دو صفت «دوست» در حدیثی از امام صادق علیه السلام

شرح حدیثی در باره صفات دوست ایمانی از نظر مقام معظم رهبری

 

شرح حدیثی از حضرت امام جعفرصادق علیه‌السلام توسط حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در ابتدای جلسه درس خارج فقه ِ بیست و یکم دی‌ماه 89 (ششم صفر 1432).

«قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکُمْ بِخَصْلَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَی الصَّلَوَاتِ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِی الْعُسْرِ وَ الْیُسْر» (شافی، صفحه‌ی 652)

فی الکافی، عن الصّادق (علیه‌السّلام): «اختبروا اخوانکم بخصلتین». اخوان، منظور مطلق معاشرین، علی‌الظاهر نیست. یعنی آن کسانی که میخواهید به عنوان برادران خود و افرادی که با آنها صداقت دارید، افراد نزدیک، کسانی را که به این عنوان میخواهید انتخاب کنید، این دو صفت را در آنها حتماً ملاحظه کنید. «فان کانتا فیهم»؛ اگر این دو صفت در آنها بود، چه بهتر؛ «و الّا فاعزب ثم اعزب ثم اعزب». عَزَبَ یعنی فاصله گرفتن، از آنها رو پوشاندن. [مثل] «لایعزب عنه مثقال ذرّة»(سبأ: 3) که در قرآن کریم هست. دوری کنید از آنها. از آنها رو بپوشانید و دوری کنید.

این دو صفت چیست؟ «محافظة علی الصّلوات فی مواقیتها». یکی این [که محافظ نماز باشند]. در مواقیت، لابد مراد مواقیت فضیلت است؛ و الّا مطلق مواقیت اگر مورد نظر باشد، ولو آخر وقت، اینکه خب، اگر کسی نکند این کار را، فاسق است. میخواهند بفرمایند که اهل نماز در وقت خود باشد، یعنی وقت فضیلت. مرحوم آقای بهجت (رضوان اللَّه علیه) -[که] مکرر این را از ایشان ما شنیدیم، هم خودمان شنیدیم، هم بالواسطه دیگران هم نقل کردند- میگفتند استادشان - علی‌الظّاهر مرحوم آقای قاضی مثلاً - به ایشان گفتند که اگر کسی نماز اول وقت را مراقبت بکند، من ضامنم برای نجات او، یا برای مثلاً رسیدن او به درجات بالا؛ یک همچین تعبیری. بنده یک وقت از ایشان پرسیدم که لابد نماز خوب دیگر؟ گفتند: خب، بله؛ نماز درست و حسابیِ با توجه، در اول وقت. اگر این را کسی مراعات بکند، این خودش یک عاملی است که انسان را عروج میدهد و به مراتب بالای توحیدی میرساند. یکی این.

«و البرّ فی الاخوان فی العسر و الیسر». صفت دوم هم یک صفت اجتماعی است. اوّلی صفت فردی بود، بینه و بین اللَّه بود؛ این دومی بینه و بین النّاس است. کسی باشد که صفتش این باشد، که به برادرانش نیکی میکند؛ هم در عسر، هم در یسر. حالا این عسر و یسر، چه عسر و یسر خود انسان، ولو در عسر هم باشد، سختی هم باشد، بالاخره کمک میکند؛ حالا تنگدستی دارد، مالی ندارد که کمک بکند، اما میتواند تسلا بدهد، با زبان کمک کند، با آبرو کمک کند؛ هم ممکن است مراد عسر و یسر خود این کمک کننده باشد، هم عسر و یسر آن کمک شونده باشد؛ چون بعضی‌ها هستند، به انسان حاضرند کمک کنند، وقتی که حال انسان خوب است؛ وقتی اقبال به سمت کسی هست، حاضرند به او کمک کنند؛ محبت میکنند، کمک میکنند؛ به مجرد اینکه اقبال از او رو برگرداند، اینها هم رو برمیگردانند. بله، وقتی که اقبال از او ادبار کرد، اینها هم ادبار میکنند. نه، اینجور نباشد؛ در همه‌ی حالاتِ برادرش به او کمک کند و نیکی کند.

 

 منبع: شرح حدیث/ صفات دوست ایمانی

بخش هایی از دعای امام سجاد علیه السلام برای مرزداران

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِینَ بِعِزَّتِکَ، وَ أَیِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِکَ، وَ أَسْبِغْ عَطَایَاهُمْ مِنْ جِدَتِک‏ ...

بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندان او و مرزهاى مسلمانان را به پیروزمندى خویش استوار گردان و مرزبانان را به نیروى خود یارى ده و از خزانه افضال خویش عطایشان به فراوانى ارزانى دار....

  

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَرِّفْهُمْ مَا یَجْهَلُونَ، وَ عَلِّمْهُمْ مَا لَا یَعْلَمُونَ، وَ بَصِّرْهُمْ مَا لَا یُبْصِرُونَ....

بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندان او، و به مدافعان مرزها هر چه نمى ‏شناسند بشناسان و ایشان را هر چه نمى ‏دانند بیاموز و چشمانشان را بر هر چه نمى ‏بینند بگشاى....

 

اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ، وَ حَصِّنْ بِهِ دِیَارَهُمْ، وَ ثَمِّرْ بِهِ أَمْوَالَهُمْ، وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ، وَ عَنْ مُنَابَذَتِهِمْ لِلْخَلْوَةِ بِکَ حَتَّى لَا یُعْبَدَ فِی بِقَاعِ الْأَرْضِ غَیْرُکَ، وَ لَا تُعَفَّرَ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ جَبْهَةٌ دُونَکَ....

بار خدایا، بدین نیایش، بلاد مسلمانان نیرومند گردان و شهرهاشان استوار. اموالشان را فزونى ده و چنان کن که از نبرد با دشمن فراغت جویند و روى به پرستش تو نهند و به جاى پیکار با دشمن با تو خلوت کنند، تا مردم سراسر زمین کسى جز تو نپرستند و در برابر کس جز تو چهره بر خاک نسایند....

 

للَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ، وَ أَبْدَانَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ، وَ أَذْهِلْ قُلُوبَهُمْ عَنِ الِاحْتِیَالِ، وَ أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ، وَ جَبِّنْهُمْ عَنْ مُقَارَعَةِ الْأَبْطَال‏

بار خدایا، آرامش از دل [دشمنانشان] و نیرومندى از تنشان دور کن و اندیشه هر حیله و نیرنگ از قلوبشان بپرداز. به هنگام نبرد با مردان ما دست و پایشان سست گردان و در دلشان بیم افکن تا از جدال و آویز با سلحشوران اسلام عاجز آیند.

دعای 27 صحیفه سجادیه ، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، انتشارات سروش، چاپ دوم، 1375.

اهمیت مرزداری در قرآن و روایات

به یاد رزمندگان اسلام که در مقابل استکبار آمریکا، از مرزهای هوایی و دریایی کشور با ساقط کردن یکی از پیشرفته ترین پهپادهای جاسوسی، پاسداری کردند، برخی مطالب راجع به اهمیت مرزداری از نگاه آیات و روایت های معصومان علیهم السلام تقدیم می گردد:

 

تعبیر به «رَابِطُواْ» در آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (1) به معنای مراقبت از مرزها (2) تأکید بر اهمیت مرزداری دارد.

همچنین دستور به آمادگی در برابر دشمن در آیه «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ» (3) در برخی موارد بدون مرزداری میسر نیست.

 

در روایات متعددی نیز به اهمیت «مرزداری» تأکید شده است؛ از جمله در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است: یک شبانه‌روز مرزداری، برابر با فضیلت یک ماه صیام و قیام است. (4)

 

 پی نوشت ها:

1.  آل عمران: 200؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید صبر کنید و ایستادگى ورزید و مرزها را نگهبانى کنید و از خدا پروا نمایید امید است که رستگار شوید.

2. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، «تفسیر نمونه»، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول: ۱۳۷۴، ج 3، ص 234.

3. انفال: 60؛ هر چه در توان دارید از نیرو و اسبهاى آماده بسیج کنید تا با این [تدارکات] دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] دیگرى را جز ایشان که شما نمى ‏شناسیدشان و خدا آنان را مى‏شناسد بترسانید.

4. فخر رازى، محمد بن عمر، «التفسیر الکبیر/ مفاتیح الغیب‏»، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏، چاپ سوم: ۱۴۲۰ ق، ج 9، ص 474).

خدا با ماست

بخشی از سخنرانی امام خامنه ای در جمع فرماندهان سپاه مورخه 28 شهریور 1395

 

موسی به قوم خودش گفت که: «اِسْتَعِینُوا بِاللهِ وَاصْبِرُوا»(۱)؛ «فَلَمَّا تَرَٰءَا ٱلْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَٰبُ مُوسَىٰٓ إِنَّا لَمُدْرَکُونَ»(۲) وقتی که [قوم موسی] داشتند میرفتند، از دور، مجموعه‌ی فرعونی هم دیده شدند که دارند می‌آیند [به سمت اینها]، اصحاب موسی (علیه‌السلام) گفتند «إِنَّا لَمُدْرَکُونَ»، ما گیر افتادیم؛ «قَالَ کَلَّآ»(۳) حضرت موسی فرمود ابدا، «کَلّآ»؛ «کَلَّآ إِنَّ مَعِىَ رَبِّى سَیَهْدِینِ»(۴) او هدایت میکند، میگوید چه‌کار کنید، کجا بروید. من به شما عرض بکنم «إِنَّ مَعِىَ رَبِّى»، بدانید خدا با ما است؛ اگر ما خودمان، انگیزه‌مان، ایمان و عزم راسخمان را حفظ کنیم، عقلمان را به کار بیندازیم، تدبیر درست بکنیم، ما بر تمام این ترفندهایی که دشمنان از جبهه‌های مختلف و از جهت‌های مختلف به کار میبرند و حملاتی که میکنند -که بعضی خیال میکنند ما محاصره شدیم-، بر همه‌ی اینها فایق خواهیم شد و همه را ان‌شاءالله به خاک خواهیم نشاند.

۱) بخشی از آیه‌ی ۱۲۸ سوره‌ی مبارکه‌ی اعراف
۲) آیه‌ی ۶۱ سوره‌ی مبارکه‌ی شعرا
۳) بخشی از آیه‌ی ۶۲ سوره‌ی مبارکه‌ی شعرا
۴) همان

 دریافت کلیپ سخنرانی

هزار صلوات

 

«شهید شیر علی راشکی»؛

 شیر علی، برای ادای فریضه نماز همیشه به مسجد می رفت. با اینکه فاصله مسجد تا خانه زیاد بود، همیشه این راه را پیاده طی می کرد. وقتی به او گفتم که برای رفت و آمد از وسیله نقلیه استفاده کند، می گفت: به وسیله احتیاجی نیست، اینجوری بهتر است چون وقتی از خانه به مسجد می روم بین راه هزار صلوات برای پدر می فرستم و وقتی به خانه باز می گردم، هزار صلوات برای مادر.

 سیره شهدای دفاع مقدس، ج 12ص 110

اتاق کار ابراهیم هادی

شهید ابراهیم هادی

اوایل انقلاب بود، ابراهیم در کیمته مشغول فعالیت بود، حیطه فعالیت کیمته ها بسیار گسترده بود، مردم در بیشتر  مشکلات به کمیته ها مراجعه می کردند. من به کمیته ای که ابراهیم در آنجا مشغول بود رفتم، چند اتاق کنار هم بود. در هر اتاق یک میز قرار داشت و یکی از نیروهای کمیته پشت میز جوابگوی مردم بود. وارد اتاق ابراهیم شدم، برخلاف دیگر اتاق ها میز کار پشت سرش بود و صندلی جلوی میز قرار داشت! صندلی مراجعین هم جلوی صندلی ابراهیم بود. پرسیدم اینجا چرا فرق داره؟ گفت: پشت میز که نشستم احساس غرور بهم دست داد، گفتم اینطوری از مردم دور میشم، برا همین صندلی خودم را آوردم این طرف تا به مردم نزدیک تر باشم.

 

 منبع: سلام بر ابراهیم2 ، ص 230

سه راهنمایی برای رستگاری

روای: اصغر علی محمد پور اهر

 اواخر آبان ماه و اوایل آذر که برای مرخصی راهی تهران شدیم، مسعود [مسعود علی محمد پور اهر] و مهدی [کبیر زاده] از هم نشانی و شماره تلفن گرفتند و در تهران چند بار همدیگر را دیدند. در میدان آزادی با هم قرار می گذاشتند تا با هم به دیدار حاج پروازی بروند. از مرخصی که برگشتیم مسعود به من گفت: من و مهدی به همراه حاج پروازی برای دیدن حاج آقا حق شناس به حوزه علمیه امین الدوله رفتیم، حاج آقا پیرمند سالخورده و عارف بود. ایشان برای رستگاری سه راهنمایی به من و مسعود کرد:

.

1- دروغ نگویید

 2- غیبت نکنید  و اگر دیدید در مجلسی غیبت می کنند آن را ترک کنید

 3- قبل از اذان، آماده  و متوجه نماز شوید.

.

 منبع: دسته یک، صفحه 98 و 99

سلام و سفارش های امام صادق علیه السلام به شیعیان

قال الصادق علیه السلام لِخَیْثَمَةَ:

أَبْلِغْ‏ مَوَالِیَنَا السَّلَامَ وَ أَوْصِهِمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ أَنْ یَعُودَ صَحِیحُهُمْ مَرِیضَهُمْ وَ لْیَعُدْ غَنِیُّهُمْ عَلَى فَقِیرِهِمْ وَ لْیَحْضُرْ حَیُّهُمْ جَنَازَةَ مَیِّتِهِمْ وَ أَنْ یَتَأَلَّفُوا فِی الْبُیُوتِ وَ یَتَذَاکَرُوا عِلْمَ الدِّینِ فَفِی ذَلِکَ حَیَاةُ أَمْرِنَا رَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَحْیَا أَمْرَنَا

(دیلمى، حسن بن محمد، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، قم،  مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ: اول، 1408ق، ص 83 )

.

امام صادق علیه السلام به خیثمه فرمودند:

سلام مرا به دوستانمان برسان و آنها را تقوا و عمل صالح سفارش کن، و اینکه تندرستشان، از مریضان عیادت کنند و توانگران از فقرا دستگیری کنند و زنده ها در تشییع جنازه مرده ها شرکت کنند؛ و در خانه ها با هم انس و الفت گیرند و با هم علم دین را مذاکره و مباحثه کنند که این کار امر (امامت) ما را زنده نگه می دارد. رحمت خدا بر کسی که امر ما را احیا کند.

آخرین وصیت امام علی علیه السلام در باره قرآن

.

امیر مومنان حضرت علی علیه السلام پس از ضربه ابن ملجم، به فرزندانش امام حسن و امام حسین علیهما السلام چنین وصیت می کنند:

.

 ... وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْقُرْآنِ لَا یَسْبِقُکُمْ‏ بِالْعَمَلِ بِهِ غَیْرُکُم (نهج البلاغه صبحی صالح، نامه 47)

.

... خدا را، خدا را، در باره قرآن، مبادا دیگران در عمل به آن، بر شما سبقت گیرند.

برترین عبادات در نگاه امام علی علیه السلام

.

وَ قَالَ علی علیه السلام‏: أَفْضَلُ الْعِبَادِةِ الصَّبْرُ وَ الصَّمْتُ وَ انْتِظَارُ الْفَرَج‏ (ابن شعبه حرانی، تحف العقول ؛ ص201)

.

حضرت علی علیه السلام فرمودند:

برترین عبادت صبر و خاموشی و انتظار فرج است.

شوق دیدار حضرت علی علیه السلام

میزان اشتیاق پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به دیدار علی علیه السلام به اندازه ای است که در منابع شیعه و سنی روایاتی در این زمینه ذکر شده است، از جمله در سنن ترمذی (از صحاح سته اهل تسنن) از ام عطیه روایتی آورده است که وی می گوید:

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم لشکری را به نبرد فرستاد که حضرت علی علیه السلام هم با آنها بود، پس از آن از پیامبر شنیدم که دست هایش را به دعا بلند کرده و چنین دعا می کرد: بارالها مرا نمیران تا علی را ببینم.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ وَ یَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ وَ غَیْرُ وَاحِدٍ قَالُوا: أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنْ أَبِی الْجَرَّاحِ، حَدَّثَنِی جَابِرُ بْنُ صُبَیْحٍ قَالَ: حَدَّثَتْنِی أُمُّ شَرَاحِیلَ قَالَتْ: حَدَّثَتْنِی أُمُّ عَطِیَّةَ قَالَتْ: بَعَثَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ جَیْشًا فِیهِمْ عَلِیٌّ، قَالَتْ: فَسَمِعْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ وَ هُوَ رَافِعٌ یَدَیْهِ یَقُولُ: «اللَّهُمَّ لَا تُمِتْنِی‏ حَتَّى‏ تُرِیَنِی عَلِیًّا»

(ترمذى، محمد بن عیسى، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، 6جلد، قاهره، دار الحدیث ، چاپ اول: 1419 ق، ج5 ص 461)

ثمرات مبارزه با هوای نفس

.

.

 عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ عَظَمَتِی‏  وَ کِبْرِیَائِی وَ نُورِی‏  وَ عُلُوِّی وَ ارْتِفَاعِ مَکَانِی، لَایُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَاهُ عَلى‏ هَوَایَ إِلَّا شَتَّتُّ عَلَیْهِ أَمْرَهُ‏ ، وَ لَبَّسْتُ عَلَیْهِ دُنْیَاهُ، وَ شَغَلْتُ قَلْبَهُ بِهَا، وَ لَمْ أُؤْتِهِ‏  مِنْهَا إِلَّا مَا قَدَّرْتُ‏  لَهُ‏ ؛

وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ عَظَمَتِی وَ نُورِی وَ عُلُوِّی وَ ارْتِفَاعِ مَکَانِی، لَایُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَایَ‏ عَلى‏ هَوَاهُ‏ إِلَّا اسْتَحْفَظْتُهُ مَلَائِکَتِی، وَ کَفَّلْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ رِزْقَهُ، وَ کُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ  تِجَارَةِ کُلِّ تَاجِرٍ، وَ أَتَتْهُ‏  الدُّنْیَا وَ هِیَ رَاغِمَةٌ

(کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط - دارالحدیث)، 15جلد، دار الحدیث - قم، چاپ: اول، ق‏1429؛ ج‏4 ؛ ص34 و 35)

.

ترجمه حدیث:

از امام باقر علیه السلام روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: خدا عز و جل مى ‏فرماید:

به عزت و جلال و بزرگى و کبریاء و نور و برترى و مقام بلندم سوگند، هیچ بنده‏ اى دلخواه خود را بر دلخواه من اختیار نکند جز آنکه کارش را پریشان کنم و دنیایش را در هم سازم و دلش را بدان سرگرم کنم و از آن بدو ندهم جز همان که مقدّر او کرده ام،

به عزت و جلال و عظمت و نور و علوّ و مقام بلندم سوگند، هیچ بنده‏ اى خواست مرا بر دلخواه خود مقدم ندارد جز آنکه فرشته‏ هاى من او را نگهبانى کنند و آسمانها و زمین را کفیل روزى او سازم و از پس تجارت و بهره ‏جوئى هر تاجرى من پشتیبان اویم و دنیا هم به آستان بوسى او آید. (ترجمه  محمد باقر کمره ای)

.

حضرت امام خمینی (رحمه الله) پس از ذکر این حدیث در مذمت تبعیت از هوای نفس، می فرماید: «و این حدیث از محکمات احادیث است که مضمونش شهادت دهد که از سرچشمه زلال علم خدای تبارک و تعالی است» (اربعین حدیث ص 170 و 171)

کارکردهای خداباوری در استکبارستیزی از منظر قرآن کریم با تاکید بر تفاسیر المیزان و نمونه

از مقالات برگزیده یازدهمین همایش بین المللی پژوهش های قرآنی در سال 1397 که حاصل تلاش خانم ربابه فتحی و خانم لیلا رضایی است.

چکیده:

ایمان به خدا نقش اساسی در اعتقاد انسان دارد که همه عرصه‌های زندگی آدمی ازجمله زندگی سیاسی انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نتایج و آثار اعتقاد به خدا در حیات سیاسی آدمی، نسبت به انسان‌های مختلف، متغیر خواهد بود و هر کس به میزان ایمان خویش از برکات آن مستفیض خواهد شد. از طرف دیگر مؤمنان همواره در طول تاریخ موردانتقاد و آزار و اذیت‌های فراوان از طرف کسانی بوده‌اند که به خداوند ایمان نیاورده‌اند و در برابر خدا و مؤمنان احساس بزرگی می‌کنند. در لسان قرآن از چنین اشخاصی با عنوان مستکبر تعبیر شده و مبارزه با خوی استکباری را ضروری و لازم شمرده است از دیدگاه قرآن بین میزان ایمان و مبارزه با استکبار همبستگی و ارتباط خاصی برقرار است؛ یعنی اینکه یکی از جلوه‌های خداباوری در زندگی آدمی استکبارستیزی مؤمنان است و درآیات متعددی به شیوه‌های مختلف به این تأثیرگذاری اشاره‌شده است و برخی مفسران معاصر، به‌طور ضمنی این علقه و ارتباط را متذکر شده‌اند. بر این اساس نوشتار حاضر، با استفاده از روش تحلیلی-تفسیری آیات مرتبط با بحث از قرآن کریم را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و با مراجعه به تفسیر المیزان و تفسیر نمونه، ارتباط بین باور به خدا و اوصاف الهی را با استکبارستیزی بیان کرده است. ماحصل مطلب اینکه باور به خدا و اوصاف الهی برای انسان عزتی می‌آورد که برای حفظ آن مؤمنان از دوستی با مستکبران، حمایت از آنان و پیروی از آنان دوری می‌کنند.

واژگان کلیدی: خداباوری، استکبارستیزی، تفسیر المیزان، تفسیر نمونه، قرآن کریم.

دریافت متن کامل مقاله کارکردهای خداباوری در استکبار ستیزی از منظر قرآن کریم

برخی موضوعات پژوهشی در حوزه دعا و صحیفه سجادیه

برخی موضوعات پیشنهادی پژوهشی در حوزه مطالعات دعاشناسی

.

1. عبودیت در صحیفه سجادیه (از جمله فرازی از دعای مکارم اخلاق: عبدنی لک ؛ عبودیت در اخلاق، عبودیت در رفتار ، عبودیت دایمی، عبادت دایمی)

2. قدرت در صحیفه سجادیه

3. مقابله و مبارزه با افسردگی در صحیفه سجادیه (با تحلیل مواردی مانند دعای عافیت؛ عباراتی نظیر اصلاح نیت، نیت عالی، اعمال احسن، اصلاح فساد و ...)

4. پیامدهای گناه در صحیفه (مثلا دعای توبه، گناه باعث چه عواقب دنیوی و اخروی شده است؟)

5. آرمان گرایی در صحیفه سجادیه (در مواردی مانند دعای 20 بند های اول: اللهم صل علی محمد و آله و بلغ بایمانی اکمل الایمان و اجعل یقینی افضل الیقین و انته بنیتی الی احسن النیات و بعملی الی احسن الاعمال؛ اللهم وفر بلطفک نیتی و صحح بما عندک یقینی و استصلح بقدرتک ما فسد منی؛ برای تکمیل می توان برخی آیات را نیز شاهد آورد از جمله عبارت واجعلنی للمتقین اماما از زبان حضرت ابراهیم علیه السلام)

6. نقش سیاق در ادعیه (می تواند مطالعه موردی در صحیفه سجادیه نیز صورت گیرد: نقش سیاق در ادعیه صحیفه سجادیه)

7. بررسی نامگذاری ادعیه (نامگذاری ادعیه از سوی چه کسی صورت گرفته است؟ مثلا نامگذاری ادعیه صحیفه سجادیه یا نامگذاری سایر ادعیه مانند دعای کمیل؟ آیا نامگذاری توقیفی است یا اجتهادی؟ آیا اسامی با محتوا سازگاری کامل دارد یا در برخی موارد در محتوا موارد دیگری هم اشاره شده است؟ آیا مواردی وجود دارد که در محتوا مطلبی مورد اشاره واقع شود که از لحاظ کثرت و تعدد و زیادی بیشتر از عنوان باشد؟ یعنی مثلا برای عنوان ده جمله مرتبط ذکر شده ولی 14 جمله و محتوا وجود دارد که به غیر عنوان مربوط است. در فرض مذکور آیا این 14 عنوان مربوط به یک موضوع هستند یا موضوعات متعدد دارند؟ به بیان دیگر اگر یک دعای خاص چندین مطلب را ذکر کرده است نامگذاری با توجه به کدام بخش صورت گرفته است و چرا؟)

8. ساختار موضوعی و تناسب بین موضوعات در ادعیه (همانند تناسب آیات در یک سوره) (در مورد بقیه ادعیه نیز این بحث قابل جریان است مثلا در مورد دعای کمیل، زیارت عاشورا و ...که دو نوع می توان مسئله را مورد بحث قرار داد یک به صورت کلی در همه ادعیه و به صورت جزئی در یک دعای خاص؛ یعنی دو مقاله مجزا)

9. تعریف اخلاق از نظر امام سجاد علیه السلام (با توجه به دعای مکارم الاخلاق، چه تعریفی از اخلاق می توان از طرف امام ارائه کرد؟ آیا امام سجاد علیه السلام یا سایر ائمه علیهم‌السلام تعریفی از اخلاق ارائه کرده اند مانند آنچه در باره علم (العلم نور ...) یا در باره عقل (العقل ما عبد به الرحمن و..) ارائه شده است؟ در صورت مثبت بودن جواب یا منفی بودن جواب، چرا؟

10. تحلیل ادعیه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا  یا از مدینه تا کربلا؛ (حضرت بر چه محتوایی دعا کرده است؟  چرا این دعا را انتخاب کرده است؟ و ...)

11. از امام حسین علیه السلام و بقیه ائمه علیهم السلام چه بخواهیم؟

12. تحلیل دعاهای امیرمومنان علی علیه السلام (یک سوال به عنوان نمونه: در مراسم عمومی – مثلا در خطبه های نهج البلاغه- چه دعایی از امیرمومنان شنیده می شد؟ )

13. سعادت و خوشبختی در صحیفه سجادیه (برای مطالعه بیشتر به جلسه 94 شرح صحیفه سجادیه استاد فاطمی نیا مراجعه شود)

14. ویژگی های اهل بیت علیهم السلام در صحیفه سجادیه؛ (مثلا در دعای 42 صحیفه سجادیه، دعای ختم قرآن، بند 6 می خوانیم: فصل علی محمد و آله الخطیب به و علی آله الخزان له).

15. تطبیق دعاهای صحیفه سجادیه با قرآن (بررسی موردی)

.

ادامه موضوعات پیشنهادی برای تدوین مقاله و پایان نامه