دلیل عالم بزرگ اهل تسنن بر هدایت پیروان علی علیه السلام

 

فخر رازی از علمای برجسته اشعری مذهب اهل تسنن در قرن شش و هفت هجری در کتاب «تفسیر الکبیر» یا همان «مفاتیح الغیب» در باره بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحیم می نویسد:

 

 برخی روایات کتاب سنن بیهقی بیانگر آن است که رسول خدا صلی الله علیه [و آله] و سلم «بسم الله الرحمن الرحمن الرحیم» را در نماز بلند می خواند. روایت هایی نیز از دیگران نقل شده است که آنها نیز «بسم الله الرحمن الرحیم» را در نماز بلند می خواندند [در کتاب سنن بیهقی روایت های متناقضی از دیگر صحابه نقل شده است که بیانگر آن است که گاهی نیز بسم الله الرحمن الرحیم را در نماز نمی خواندند و نماز را با الحمد لله رب العالمین شروع می کردند، سنن بیهقی، ج2 ص 46- 52]. اما روایات مربوط به آشکار خواندن بسم الله الرحمن الرحیم توسط علی بن ابی طالب رضی الله عنه متواتر است و هر کس در دینش به علی بن ابی طالب [علیه السلام] اقتدا کند هدایت یافته است زیرا پیامبر علیه السلام فرموده است: پروردگارا حق را همراه علی و هرجا که او باشد قرار بده.

 

روى البیهقی فی «السنن الکبیر» عن أبی هریرة قال: کان رسول اللّه صلى اللّه علیه و سلم یجهر فی الصلاة ببسم اللّه الرحمن الرحیم، ثم إن الشیخ البیهقی روى الجهر عن/ عمر بن الخطاب، و ابن عباس، و ابن عمر، و ابن الزبیر، و أما أن علی بن أبی طالب رضی اللّه عنه کان یجهر بالتسمیة فقد ثبت بالتواتر، و من‏ اقتدى‏ فی دینه بعلی بن أبی طالب فقد اهتدى، و الدلیل علیه‏ قوله علیه السلام: اللهم أدر الحق مع علی حیث دار. (تفسیر الکبیر؛ مفاتیح الغیب، محمد بن عمر فخر رازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق، ج1، ص 180).

 

 

داغ پیشانی

 

مردی که نشانه سجده، همچون دیناری مدوّر بر پیشانی او نقش بسته بود بر درِ بارگاه سلطانی به انتظار «صله» نشسته بود؛ زاهد صاحبدلی به این داغدار گفت: تو که آن سکه را بر پیشانی داری، چرا در آستانه سلطانی؟ زاهد دیگری گفت: این سکّه (داغی که بر پیشانی داشت) قلب و مغشوش است و خریدار ندارد.

 

مراحل اخلاق در قرآن، آیت الله جوادی آملی - صفحه   96

 

عیب و ننگ

  

صاحب‏دلی با لباس ژنده و چرکین به حضور صاحب‏ مقامی باریافت. به او گفتند: با این لباس به پیشگاه چنان مقامی رفتن عیب است. او در جواب گفت: با لباس چرکین نزد بزرگی رفتن عیب نیست، بلکه با همان لباس چرکین ازحضور وی برگشتن ننگ است؛ زیرا این گونه بازگشت نشان این است که آن ‏صاحب‏ منصب او را لایق ندانست و ردّ کرد و انعام و هدیه و عطیه‏ ای بدو نبخشید.

 

صهبای‏ حج ، آیت الله جوادی آملی- صفحه  386

 

اسیر شهوت

 

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمودند:

عَبْدُ الشَّهْوَةِ أَذَلُ‏ مِنْ عَبْدِ الرِّق‏ عَبْدُ الشَّهْوَةِ أَسِیرٌ لَا یُفَکُّ أَسْرُه‏ (عیون الحکم و المواعظ (للیثی) ؛ ص341)

 

بنده شهوت ذلیل تر از بنده زر خرید است بنده شهوت اسیری است که از اسارتش رهایی نیست.

 

خود فریبی

 ضمن عرض تسلیت به مناسبت شهادت امام جواد علیه السلام، حدیثی ناب از آن حضرت تقدیم می گردد:

 

امام جواد علیه السلام فرمودند:

 

 تأخیر در توبه، خود را فریب دادن است

و امروز و فردا کردن زیاد، باعث سرگردانى است

و پیامد عذرتراشى براى خدا، هلاکت است

و پافشارى بر گناه در اثر آسوده خاطر بودن، از مکر خداست «و از مکر خدا آسوده خاطر نباشد مگر کسانى که زیانکارند». (تحف العقول ؛ ترجمه حسن زاده ؛ ص827)

  

قَالَ علیه السلام‏ تَأْخِیرُ التَّوْبَةِ اغْتِرَارٌ وَ طُولُ التَّسْوِیفِ حَیْرَةٌ وَ الِاعْتِلَالُ عَلَى اللَّهِ هَلَکَةٌ  وَ الْإِصْرَارُ عَلَى الذَّنْبِ أَمْنٌ لِمَکْرِ اللَّهِ- فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ‏ «الاعراف: 99» (تحف العقول ؛ص456)

 

مقصود از یاد خدا سبحان الله و الحمد لله نیست!

 

عبدالاعلى، پسر أعین، از کوفه عازم مدینه بود. دوستان و پیروان امام صادق علیه السلام در کوفه، فرصت را مغتنم شمرده مسائل زیادى که مورد احتیاج بود نوشتند و به عبدالاعلى دادند که جواب آنها را از امام بگیرد و با خود بیاورد. ضمنا از وى درخواست کردند که یک مطلب خاص را شفاها از امام بپرسد و جواب بگیرد و آن مربوط به موضوع حقوقى بود که یک نفر مسلمان بر سایر مسلمانان پیدا مى کند.

 

عبدالاعلى وارد مدینه شد و به محضر امام رفت. سؤالات کتبى را تسلیم کرد و سؤال شفاهى را نیز مطرح نمود، اما برخلاف انتظار او امام به همه سؤالات جواب داد مگر درباره حقوق مسلمان بر مسلمان. عبدالاعلى آن روز چیزى نگفت و بیرون رفت. امام در روزهاى دیگر هم یک کلمه درباره این موضوع نگفت.

 

عبدالاعلى عازم خروج از مدینه شد و براى خداحافظى به محضر امام رفت.

فکر کرد مجددا سؤال خود را طرح کند؛ عرض کرد: «یا بن رسول اللَّه! سؤال آن روز من بى جواب ماند.».

- من عمدا جواب ندادم.

- چرا؟.

- زیرا مى ترسم حقیقت را بگویم و شما عمل نکنید و از دین خدا خارج گردید.

آنگاه امام اینچنین به سخن خود ادامه داد:

 

«همانا از جمله سخت ترین تکالیف الهى درباره بندگان سه چیز است:

«یکى رعایت عدل و انصاف میان خود و دیگران، آن اندازه که با برادر مسلمان خود آنچنان رفتار کند که دوست دارد او با خودش چنان کند

دیگر اینکه مال خود را از برادران مسلمان مضایقه نکند و با آنها به مواسات رفتار کند.

سوم یاد کردن خداست در همه حال، اما مقصودم از یاد کردن خدا این نیست که پیوسته سبحان اللَّه و الحمد للَّه بگوید، مقصودم این است که شخص آنچنان باشد که تا با کار حرامى مواجه شد، یاد خدا که همواره در دلش هست جلو او را بگیرد.»

 

مجموعه آثار شهید مطهری، ج 18، ص: 469 و 470

حسن ظن به خدا

 

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

 

گمانت را به خدا نیکو و خوش دارد، که هر کس به خدا خوش گمان شود همچون گمانش با او عمل نماید.

 

و هر کس به روزى اندک رضایت دهد، عمل اندک او پذیرفته شود،

 

 و هر کس که به اندک حلال رضایت دهد بارش سبک گردد و خانواده اش رفاه یابند، و خداوند او را به درد و دواى دنیا بینا سازد، و او را تا رسیدن به بهشت، سالم از دنیا بیرون برد. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص421)

 

 

وَ قَالَ  علیه السلام : أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللَّهِ کَانَ اللَّهُ عِنْدَ ظَنِّهِ   وَ مَنْ رَضِیَ بِالْقَلِیلِ مِنَ الرِّزْقِ قُبِلَ مِنْهُ الْیَسِیرُ مِنَ الْعَمَلِ وَ مَنْ رَضِیَ بِالْیَسِیرِ مِنَ الْحَلَالِ خَفَّتْ مَئُونَتُهُ وَ نُعِّمَ أَهْلُهُ وَ بَصَّرَهُ اللَّهُ دَاءَ الدُّنْیَا وَ دَوَاءَهَا وَ أَخْرَجَهُ مِنْهَا سَالِماً إِلَى دَارِ السَّلَامِ. (تحف العقول،ص 449)

 

بخیل، حسود و ودروغگو

 

وَ قَالَ علیه السلام:  لَیْسَ لِبَخِیلٍ رَاحَةٌ وَ لَا لِحَسُودٍ لَذَّةٌ  ...  وَ لَا لِکَذُوبٍ مُرُوَّةٌ. (تحف العقول،ص450)

 

امام رضا علبه السلام فرمودند: فرد بخیل راحتى ندارد، و حسود لذّت و خوشى، ... و دروغگو جوانمردى و مردانگى. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص422)

 

بخیل یا سخاوتمند؟!

 

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

 

 فرد با سخاوت از غذاى مردم مى خورد تا آنان نیز از خوراکش بخورند.

ولى فرد بخیل از غذایشان نمى خورد تا از خوراکش نخورند. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص419)

  

وَ قَالَ علیه السلام: السَّخِیُّ یَأْکُلُ مِنْ طَعَامِ النَّاسِ لِیَأْکُلُوا مِنْ طَعَامِهِ وَ الْبَخِیلُ لَا یَأْکُلُ مِنْ طَعَامِ النَّاسِ لِئَلَّا یَأْکُلُوا مِنْ طَعَامِهِ. (تحف العقول،ص446)

 

پاداشی بیش از رزمنده

 

امام رضا علیه السلام می فرمایند:

 شخصى که در پى رزق و روزى رود تا خانواده اش را اداره نماید اجر و پاداشش از رزمنده در جهاد بیشتر است.

(تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص419)

 

وَ قَالَ علیه السلام:  إِنَّ الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلٍ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ. (تحف العقول،ص445)

سلام بر امام رئوف

 

السلام علیک یا ابا الحسن

علی بن موسی الرضا

و رحمة الله و برکاته

 

چهار رکن ایمان در حدیث امام رضا علیه السلام

 

امام رضا علیه السلام فرمودند:

ایمان را چهار پایه و رکن است:

 

1- توکّل بر خدا

2- رضا به قضا و خواست خدا

3- و تسلیم امر و فرمان خدا

4- و واگذارى امور به خدا.

 

بنده صالح [مؤمن آل فرعون ] گفت: «و من کار خود را به خدا وا مى گذارم [که خدا به بندگان بینا است ]، پس خدا او را از بدیها و سختیهاى آن نیرنگهائى که ساختند نجات بخشید». (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص419)

 

 

وَ قَالَ علیه السلام:  الْإِیمَانُ أَرْبَعَةُ أَرْکَانٍ التَّوَکُّلُ عَلَى اللَّهِ وَ الرِّضَا بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ التَّفْوِیضُ إِلَى اللَّهِ قَالَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ  وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ - فَوَقاهُ اللَّهُ سَیِّئاتِ ما مَکَرُوا (تحف العقول،ص445)

 

بهترین بنده خدا بودن چند راهکار ساده دارد

 

از امام رضا علیه السّلام پرسیدند: بهترین بندگان خدا چه کسانند؟

فرمود:

آنان که چون نیکى کنند شاد و خرسند شوند

و چون کار زشت از ایشان سرزند استغفار و طلب آمرزش کنند،

و هر گاه عطا شوند حقّ شناسى و شکرگزارى کنند،

 و چون گرفتار شوند پایدارى نمایند،

 و چون به خشم آیند گذشت کنند. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص418)

 

وَ سُئِلَ  عَنْ خِیَارِ الْعِبَادِ فَقَالَ علیه السلام: الَّذِینَ إِذَا أَحْسَنُوا اسْتَبْشَرُوا وَ إِذَا أَسَاءُوا اسْتَغْفَرُوا وَ إِذَا أُعْطُوا شَکَرُوا وَ إِذَا ابْتُلُوا صَبَرُوا وَ إِذَا غَضِبُوا عَفَوْا. (تحف العقول، ص445)

 

ده ویژگی برای کامل شدن عقل

 

امام رضا علیه السلام فرمودند:

عقل هیچ فرد مسلمانى کامل نگردد تا برخوردار از ده خصلت شود:

 

 1- به خیر او امید باشد

 2- و از شرّش ایمنى

 3- خوبى و خیر دیگران را بسیار شمارد

4- و خیر بسیار خود را اندک و ناچیز

 5- نه از مراجعه نیازمندان به خود خسته شود

 6- و نه در طول عمر از طلب و تحصیل علم و دانش ملول و خسته گردد

 7- فقر در راه خداوند از توانگرى در غیر راه حقّ

 8- و خوارى در راه حقّ از سربلندى در راه دشمن خدا نزد او محبوبتر است

 9- نزد او، گمنامى از شهرت مطلوب تر است،

 

سپس آن حضرت علیه السّلام افزود: دهم و چه دهمى؟ پرسیدند: آن چیست؟ فرمود: کسى را نبیند جز آنکه گوید: او از من بهتر و پرهیزگارتر است، همانا مردمان [در نزد او] دو دسته اند: یکى بهتر و پرهیزگارتر از او، و دیگرى بدتر و پست تر از او، پس چون با بدتر و پست تر از خود برخورد کند گوید: شاید نیکى و خیرش در باطن است، که آن بخیر او است، و خیر و خوبى من آشکار است که آن به شرّ من است. و هر گاه با کسى که از او بهتر و پرهیزگارتر است برخورد کند در برابرش تواضع نماید تا بدو ملحق گردد، پس هر گاه چنین کند مجد و بزرگواریش بالا گیرد و خیرش پاک و دلپسند، و نامش نیکو شود، و آقا و سرور مردم عصر خود گردد. (تحف العقول، ترجمه جعفرى، ص417)

 

وَ قَالَ علیه السلام:  لَا یَتِمُّ عَقْلُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ حَتَّى تَکُونَ فِیهِ عَشْرُ خِصَالٍ الْخَیْرُ مِنْهُ مَأْمُولٌ وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ یَسْتَکْثِرُ قَلِیلَ الْخَیْرِ مِنْ غَیْرِهِ وَ یَسْتَقِلُّ کَثِیرَ الْخَیْرِ مِنْ نَفْسِهِ لَا یَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَیْهِ وَ لَا یَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ الْفَقْرُ فِی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْغِنَى وَ الذُّلُّ فِی اللَّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْعِزِّ فِی عَدُوِّهِ وَ الْخُمُولُ أَشْهَى إِلَیْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ ثُمَّ قَالَ ع الْعَاشِرَةُ وَ مَا الْعَاشِرَةُ قِیلَ لَهُ مَا هِیَ قَالَ ع لَا یَرَى أَحَداً إِلَّا قَالَ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ أَتْقَى إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلَانِ رَجُلٌ خَیْرٌ مِنْهُ وَ أَتْقَى وَ رَجُلٌ شَرٌّ مِنْهُ وَ أَدْنَى فَإِذَا لَقِیَ الَّذِی شَرٌّ مِنْهُ وَ أَدْنَى قَالَ لَعَلَّ خَیْرَ هَذَا بَاطِنٌ وَ هُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ خَیْرِی ظَاهِرٌ وَ هُوَ شَرٌّ لِی وَ إِذَا رَأَى الَّذِی هُوَ خَیْرٌ مِنْهُ وَ أَتْقَى تَوَاضَعَ لَهُ لِیَلْحَقَ بِهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ عَلَا مَجْدُهُ وَ طَابَ خَیْرُهُ وَ حَسُنَ ذِکْرُهُ وَ سَادَ أَهْلَ زَمَانِهِ. (تحف العقول،ص443)