کشتی با اینکه  فناوری و ساخت بشر است جزء آیات الهی و در کنار آیات ذکر می شود؟)
20. بررسی تطبیقی اعجاز قرآن در اندیشه دو نفر از علمای دارای تشابه مانند شیخ مفید و شاگردش شیخ طوسی
21. بررسی قائلان به نظریه صرفه در طول تاریخ و تبیین چرایی اوج  و فرود اعتقاد به آن در سده های مشخص
22. بررسی قائلان به وجهی از اعجاز در طول تاریخ مثلا وجه عدم اختلاف، یا اعتقاد به اعجاز محتوایی و تحلیل آن و چرایی گسترش یا تحدید آن در یک بازه مشخص زمانی
23. بررسی وجوه اعجاز قرآن در اندیشه امام خمینی (رحمه الله)
24. برسی روایات مربوط به تشبیه حضرت مهدی علیه السلام و قرآن به ربیع و چرایی این تشبیه (ربیع الانام و ربیع القلوب) سایر تشبیه ها نیز روشن شود
25. تبیین نظام مدیریتی در قرآن؛ (بررسی مسئله به صورت نظام مند؛  برای مطالعه ر.ک. دو فصلنامه قرآن و علم، ش 4، سال سوم، بهار و تابستان 88، ص 157 - 186 با عنوان «اقتراح (مبانی و روش شناسی تفسیر مدیریتی قرآن)».
26. بیان واژه های نظیر علم؛ (تبیین معنا و تفاوت مواردی همچون معرفت، علم، ظن، درس و...)
27. ویژگی های مومنان مدح شده در قرآن و مصادیق آنها و چرایی این مدح؛ ( دعای شب قدر: مومن مدحته فیه)
28. دعا در نظر مستشرقان
29. نقش رهبری در پیروزی نهضت های الهی
30. اصول روابط بین المللی در قرآن کریم: (از جمله آیات لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ (ممتحنه 8) و آیه وَإِن نَّکَثُواْ أَیْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِی دِینِکُمْ فَقَاتِلُواْ أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ (توبه 12)
31. بررسی مصادیق عدو در قرآن؛ (مصادیق عدو چه کسانی هستند و چرا عدو شدند؟ معنای عدو در ابتدا باید مشخص شود. آیا کسانی که مانع موفقیت می شوند مثلا دوستان ناباب، آیا جزء عدو محسوب می‌گردند؟ ان من ازواجکم و اولادکم عدوا لکم و...)
32. باهوشی و معیارها یا شاخص های آن در قرآن و روایات. (تفاوت فطنة، هوش و عقل؟ آیا باهوشی در روایات تایید شده است؟ با چه معنایی؟)
33. ثمرات تلاوت قرآن  با توجه به آیات و روایات.(از جمله موارد   در دعای 42 صحیفه سجادیه (دعای ختم قرآن) آمده است مثلا می فرماید: اللهم صل علی محمد و آله و هون بالقرآن عند الموت علی انفسنا کرب السیاق و.... ؛ بر اساس تحلیل های متنوع می توان طبقه بندی های مختلفی انجام داد مثلا آثار دنیوی و آثار اخروی. اثار عمومی برای عموم مسلمانان و اثار اختصاصی برای مومنان ویژه و... همچنین می توان تحلیل کرد که این آثار از چه امامی بیشتر نقل شده است؟ و چرا ؟ چرا روی ویژگی های خاصی تاکید شده است؟ آیا نشانه هایی از ارتباط محتوای قرآن با این آثار وجود دارد؟ از خود آیات چه آثاری برای قرآن می توان برداشت کرد؟ مثلا شفاء لما فی الصدور و...)
34. بررسی مفهوم محکم و متشابه در روایت های اهل بیت علیهم السلام (بررسی موردی یک امام با ذکر مصادیق آن)
35. بررسی معنای صمد در روایات
36. وجه تسمیه قرآن در روایات  و بررسی تطبیقی با آیات قرآن کریم ؛ (مثلا با توجه به عبارتی در صحیفه سجادیه که می فرماید: و فرقانا فرقت به بین حلالک و حرامک و قرآنا اعربت به عن شرائع احکامک؛ (دعای ختم قرآن – دعای 42-  بند2) در این دعا وجه تسمیه فرقان ذکر شده است و احتمال دارد که وجه تسمیه قرآن هم مربوط به فراز اخیر باشد).
37. هدف نزول قرآن و کتاب های آسمانی (چرا قرآن نازل شده است و هدف از نزول آن بر اساس آیات و روایات چیست؟)
38. مستندات قرآنی شاخص های انقلاب از نظر رهبر معظم انقلاب
39. ویژگی های دوستان اهل بیت علیهم السلام (از لحاظ مصداق اهل بیت علیهم السلام چه کسانی را دوست داشتند؟ و دلشان برای چه کسانی تنگ می شد و آن افراد چه ویژگی هایی داشتند؟)
40. بررسی مفهوم تقوای سیاسی و تبیین مصادیق آن

ادامه موضوعات پیشنهادی برای تدوین مقاله و پایان نامه

برخی موضوعات پژوهشی در حوزه دعا و صحیفه سجادیه

برخی موضوعات پیشنهادی پژوهشی در حوزه مطالعات دعاشناسی

.

1. عبودیت در صحیفه سجادیه (از جمله فرازی از دعای مکارم اخلاق: عبدنی لک ؛ عبودیت در اخلاق، عبودیت در رفتار ، عبودیت دایمی، عبادت دایمی)

2. قدرت در صحیفه سجادیه

3. مقابله و مبارزه با افسردگی در صحیفه سجادیه (با تحلیل مواردی مانند دعای عافیت؛ عباراتی نظیر اصلاح نیت، نیت عالی، اعمال احسن، اصلاح فساد و ...)

4. پیامدهای گناه در صحیفه (مثلا دعای توبه، گناه باعث چه عواقب دنیوی و اخروی شده است؟)

5. آرمان گرایی در صحیفه سجادیه (در مواردی مانند دعای 20 بند های اول: اللهم صل علی محمد و آله و بلغ بایمانی اکمل الایمان و اجعل یقینی افضل الیقین و انته بنیتی الی احسن النیات و بعملی الی احسن الاعمال؛ اللهم وفر بلطفک نیتی و صحح بما عندک یقینی و استصلح بقدرتک ما فسد منی؛ برای تکمیل می توان برخی آیات را نیز شاهد آورد از جمله عبارت واجعلنی للمتقین اماما از زبان حضرت ابراهیم علیه السلام)

6. نقش سیاق در ادعیه (می تواند مطالعه موردی در صحیفه سجادیه نیز صورت گیرد: نقش سیاق در ادعیه صحیفه سجادیه)

7. بررسی نامگذاری ادعیه (نامگذاری ادعیه از سوی چه کسی صورت گرفته است؟ مثلا نامگذاری ادعیه صحیفه سجادیه یا نامگذاری سایر ادعیه مانند دعای کمیل؟ آیا نامگذاری توقیفی است یا اجتهادی؟ آیا اسامی با محتوا سازگاری کامل دارد یا در برخی موارد در محتوا موارد دیگری هم اشاره شده است؟ آیا مواردی وجود دارد که در محتوا مطلبی مورد اشاره واقع شود که از لحاظ کثرت و تعدد و زیادی بیشتر از عنوان باشد؟ یعنی مثلا برای عنوان ده جمله مرتبط ذکر شده ولی 14 جمله و محتوا وجود دارد که به غیر عنوان مربوط است. در فرض مذکور آیا این 14 عنوان مربوط به یک موضوع هستند یا موضوعات متعدد دارند؟ به بیان دیگر اگر یک دعای خاص چندین مطلب را ذکر کرده است نامگذاری با توجه به کدام بخش صورت گرفته است و چرا؟)

8. ساختار موضوعی و تناسب بین موضوعات در ادعیه (همانند تناسب آیات در یک سوره) (در مورد بقیه ادعیه نیز این بحث قابل جریان است مثلا در مورد دعای کمیل، زیارت عاشورا و ...که دو نوع می توان مسئله را مورد بحث قرار داد یک به صورت کلی در همه ادعیه و به صورت جزئی در یک دعای خاص؛ یعنی دو مقاله مجزا)

9. تعریف اخلاق از نظر امام سجاد علیه السلام (با توجه به دعای مکارم الاخلاق، چه تعریفی از اخلاق می توان از طرف امام ارائه کرد؟ آیا امام سجاد علیه السلام یا سایر ائمه علیهم‌السلام تعریفی از اخلاق ارائه کرده اند مانند آنچه در باره علم (العلم نور ...) یا در باره عقل (العقل ما عبد به الرحمن و..) ارائه شده است؟ در صورت مثبت بودن جواب یا منفی بودن جواب، چرا؟

10. تحلیل ادعیه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا  یا از مدینه تا کربلا؛ (حضرت بر چه محتوایی دعا کرده است؟  چرا این دعا را انتخاب کرده است؟ و ...)

11. از امام حسین علیه السلام و بقیه ائمه علیهم السلام چه بخواهیم؟

12. تحلیل دعاهای امیرمومنان علی علیه السلام (یک سوال به عنوان نمونه: در مراسم عمومی – مثلا در خطبه های نهج البلاغه- چه دعایی از امیرمومنان شنیده می شد؟ )

13. سعادت و خوشبختی در صحیفه سجادیه (برای مطالعه بیشتر به جلسه 94 شرح صحیفه سجادیه استاد فاطمی نیا مراجعه شود)

14. ویژگی های اهل بیت علیهم السلام در صحیفه سجادیه؛ (مثلا در دعای 42 صحیفه سجادیه، دعای ختم قرآن، بند 6 می خوانیم: فصل علی محمد و آله الخطیب به و علی آله الخزان له).

15. تطبیق دعاهای صحیفه سجادیه با قرآن (بررسی موردی)

.

ادامه موضوعات پیشنهادی برای تدوین مقاله و پایان نامه