قدرت استنباط

 

پدرم بر درس خواندن ما به طور مستمر نظارت می کرد، ما را گاه با تشویق و گاه با تندی، به آن ترغیب می کرد، من همیشه تسلیم روش پدر و مجری خواست او بودم.

هرگاه در مورد درسی که می خواندم اظهار نظر می کردم، پدرم خیلی خوشحال می شد و به من که چهارده پانزده ساله بودم می گفت: تو مجتهدی و قدرت استنباط داری.

با برادرم مباحثه می کردم، پس از مباحثه، پدرم ما را اتاق خود می خواند، از ما پرسش می کرد و آنچه را نتوانسته بودیم بفهمیم برایمان توضیح می داد.

 

منبع: «خون دلی که لعل شد» (خاطرات حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای (مد ظله العالی) از زندان ها و تبعید دوران مبارزات انقلاب اسلامی)، صفحه 28

تعطیلی تابستانی

 

پدرم ما را عادت داده بود که هیچ فرصتی را از دست ندهیم و هیچ روزی را بدون بهره گیری از درس و مباحثه نگذرانیم. ایشان از فرصت تعطیلی درس حوزه در ایام محرم و همچنین ماه های تابستان هم بهره می گرفت.

 

در هفت روز اول ماه محرم برای من درس می گفت و سه روز بعد از آن را به مجالس روضه امام حسین علیه السلام می رفت، چیزی را به نام «تعطیلی تابستانی» قبول نداشت و می گفت: ما در نجف علی رغم هوای طاقت فرسا و گرمای سخت، درسمان را ادامه می دادیم؛ بنابراین تابستان ها در مشهد چرا باید درس و تحصیل تعطیل شود؟!

مُطوَّل را در ماه های تعطیل تابستان خواندم.

 

منبع: «خون دلی که لعل شد» (خاطرات حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای (مد ظله العالی) از زندان ها و تبعید دوران مبارزات انقلاب اسلامی)، صفحه 25

مطالعه تا آخرین لحظه

 

بچه های دسته تا آخرین روز که ساک ها و وسایل شخصی خود را  به تعاونی لشکر تحویل دادیم، مشغول درس خواندن بودند؛ حتی یکی – دو نفر از بچه ها یک کتاب هم برای خواندن در اردوگاه بعدی با خود برداشتند تا پس از عملیات برای امتحان آماده باشند.

 

 منبع: دسته یک، ص 46

چگونگی تدوین مقالات علمی

 

نوشتن مقاله‌های علمی و انتشار پژوهش‌ها، به صورت کتاب، پایان‌نامه یا مقاله صورت می‌گیرد، تدوین مقاله نیازمند آشنایی اجمالی با روش پژوهش نویسی است، روش‌های تدوین مقاله یا پژوهش نویسی در منابع متعددی به صورت کتاب انتشار یافته و در اختیار محققان قرار گرفته است، متن پیوستی روشی جدید، مختصر و مفید (به زعم نویسنده) برای آشنایی با روش مقاله نویسی است که متن اصلی مقاله و توضیحات هر کدام در قالب یک مقاله ارائه می‌شود تا جایگاه هر بحث روشن شود.

در این جزوه که برای رشته های علوم انسانی با رویکرد الهیات بویژه علوم قرآن و حدیث تدوین شده است، و سعی نگارنده بر آن بوده  تا کل مطالب در شکل یک مقاله طراحی و هر مطلب در ذیل همان بخش توضیح داده شود.

 

بیان نظرات اصلاحی پژوهشگران محترم و دانش جویان عزیز موجب مزید امتنان نویسنده است.

  

 

 دریافت جزوه چگونگی تدوین مقالات علمی (ویرایش جدید، اسفند 98)

 

 

باید ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد

 

ای خدا! من باید از نظر علم نیز از همه برتر باشم تا مبادا که دشمنان مرا از این راه طعنه زنند،

باید به آن سنگدلانی که علم را بهانه کرده و به دیگران فخر می فروشند ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد.

باید همه آن تیره دلان مغرور و متکبر را به زانو در آورم، آنگاه خود خاضع ترین و افتاده ترین فرد روی زمین باشم.

 

بخشی از نیایش های شهید چمران، کتاب زمزم عشق، ص 182

برنامه ریزی

 

 وقتش را تلف نمی کرد، از وقتی می آمد می دانست امروز چه کتاب هایی باید بخواند و چه مطالبی باید تهیه کند. از قبل برنامه ریزی می کرد و برنامه هایش را می نوشت. از حدود سیزده سالگی دفتر یادداشت روزانه داشت. همیشه در حال خواندن یا نوشتن بود.

راوی: مادر شهید

ملاقات در فکه، زندگی نامه شهید حسن باقری، ص 31

برخی موضوعات پژوهشی دیگر در حوزه مطالعات تفسیر و علوم قرآنی

برخی موضوعات برای پژوهش و تدوین مقاله یا پایان نامه (در تکمیل موضوعات قبلی)

 

1. اصول آموزش قرآن در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام  (مثلا سهل گیری، تاکید بر قرائت و ...)
2. ویژگی های پیامبران در دوران کودکی (همه کودکی های انبیاء علیهم السلام بررسی و ویژگی های خاص مربوط که در قرآن یا روایات آمده است تحلیل شوند، مثلا در مورد حضرت یوسف علیه السلام: در آیه22 یوسف می فرماید: نجزی المحسنین، یوسف در کودکی چه کاری کرده بود که به عنوان محسن لیاقت دریافت علم و حکم را پیدا کرد؟ و ...)
3. ارتباط عذاب های اخروی مستکبران با روحیه آنها در دنیا (مثلا محرومیت از بهشت به دلیل محروم کردن بندگان خدا از نعمت ها، لعنت کردن همدیگر به دلیل همدلی دنیوی برای زورگویی به بندگان، خلود در جهنم به دلیل جاودانگی خوی استکباری و خوی تکبر در آنها، اضطراب روحی به دلیل مضطرب کردن ضعفا و مومنان و... محرومیت از بهشت: «انَّ الَّذینَ کَذَّبوا بِایتِنا واستَکبَروا عَنها ... لا یَدخُلونَ الجَنَّةَ ...» (اعراف/ 7، 40)، گرفتار شدن به عذاب دردناک و درافتادن به آتش جهنم با خواری و خلود در آن: «وامَّا الَّذینَ استَنکَفوا واستَکبَروا فَیُعَذّبُهُم عَذابًا الیمًا» (نساء/ 4، 173)، «والَّذینَ کَذَّبوا بِایتِنا واستَکبَروا عَنها اولکَ اصحبُ النّارِ» (اعراف/ 7، 36)، «... انَّ الَّذینَ یَستَکبِرونَ عَن عِبادَتی سَیَدخُلونَ جَهَنَّمَ داخِرین» (غافر/ 40، 46، 60؛ زمر/ 39، 60؛ اعراف/ 7، 36)،  اضطراب روحی بر اثر برخورد و ستیزه مستضعفان با آنان و پشیمانی آنها (سبأ/ 34، 31- 33؛ مؤمن/ 40، 47- 48)، لعنت کردن یکدیگر (اعراف/ 7، 36- 39)، بی‏توجهی به درخواستها و التماسهای ایشان و نپذیرفتن آن (مؤمن/ 40، 47- 50)، محاسبه شدید و خسران ابدی (طلاق/ 65، 8- 9) و سرانجام روسیاهی در قیامت. (زمر/ 39، 60)
4. ارتباط فطرت با زبان قرآن و میثاق پیامبران (جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی: چگونگی وحدت ادیان در بیان امیرالمؤمنین(علیه السلام)؛ بعد ﴿وَإِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً﴾ یعنی ما اگر هفته‌ای به عنوان هفته وحدت داریم که از دوازده تا هفده ربیع‌الأول است که وحدت حوزه اسلامی است وحدت مذاهب است یک وحدت ادیانی هم خواهیم داشت که این وحدت ادیان ثابت می‌کند که همه ادیان ابراهیمی یک هدف دارند و یک خدا دارند و یک مبدأ و یک معاد, آنچه در خطبه اول نهج‌البلاغه آمده همین است. در خطبه دیگر هم مشابه این آمده است منتها درباره قرآن است در خطبه 183 بیان نورانی حضرت این است که «فَالْقُرْآنُ آمِرٌ زَاجِرٌ وَ صَامِتٌ نَاطِقٌ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ أَخَذَ عَلَیْهِ مِیثَاقَهُم» که از مردم تعهّد گرفته است که به قرآن عمل کنند این زیرمجموعه همان فطرت است زیرا قرآن برای شکوفا کردن همان مطالب فطری است بنابراین این میثاقی که از انبیا گرفته شده یک میثاق خاص است یک میثاق غلیظ است).
5. ارتباط ندامت و توبه (از جمله مباحثی که مطرح می شود این آیه است:  فاصبحوا نادمین آیا ندامت باعث توبه نیست؟)
6. بررسی اتحاد مسلمانان و تفرقه مشرکان (با توجه به آیه «قلوبهم شتی» ؛ حشر 14)
7. بررسی نقش خط کوفی  در آموزش و ترویج قرآن (برخی معتقدند که خط کوفی در تبیین و آموزش قرآن اصالت دارد؛ ر.ک.  حمل قرآن دکتر خوش منش).
8. چگونگی و ترتیب نام بردن پیامبران اولوا العزم در قرآن کریم (جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی؛ مطلب دیگر این است که از انبیای دیگر میثاق گرفته شد که به وحی وجود مبارک پیامبر که خاتم آنهاست(علیهم السلام) ایمان بیاورند از کلّ آنها میثاق گرفته شده که در تبلیغ دین پایدار باشند در تحمل شدائد و مصائب پایدار باشند در نام بردن انبیا از آنها به نحو عموم ذکرشان آمده که هیچ, آنها که به نحو خصوص آمده گاهی اول و آخر را ذکر می‌کند بعد انبیای وسط را یعنی این پنج پیامبر اولواالعزم(علیهم السلام) را که می‌خواهد نام ببرد گاهی اوّلی را ذکر می‌کند و آخری را، بعد آن سه پیامبر که در وسط هستند و بینهما قرار دارند ذکر می‌کند می‌فرماید نوح است و تویِ پیامبر خاتم هستی و آن سه پیامبر,[3] گاهی نام مبارک حضرت را اول می‌برد و نام نوح(سلام الله علیهما) را بعد می‌برد و نام آن سه پیامبر را که در بین اول و آخر بودند ذکر می‌کند غرض این است که این پنج پیامبر اولواالعزم اوّلینشان وجود مبارک نوح است آخرینش وجود مبارک حضرت است این سه پیامبر دیگر در وسط قرار دارند. ... این اول و آخر را که ذکر می‌کند این دو نحو است یک وقت از نظر تاریخی مطرح می‌کند نام مبارک نوح را اول ذکر می‌کند یک وقت از نظر فضیلت مطرح می‌کند نام مبارک حضرت را اول ذکر می‌کند در این آیه از نظر فضیلت مطرح شد که نام مبارک پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) را اول ذکر کرد.)
9. راه های کسب موفقیت از دیدگاه قرآن و روایات (لن تجتمع العزیمة و الولیمة، و ...)
10. راه های کسب آرامش در قرآن کریم (عبودیت، ذکر، توکل، توسل و...)
11. شاخص های عالم بودن (یک فرد چه ملاک هایی باید داشته باشد که عالم محیوب گردد؟ بر مبنای آیات و روایات؟ مثلا می فرماید مرگ عالم ... این عالم چه کسی است برای شناخت این عالم چه ملاکی باید داشت؟)
12. شرایط عذاب استیصال (چرایی و چگونگی عذاب الهی برای مستکبران در دنیا تابع شرایطی است که با وجود پیامبر معنا می یاید یا در حال حاضر نیز می تواند عذاب دنیوی (استیصال) برای آنها بوجود آید؟ سوال کلی : اگر شرایط فرعون را کسی در حال حاضر داشته باشد یا شرایط سایر مستکبران و افرادی که به عذاب استیصال گرفتار شدند، آیا در حال حاضر گرفتار عذاب استیصال می شوند یا این سنت تابع شرایط خاص خودش است؟ ).
13. راه تقویت اراده فردی و ملی در قرآن و روایات (ضرورت مطلب در بیانات امام خامنه ای در تاریخ 13980101 در حرم مطهر رضوی علیه السلام: به این توجّه کنید که غرب و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر ملّت ایران یک چیزی را اراده کند، حتماً به دست خواهد آورد؛ به این نتیجه رسیده‌اند که با اراده‌ی ملّی ملّت ایران نمیشود مبارزه کرد؛ اگر [ملّت ایران] اراده کردند، مانع‌تراشی و سنگ‌اندازی فایده‌ای نخواهد کرد. چه کار میکنند؟ به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی کاری کنند که ملّت ایران اراده نکند، اراده‌اش ضعیف بشود؛ در فکر این هستند. امروز در دنیا میلیاردها پول دارد خرج میشود برای اینکه در اعتقادات سیاسی و دینی جوانان ما رخنه ایجاد کنند تا اراده‌ی حرکت، اراده‌ی قیام در اینها از بین برود؛ میخواهند اراده را از بین ببرند، میخواهند شما تصمیم نگیرید. تلاش آنها این است که نگذارند اراده‌ی ملّت ایران برای پیشرفت، برای مقابله، برای ایجاد جامعه‌ی اسلامی و تمدّن اسلامی شکل بگیرد؛ میدانند که اگر این اراده شکل گرفت، بدون تردید تحقّق پیدا خواهد کرد).
14. میثاق های خداوند از انسان (تبیین در جلسه ششم تفسیر سوره احزاب آیت الله جوادی آملی؛ برای تبیین این مسئله اهمیت میثاقی که از انبیا گرفته شد را بازگو می‌کند چند میثاق، خدای سبحان از انسان‌ها گرفت یکی میثاق عمومی است که بعد از تبیین مسئله آدم مطرح است که فرمود: وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ حالا این نشئه کجاست [مشخص نیست] ولی بالأخره بعد از تصویر مسئله آدم, ذریّه آدم, ظهور آدم و مانند آن مطرح است....اما آن میثاقی که از انبیا گرفته است موردش مشخص نیست که آن قبل از جریان آدم, قبل از جریان ظهور و ذریّه مطرح باشد فرمود:  وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِیِّین مِیثَاقَهُمْ؛  بنابراین آن میثاق, مقطع خاصی است یعنی بعد از تصویر مسئله آدم, مسئله ظهور, مسئله ذریّه, میثاق گرفته شد اما در کدام عالَم روشن نیست نشئه عقل است نشئه فطرت است کدام نشئه است روشن نیست برای اهلش البته روشن است اما در جریان میثاقِ انبیا سخن از مسئله آدم و ذریّه و اخذ ظهور و اینها نیست فرمود ما از انبیا علیهم السلام  میثاق گرفتیم میثاق غلیظ هم گرفتیم. در جریان این میثاق, مسئله وحی مطرح است مسئله تبلیغ مطرح است معلوم می‌شود غیر از آن میثاق عمومی که در آیه  وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ  مطرح است میثاق خاصّی از انبیا گرفته شد.
15. وظایف و راهکارهای مسلمانان برای احیای اهداف عاشورا (ما برای امام چه کرده ایم؟ وظایف ما در مقابل امام چیست؟ بویژه برای احیای انقلاب عاشورا: مورادی از قبیل عمل به دستورات اسلام، انقلابی ماندن، تبعیت از رهبری، در میدان ماندن و ...)
16. مدیریت بحران اقتصادی پیامبر؛ سیره پیامبر در مدیریت بحران های اقتصادی به چه شکلی بود؟ در شعب ابی طالب؟ در مدینه  و....
17. بررسی واژه های حوزه اقتصادی قرآن (یا مترادف اقتصاد) در فرهنگ قرآن و لسان روایات ؛ واژه هایی همچون کفاف، غنی و فقر و...
18. چرایی نکوهش برخی افراد در قرآن (مثلا چرا در قرآن برخی از افراد با عنوان اعراب توبیخ می کند، انسان معمولی این کار را نمی کند چه رسد به افراد دیگر، این به دلیل این است که آداب بلد نیستند و به اصطلاح متمدن نیستند؟ می توان سایر ویژگی های آنها را مورد بررسی قرار داد از راه رفتن و ...تا تنابز به القاب. اعراب به دلیل عدم احترم متقابل و بی ادب بودن مورد نکوهش قرار می گیرند. و این با تواضع و یاددادن و تعلیم به آنها سازگار است. جامعه مهاجر و انصار به عنوان جامعه نمونه و خوب مورد تایید قرار گرفته و الگو معرفی می شود و افراد دور از این فرهنگ مورد نکوهش قرار می گیرد. نمونه دیگر چرایی نکوهش تبرج جاهلی؟ پاسخ با نگرش به تمدن اسلامی و جامعه متمدن پاسخ داده شود).
19. آیات الهی در قرآن و چرایی نامگذاری (علاوه بر موارد مشهور چرا کشتی با اینکه  فناوری و ساخت بشر است جزء آیات الهی و در کنار آیات ذکر می شود؟)
20. بررسی تطبیقی اعجاز قرآن در اندیشه دو نفر از علمای دارای تشابه مانند شیخ مفید و شاگردش شیخ طوسی
21. بررسی قائلان به نظریه صرفه در طول تاریخ و تبیین چرایی اوج  و فرود اعتقاد به آن در سده های مشخص
22. بررسی قائلان به وجهی از اعجاز در طول تاریخ مثلا وجه عدم اختلاف، یا اعتقاد به اعجاز محتوایی و تحلیل آن و چرایی گسترش یا تحدید آن در یک بازه مشخص زمانی
23. بررسی وجوه اعجاز قرآن در اندیشه امام خمینی (رحمه الله)
24. برسی روایات مربوط به تشبیه حضرت مهدی علیه السلام و قرآن به ربیع و چرایی این تشبیه (ربیع الانام و ربیع القلوب) سایر تشبیه ها نیز روشن شود
25. تبیین نظام مدیریتی در قرآن؛ (بررسی مسئله به صورت نظام مند؛  برای مطالعه ر.ک. دو فصلنامه قرآن و علم، ش 4، سال سوم، بهار و تابستان 88، ص 157 - 186 با عنوان «اقتراح (مبانی و روش شناسی تفسیر مدیریتی قرآن)».
26. بیان واژه های نظیر علم؛ (تبیین معنا و تفاوت مواردی همچون معرفت، علم، ظن، درس و...)
27. ویژگی های مومنان مدح شده در قرآن و مصادیق آنها و چرایی این مدح؛ ( دعای شب قدر: مومن مدحته فیه)
28. دعا در نظر مستشرقان
29. نقش رهبری در پیروزی نهضت های الهی
30. اصول روابط بین المللی در قرآن کریم: (از جمله آیات لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ (ممتحنه 8) و آیه وَإِن نَّکَثُواْ أَیْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِی دِینِکُمْ فَقَاتِلُواْ أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ (توبه 12)
31. بررسی مصادیق عدو در قرآن؛ (مصادیق عدو چه کسانی هستند و چرا عدو شدند؟ معنای عدو در ابتدا باید مشخص شود. آیا کسانی که مانع موفقیت می شوند مثلا دوستان ناباب، آیا جزء عدو محسوب می‌گردند؟ ان من ازواجکم و اولادکم عدوا لکم و...)
32. باهوشی و معیارها یا شاخص های آن در قرآن و روایات. (تفاوت فطنة، هوش و عقل؟ آیا باهوشی در روایات تایید شده است؟ با چه معنایی؟)
33. ثمرات تلاوت قرآن  با توجه به آیات و روایات.(از جمله موارد   در دعای 42 صحیفه سجادیه (دعای ختم قرآن) آمده است مثلا می فرماید: اللهم صل علی محمد و آله و هون بالقرآن عند الموت علی انفسنا کرب السیاق و.... ؛ بر اساس تحلیل های متنوع می توان طبقه بندی های مختلفی انجام داد مثلا آثار دنیوی و آثار اخروی. اثار عمومی برای عموم مسلمانان و اثار اختصاصی برای مومنان ویژه و... همچنین می توان تحلیل کرد که این آثار از چه امامی بیشتر نقل شده است؟ و چرا ؟ چرا روی ویژگی های خاصی تاکید شده است؟ آیا نشانه هایی از ارتباط محتوای قرآن با این آثار وجود دارد؟ از خود آیات چه آثاری برای قرآن می توان برداشت کرد؟ مثلا شفاء لما فی الصدور و...)
34. بررسی مفهوم محکم و متشابه در روایت های اهل بیت علیهم السلام (بررسی موردی یک امام با ذکر مصادیق آن)
35. بررسی معنای صمد در روایات
36. وجه تسمیه قرآن در روایات  و بررسی تطبیقی با آیات قرآن کریم ؛ (مثلا با توجه به عبارتی در صحیفه سجادیه که می فرماید: و فرقانا فرقت به بین حلالک و حرامک و قرآنا اعربت به عن شرائع احکامک؛ (دعای ختم قرآن – دعای 42-  بند2) در این دعا وجه تسمیه فرقان ذکر شده است و احتمال دارد که وجه تسمیه قرآن هم مربوط به فراز اخیر باشد).
37. هدف نزول قرآن و کتاب های آسمانی (چرا قرآن نازل شده است و هدف از نزول آن بر اساس آیات و روایات چیست؟)
38. مستندات قرآنی شاخص های انقلاب از نظر رهبر معظم انقلاب
39. ویژگی های دوستان اهل بیت علیهم السلام (از لحاظ مصداق اهل بیت علیهم السلام چه کسانی را دوست داشتند؟ و دلشان برای چه کسانی تنگ می شد و آن افراد چه ویژگی هایی داشتند؟)
40. بررسی مفهوم تقوای سیاسی و تبیین مصادیق آن

ادامه موضوعات پیشنهادی برای تدوین مقاله و پایان نامه

برخی موضوعات پژوهشی در حوزه دعا و صحیفه سجادیه

برخی موضوعات پیشنهادی پژوهشی در حوزه مطالعات دعاشناسی

.

1. عبودیت در صحیفه سجادیه (از جمله فرازی از دعای مکارم اخلاق: عبدنی لک ؛ عبودیت در اخلاق، عبودیت در رفتار ، عبودیت دایمی، عبادت دایمی)

2. قدرت در صحیفه سجادیه

3. مقابله و مبارزه با افسردگی در صحیفه سجادیه (با تحلیل مواردی مانند دعای عافیت؛ عباراتی نظیر اصلاح نیت، نیت عالی، اعمال احسن، اصلاح فساد و ...)

4. پیامدهای گناه در صحیفه (مثلا دعای توبه، گناه باعث چه عواقب دنیوی و اخروی شده است؟)

5. آرمان گرایی در صحیفه سجادیه (در مواردی مانند دعای 20 بند های اول: اللهم صل علی محمد و آله و بلغ بایمانی اکمل الایمان و اجعل یقینی افضل الیقین و انته بنیتی الی احسن النیات و بعملی الی احسن الاعمال؛ اللهم وفر بلطفک نیتی و صحح بما عندک یقینی و استصلح بقدرتک ما فسد منی؛ برای تکمیل می توان برخی آیات را نیز شاهد آورد از جمله عبارت واجعلنی للمتقین اماما از زبان حضرت ابراهیم علیه السلام)

6. نقش سیاق در ادعیه (می تواند مطالعه موردی در صحیفه سجادیه نیز صورت گیرد: نقش سیاق در ادعیه صحیفه سجادیه)

7. بررسی نامگذاری ادعیه (نامگذاری ادعیه از سوی چه کسی صورت گرفته است؟ مثلا نامگذاری ادعیه صحیفه سجادیه یا نامگذاری سایر ادعیه مانند دعای کمیل؟ آیا نامگذاری توقیفی است یا اجتهادی؟ آیا اسامی با محتوا سازگاری کامل دارد یا در برخی موارد در محتوا موارد دیگری هم اشاره شده است؟ آیا مواردی وجود دارد که در محتوا مطلبی مورد اشاره واقع شود که از لحاظ کثرت و تعدد و زیادی بیشتر از عنوان باشد؟ یعنی مثلا برای عنوان ده جمله مرتبط ذکر شده ولی 14 جمله و محتوا وجود دارد که به غیر عنوان مربوط است. در فرض مذکور آیا این 14 عنوان مربوط به یک موضوع هستند یا موضوعات متعدد دارند؟ به بیان دیگر اگر یک دعای خاص چندین مطلب را ذکر کرده است نامگذاری با توجه به کدام بخش صورت گرفته است و چرا؟)

8. ساختار موضوعی و تناسب بین موضوعات در ادعیه (همانند تناسب آیات در یک سوره) (در مورد بقیه ادعیه نیز این بحث قابل جریان است مثلا در مورد دعای کمیل، زیارت عاشورا و ...که دو نوع می توان مسئله را مورد بحث قرار داد یک به صورت کلی در همه ادعیه و به صورت جزئی در یک دعای خاص؛ یعنی دو مقاله مجزا)

9. تعریف اخلاق از نظر امام سجاد علیه السلام (با توجه به دعای مکارم الاخلاق، چه تعریفی از اخلاق می توان از طرف امام ارائه کرد؟ آیا امام سجاد علیه السلام یا سایر ائمه علیهم‌السلام تعریفی از اخلاق ارائه کرده اند مانند آنچه در باره علم (العلم نور ...) یا در باره عقل (العقل ما عبد به الرحمن و..) ارائه شده است؟ در صورت مثبت بودن جواب یا منفی بودن جواب، چرا؟

10. تحلیل ادعیه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا  یا از مدینه تا کربلا؛ (حضرت بر چه محتوایی دعا کرده است؟  چرا این دعا را انتخاب کرده است؟ و ...)

11. از امام حسین علیه السلام و بقیه ائمه علیهم السلام چه بخواهیم؟

12. تحلیل دعاهای امیرمومنان علی علیه السلام (یک سوال به عنوان نمونه: در مراسم عمومی – مثلا در خطبه های نهج البلاغه- چه دعایی از امیرمومنان شنیده می شد؟ )

13. سعادت و خوشبختی در صحیفه سجادیه (برای مطالعه بیشتر به جلسه 94 شرح صحیفه سجادیه استاد فاطمی نیا مراجعه شود)

14. ویژگی های اهل بیت علیهم السلام در صحیفه سجادیه؛ (مثلا در دعای 42 صحیفه سجادیه، دعای ختم قرآن، بند 6 می خوانیم: فصل علی محمد و آله الخطیب به و علی آله الخزان له).

15. تطبیق دعاهای صحیفه سجادیه با قرآن (بررسی موردی)

.

ادامه موضوعات پیشنهادی برای تدوین مقاله و پایان نامه

موضوع پیشنهادی مقاله و کتاب با محوریت اندیشه های شهید مطهری

امسال چهلمین سالگرد شهادت استاد شهید مرتضی مطهری است، برای گرامیداشت یاد و خاطره استاد شهید برخی موضوعات پیشنهادی با محوریت بررسی آثار و اندیشه های ایشان جهت تدوین مقاله و کتاب ارائه می گردد. شاید که بتوانیم قطره ای از دریای تلاش های استاد شهید را قدردانی کنیم، موضوعات علاوه بر لیست زیر به موضوعات پیشنهادی پایان نامه نیز اضافه می گردد.

لیست موضوعات پیشنهادی با محوریت اندیشه های شهید مطهری:

1. معناشناسی واژگان از نگاه شهید مطهری ؛ مثل بررسی واژه کفر، واژه ولی یا واژه سبحان
2. چگونگی ترجمه آیات در آثار شهید مطهری (بویژه آثار مکتوب) و ذکر محاسن و نواقص و نوآوری ها و دقت های لازم؛ منابع مورد استفاده وی در ترجمه چیست؟ نظر شهید مطهری در باره اصل ترجمه چیست؟ ایا در آثارش مطلبی در باره ترجمه دارد یا خیر؟ از چه ترجمه ای تمجید کرده است؟ آیا نقدهایی بر ترجمه های دیگران دارد؟
3. جری و تطبیق آیات قرآن در آثار شهید مطهری (مصادیق برخی عبارت در آیات قرآن از نگاه شهید مطهری مثلا اصحاب المیمنه؛ چگونگی مصداق یابی ، دلیل ذکر مصادیق و چگونگی ذکر معنای باطنی )
4. تفسیر قرآن به قرآن در آثار شهید مطهری
5. روش تفسیر شهید مطهری
6. نقش روایات در تفسیر شهید مطهری
7. تاثیر شهید مطهری بر تفاسیر بعدی
8. علوم قرآنی در آثار شهید مطهری (بررسی موردی مثلا تقدیم و تاخیر؛ عنوان پیشنهادی: بازاندیشی علوم قرآنی در آثار شهید مطهری
9. بررسی روش های تبلیغی و اصول تبلیغی شهید مطهری
10. علوم بلاغی در آثار شهید مطهری (مثال اصل «التفات»؛ در فن فصاحت و بلاغت در علم معانی، اصلی است که از آن به «اصل التفات» تعبیر می‏کنند. در آنجا مقصود از «التفات» این است که متکلّم در یک سیاق واحد که دارد سخن می‏گوید، از این حالتهای سه ضمیر، یعنی حالت ضمیر غیاب یا خطاب یا تکلّم، از یکی به دیگری التفات پیدا می‏کند ... (مجموعه آثار شهید مطهری؛ ج ‏27، ص: 548)
11. شان نزول در آثار استاد مطهری
12. سرنوشت منافقان پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم؛ شهید مطهری به نقل از علامه طباطبایی می فرماید که چرا سخنی از منافقان پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیست (جلد 27 مجموعه آثار شهید مطهری ذیل تفسیر آیات سوره منافقان)
13. تشبیهات و تمثیلات شهید مطهری
14. چگونگی فرهنگ سازی قرآن از نگاه شهید مطهری (به نظر شهید مطهری قرآن چگونه فرهنگ سازی کرده است؟)
15. چگونگی فرهنگ سازی شهید مطهری (شهید مطهری چگونه فرهنگ سازی کرده و چگونه با فرهنگ های غلط مبارزه کرده است؟ فرهنگ های غلط در زمان ایشان چه مصادیق و چه مولفه هایی داشتند؟ و چگونه آنها را نقد کرده است؟  و چگونه با آنها مبارزه کرده است؟ چگونه این فرهنگ سازی برای زندگی امروزی موثر است و چه کاربردی دارد؟ در این پژوهش هم مطالب علمی کتب ایشان مهم است و هم خاطراتی که در ضمن آنها ذکر کرده است
16. جایگاه شعر در آثار شهید مطهری (شعر در آثار شهید مطهری چه جایگاهی دارد؟ در چه مواقعی به شعر استناد کرده است؟ چه مبنا و اصولی در استناد به اشعار دارد؟ از چه شخصیت هایی ببیشتر نقل کرده است؟ از چه شاعرانی تمجید کرده است ؟ و ... می تواند به صورت موضوعی یا الفبایی بیاید)
17. دعا در آثار شهید مطهری؛ شهید مطهری در باره وجوه مختلف دعا چه نظری دارند و بر چه دعاهایی تاکید می کنند ؟ در عمل چه نوع دعا می کنند بویژه در پایان سخنرانی ها؟ آداب اجابت دعا را در چه می دانند؟
18. بررسی معنای ام، با توجه به ام القری و آیه  فامه هاویه
19. چگونگی نقد احادیث در آثار شهید مطهری (برای نمونه ها ر.ک. کتاب ده گفتار حدیث تجدید سده ای دین و مجموعه آثار، ج‏21، ص: 183 و 184)
20. المیزان در نگاه شهید مطهری (تبیین جایگاه علامه، تعیین ارزش علمی المیزان؛و نقد یا تکمیل مباحث المیزان در آثار شهید مطهری)
21. شیوه های نقد در اندیشه شهید مطهری ؛ شهید مطهری چگونه آثار دیگران را نقد کرده است، در نقد کردن چه اصولی را رعایت کرده است؟ و مبانی ایشان در این کار چیست؟ با قرآن نقد کرده است یا با روایت یا با کمک سیره عقلا و دلیل عقلی؟ بیشتر چه مسائلی را نقد کرده است؟  شهید مطهری  اندیشه راسل و هگل و ابن سیرین و ... را چگونه نقد کرده است؟ مبانی و اصول نقدش چیست؟چه موضوعاتی را بیشتر نقد کرده است؟چه شخصیت های را بیشتر نقد کرده است؟برخی مصادیق نقد نیز می تواند مطرح شود می توان به صورت موردی به نقد اندیشه های یک نفر نیز پرداخت مثلا نقد اندیشه های کانت در آثار شهید مطهری
22. اصل استفاده از داستان در تبیین مطلب در سیره شهید مطهری؛ شهید مطهری در کجاها از داستان برای تبیین مطالب بهره برده است و چه استفاده ای کرده، نوع داستان ها چه بوده، از چه منابعی نقل کرده؟ داستان ها عامیانه بوده یا از منابع کهن گرفته شده؟ نظر ایشان راجع به قصه گویی قرآن و سایر کتب آسمانی چیست؟
23. مبانی و شیوه استناد شهید مطهری به آیات قرآن؛ شهید مطهری در استناد به آیات قرآن از چه شیوه ای استفاده کرده است؟ و بر پایه چه مبانی؟
24. قواعد فقهی در آثار شهید مطهری، مثلا قاعده لا ضرار
25. ارزش کتب در آثار شهید مطهری؛ استاد شهید از چه کتابی تعریف کرده و از چه کتابی نکوهش کرده است؟چرا این کار را انجام داده است؟ عنوان پیشنهادی: نقد کتب در آثار شهید مطهری. (نمونه نقد شده: کتاب صالحی نجف آبادی و متن زیر نمونه دیگر است:
26. جمله‏ای اخیراً به مولای متقیان منسوب شده است به این عبارت: لاتُؤَدِّبوا اوْلادَکُمْ بِاخْلاقِکُمْ لِا نَّهُمْ خُلِقوا لِزَمانٍ غَیْرِ زَمانِکُمْ. معنای این جمله این است که فرزندان خودتان را به اخلاق خودتان تربیت نکنید، برای اینکه آنها برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‏اند؛ یعنی شما متعلق به یک زمان هستید و فرزندان شما متعلق به زمان آینده. اخلاقی که شما خودتان دارید خوب است ولی متعلق به زمان شماست، اما اخلاقی که آنها باید داشته باشند اخلاقی است که باید در زمان آینده خوب باشد. در اینجا دو مطلب است: یکی اینکه آیا این جمله را علی علیه السلام فرموده است؟ یعنی سند این گفتار چیست و از کجاست؟ بحث دوم این است که قطع نظر از اینکه گوینده این کلام چه کسی باشد، آیا این جمله ممکن است مفهوم درستی داشته باشد یا نه؟.اما قسمت اول. این جمله تاکنون در هیچ کتابی از کتبی که قابل اعتماد باشد بلکه کتبی که قابل اعتماد نباشد ولی این جمله در آن به شکل حدیث از علی علیه السلام روایت شده باشد، دیده نشده است؛ یعنی در نهج البلاغه این جمله نیست، در کتب اربعه هم نیست، در کتابهای حدیثی که بعد نوشته شده و در آنها حتی احادیث‏ ضعیف را هم جمع آوری کرده‏اند مانند بحارالانوار نیز نیست، اخیراً شایع شده است ( مجموعه آثار، ج‏21، ص: 183 و 184)
27. امام مهدی علیه السلام در آثار شهید مطهری (جنبه های مختلف شخصیت امام مهدی علیه السلام، نام القاب، ویژگی ها، یاران، عصر ظهور، چگونگی آماده  شدن به ظهور و ...
28. سیره اهل بیت علیهم السلام در آثار شهید مطهری (بررسی موردی یکی از اهل بیت علیهم السلام مثلا سیره امام صادق علیه السلام، سیره پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله وسلم و ... بویژه در مورد اهل بیتی که کمتر مورد بحث واقع شده اند )
29. نقد آثار ابن تیمیه در اندیشه شهید مطهری ؛ چه مواردی که به طور مستقیم وارد نقد شده و چه مواردی که بدون ذکر نام به نقاد اندیشه ابن تیمیه پرداخته است
30. تقویت اراده در آثار شهید مطهری؛ شهید مطهری برای تقویت اراده چه راهکار عملی پیشنهاد کرده است؟
31. نقد روشنفکری در آثار شهید مطهری (مبانی نفد، شیوه های نقد، مصادیق نقد)
32. انقلاب در اندیشه شهید مطهری
33. موضوع پیشنهادی برای کتاب: خاطرات شهید مطهری در آثارش؛  خاطراتی که شهید مطهری در آثار خود آورده است، گردآوری شود، می تواند به صورت موضوعی تنظیم شود (یا به ترتیب تاریخی)
34. موضوع پیشنهادی برای کتاب: داستان های اخلاقی شهید مطهری؛ داستان هایی که شهید مطهری برای تبیین مطالب اخلاقی بیان کرده است به صورت موضوعی گردآوری شود؛ کتاب می تواند برای کودکان به صورت مجزا تدوین شود.
35. موضوع پیشنهادی برای کتاب: تاریخ عاشورا در آثار شهید مطهری؛  سیر تاریخی عاشورا را با توجه به کتب شهید مطهری گردآوری شود.، می تواند مواردی که شهید مطهری دارای اشکال می داند در پاورقی ذکر شود.
36. موضوع پیشنهادی برای کتاب: تاریخ اسلام در آثار شهید مطهری
37. موضوع پیشنهادی برای کتاب: احادیث مطهر؛ احادیثی که شهید مطهری در آثار خود بدانها استناد کرده است به طور موضوعی طبقه بندی مانند کافی: اصول، فروع، تاریخ و.... و با سند بررسی شود؛ در یک بخش احادیثی ذکر شود که ایشان به عنوان حدیث جعلی از آنها یاد کرده است. در پاورقی هر حدیث، منابع اصلی حدیث ذکر شود، هم در آثار شهید مطهری و هم در منابع اصلی و همچنین منبعی که شهید مطهری از آنها یاد کرده است. ترجمه حدیث با ترجمه شهید مطهری با اندکی ویرایش ذکر شود. در صورت نیاز به برخی توضیحات، توضیحات مختصری در ذیل هر حدیث در متن اصلی آورده شود ؛ البته نظر شهید مطهری. در صورت نقد  بر توضیحات شهید مطهری در پاورقی بیاید (پاورقی در انتهای توضیحات شهید مطهری). وجود نمایه معصومان علیهم السلام در این کتاب ضروری است.

مطالعه بقیه موضوعات

سیر مطالعاتی علوم قرآن و حدیث

 

در مورد اهمیت داشتن سیر مطالعاتی سخن بسیار است که مجال دیگری می طلبد، چنانکه در باره «علوم قرآن و حدیث» نیز فرصتی بس وسیع می طلبد تا بخشی کوچک از حق مطلب این رشته و ضرورت آن بیان شود. آنچه در ادامه می آید معرفی اجمالی سیر مطالعاتی رشته علوم قرآن و حدیث است که برای تکمیل مطالعه کلاسی دانشجویان و علاقمندان به رشته فوق معرفی شده است. 

 

دانلود فایل سیر مطالعاتی علوم قرآن و حدیث

 

استفاده از فرصت ها

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ [صلی الله علیه و آله و سلم] قَالَ:

إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِی یَدِ أَحَدِکُمُ الْفَسِیلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى یَغْرِسَهَا فَلْیَغْرِسْهَا

اگر قیامت بر پا شود و در دست یکى از شما نهالى باشد، اگر بتواند چنان کند که کمى پیش از قیامت آن را بکارد، باید بکارد

 (بخاری، محمد بن اسماعیل، الأدب المفرد، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، چاپ اول: 1406ق، ص 106)

یادی از شهید حسن باقری

برخی خاطرات شهیدان روشنگر راه هستند

سخنی از مادر شهید حسن باقری:

وقتش را تلف نمی کرد، از وقتی می آمد می دانست امروز چه کتاب هایی باید بخواند و چه مطالبی باید تهیه کند. از قبل برنامه ریزی می کرد و برنامه هایش را می نوشت. از حدود سیزده سالگی دفتر یادداشت روزانه داشت. همیشه در حال خواندن یا نوشتن بود. (ملاقات در فکه ص 31)

مطلبی از محمود گلزاری؛ از دوستان و هم مسجدی شهید حسن باقری:

بیش از بقیه دنبال رصد کردن و استفاده از فرصت ها بود. به طور مثال، یک سخنران کارشناس دعوت می کردیم؛ مهمان یک جلسه ما بود، خدا حافظی می کرد و می رفت. پس از دو سه هفته متوجه می شدیم غلامحسین به او وصل شده و دیگر رهایش نکرده است. کسی را دیده آدم حسابی است، دنبالش رفته و پیدایش کرده است. (ملاقات در فکه ص 33)

نرم افزار های فیش برداری رایانه ای

گسترش امکانات فیش برداری از طریق نرم افزارهای رایانه ای را فراهم کرده است و افرادی در این زمینه نتایج تلاش های خود را در اختیار دیگران گذاشته اند. چهار نرم افزار مهم در این زمینه که امکان دریافت رایگان آنها فراهم است معرفی می گردد. البته نرم افزارهای دیگری نیز در این زمینه تولید شده است که در اصل مطلب تفاوت چندانی با دیگر نرم افزار ها ندارند. با توجه به تجربیات شخصی (و در نظر گرفتن سهولت، کارآیی و امکانات) به ترتیب نرم افزارهای زیر معرفی می گردند (معرفی این نرم افزار ها مقارن شد با ایام ولادت با سعادت پیامبر مهربانی ها حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و فرزند گرانقدرش امام جعفر صادق علیه السلام).

*********************

 

 الف: نرم افزار فیش نگار (بهترین نرم افزار فیش برداری کتابخانه ای)

فیش برداری موضوعی و لفظی بر مبنای کلید واژه، نمایه با امکانات متنوع ، دسترسی آسان به فیش ها بر اساس تاریخ، موضوع، منبع، کلید واژه، نمایه و یا سخنرانی، فیش برداری صوتی با امکانات متعدد و جستجوی پیشرفته و سریع در فیش ها و ...

این نرم افزار قابلیت انتقال اطلاعات به فیش ها از نرم افزارهای نور، سایتهای اینترنتی، عکس ها و  فایل های پی دی اف را دارد.

نکته قابل توجه در نصب برنامه: برای استفاده از این نرم‌افزار بایستی مجموعه Microsoft .Net Framework بر روی رایانه شما قبلا نصب شده باشد. در صورتی نیاز می توانید برای دریافت نسخه 3.5 (برای ویندوز 8 و 10) و نسخه 4  اقدام کنید.

نکته قابل توجه در اجرای برنامه: در برخی ویندوزها، استفاده از حرف «ی» در نام بانک های ایجاد شده در نرم افزار، باعث ایجاد مشکلاتی در معرفی بانک اطلاعاتی می گردد. برای رفع این مشکل از کلید ترکیبی «SHIFT+X» برای تایپ نام بانک استفاده نمایید. خاطر نشان می گردد این مشکل فقط در نام بانک ایجاد می گردد نه در متن فیش ها.

 

دریافت نرم افزار فیش نگار 3.7، نسخه طلایی صلواتی (حدود 40 مگابایت)

 

فایل آموزش نرم افزار فیش نگار

 

ب: نرم افزار  OneNote

این نرم افزار به طور پیش فرض با مجموعه Office بر روی سیستم های کامپیوتری نصب می شود. شیوه کار با این نرم افزار تقریبا شبیه نرم افزار فیش نگار است.

ج: نرم افزار بوریحان

بوریحان نرم‌افزاری بسیار ساده برای نویسندگان و پژوهشگرانی است که قصد تهیه پژوهشی به روش «کتابخانه‌ای» را دارند. برگه‌های کتابشناسی، فیش‌های مستند و یادداشت‌های شخصی خود را در بوریحان وارد کرده و این نرم‌افزار را جایگزین پوشه‌های پر از فیش‌های کاغذی خود کنید.

دریافت نرم افزار بوریحان (4 مگا بایت)

د: نرم افزار فیش تبلیغ

نرم­ افزار فیش تبلیغ به منظور توسعه تبلیغات دینی و یاری رساندن به مبلغان و محققان گرامی از سوی معاونت تبلیغ و آموزش ­های کاربردی حوزه­ های علمیه تولید گردیده است. گردآوری اطلاعات، کپی خودکار متن به فیش، قابلیت ورود اطلاعات در قالب فایل صوتی، قابلیت هماهنگ سازی صفحه کلید با پخش صوت به منظور پیاده سازی صوت، قابلیت قطعه کردن فایل صوتی و ...

دریافت نرم افزار فیش تبلیغ (425 مگابایت)

 

فایل آموزش نرم افزار فیش نگار

 

صوت سخنرانی آیت الله یعقوب جعفری در دانشکده علوم قرآنی مراغه

  آیت الله یعقوب جعفری مولف «تفسیر کوثر» در مراسم آغاز سال تحصیلی جدید (مهر 1397) در دانشکده علوم قرآنی مراغه سخنرانی کردند که صوت آن برای استفاده دانش پژوهان منتشر می گردد. معظم له در این سخنرانی در باره ثمرات مطالعه تفسیر و روش تفسیری خود بحث می کنند. در باره زندگی نامه و آثار آیت الله جعفری به سایت اسوه معرفت (پایگاه اطلاع رسانی آیت الله یعقوب جعفری) مراجعه نمایید.

دریافت صوت سخنرانی آیت الله جعفری در دانشکده