مطالعات دانشجویی

مطالبی از قرآن و احادیث، نکاتی از سیره بزرگان و مقالات شخصی

مطالعات دانشجویی

مطالبی از قرآن و احادیث، نکاتی از سیره بزرگان و مقالات شخصی

مطالعات دانشجویی


امام خامنه ای:
باید در کشور ما و در میان جامعه‌ى ما ترتیبى اتّخاذ بشود که همه‌ى آحاد مردم به‌نحوى با قرآن انس داشته باشند و مفاهیم قرآنى براى اینها مفهوم باشد و معانى قرآن را درک کنند، به قرآن مراجعه کنند؛ ولو به طور اجمال از مفاهیم قرآنى سر دربیاورند.
(8 تیر 1393)

********************

امام خامنه‌ای:
«دشمنان می خواهند یاد شهدا احیا نشود برای اینکه جاده شهادت کور بشود» (6 اسفند 1397)

آخرین مطالب

۱۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «دشمن شناسی» ثبت شده است

 

با بررسی آیات قرآن، موارد زیر را می‌توان به عنوان مصداق کلی دشمنان معرفی کرد:
 

 الف: شیطان: «إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا»؛ در حقیقت شیطان دشمن شماست شما [نیز] او را دشمن گیرید (فاطر ۶)؛ «إِنَّ الشَّیْطانَ کانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبِینا» شیطان همواره براى انسان دشمنى آشکار است؛ (اسراء ۵۳) و آیات دیگر (انعام ۱۴۲، اعراف ۲۲، یوسف ۵)

 

ب: یهودیان: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُود»؛ مسلماً یهودیان را دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت (مائده ۸۲).

 

ج: مشرکان و کفار: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا... وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا»؛ مسلماً... و کسانى را که شرک ورزیده‏اند دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت (مائده ۸۲)؛ «إِنَّ الْکافِرِینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبِینا»؛ کافران پیوسته براى شما دشمنى آشکارند (نساء ۱۰۱).

 

د: منافقان: «هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ‌«؛ [منافقان] خودشان دشمن‌اند از آنان بپرهیز خدا بکشدشان تا کجا [از حقیقت] انحراف یافته‏اند (منافقون ۴)

 

هـ: بعضی از خویشاوندان نظیر همسران و فرزندان «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُم»؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید در حقیقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمایند (تغابن ۱۴)

 

و: برخی مصادیق دیگر نظیر بت‌ها: «قَالَ أَفَرَأَیْتُم مَّا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ أَنتُمْ وَآبَاؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّی إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِینَ»؛ [ابراهیم] گفت آیا شما و پدران پیشین شما در آنچه مى‏پرستیده‏اید تأمل کرده‏اید؟ قطعاً همه آن [بت‌ها] جز پروردگار جهانیان دشمن من هستند (شعراء ۷۵ - ۷۷)

 

البته شدت دشمنی برخی از دشمنان بیشتر است ازجمله دشمنی یهودیان و مشرکان نسبت به مسلمانان شدیدتر است (مائده ۸۲). در برخی روایات نیز دشمنی کسی بزرگ دانسته شده است که مخفیانه دشمنی کند: أَکْبَرُ الْأَعْدَاءِ أَخْفَاهُمْ‏ مَکِیدَة (لیثى واسطى، على بن محمد (۱۳۷۶)، عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث، ص ۱۲۶)

منبع: مقاله «مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم»

 

 

احد داوری
۱۴ مهر ۰۱ ، ۰۸:۴۷ موافقین ۳ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

مقام معظم رهبری، در خطبه های نماز جمعه این هفته، وظیفه ملت ایران را قوی شدن دانستند و فرمودند:

 

«من در یک کلمه عرض میکنم: ملّت عزیز ایران باید همّتشان این باشد که قوی بشوند.  تنها راه در پیش پای ملّت ایران عبارت است از قوی شدن؛ باید تلاش کنیم قوی بشویم ... ما بحمدالله دارای قدرتیم و به توفیق الهی قوی‌تر هم خواهیم شد. البتّه قدرت فقط قدرت نظامی نیست؛ قدرت، قدرت نظامی نیست؛ اقتصاد کشور باید قوی شود، وابستگی به نفت بایستی تمام بشود، نجات پیدا کنیم از وابستگی اقتصادمان به نفت؛ جهش علمی و فنّاوری باید ادامه پیدا کند؛ پشتوانه‌ی همه‌ی اینها هم حضور مردم عزیزمان در صحنه است. باید ملّت ایران و مسئولین کشور تلاششان برای قوی شدن کشور و قوی شدن ملّت باشد، با اتّحاد، با حضور، با صبر و استقامت و با کار سخت و پرهیز از تنبلی؛ این اگر [محقّق] شد، به توفیق الهی، به فضل الهی، ملّت ایران در آینده‌ی نه چندان دوری آنچنان خواهد شد که دشمنان حتّی جرئت تهدید هم پیدا نکنند».

 (خطبه های نماز جمعه 27 دی ماه 1398)

 

امام خامنه ای

 

نگاه قرآنی به موضوع بیانگر رویکرد قرآنی معظم له در تعیین سیاست کلی نظام است؛ قرآن کریم به همه مسلمانان دستور می دهد که در برابر دشمنان هر اندازه در توان دارند «قوة» آماده کنند: وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ (سوره انفال آیه 60).

مراد از آیه: آماده کردن هر نوع نیروی مادی و معنوی است (قطب‌الدین راوندى، ‏ فقه القرآن‏، ج ۱، ص ۳۳۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۲۲).

برخی از مصادیق قوة در روایات:

  • هر نوع سلاح (قمى، ‏ تفسیر القمی‏، ج ۱، ص ۲۷۹)
  • تیر جنگی (کلینى، کافی چاپ اسلامیه، ج ۹، ص ۴۶۸)
  • شمشیر و سپر (عیاشى، تفسیر عیاشی‏، ج ۲، ص ۶۶)
  • خضاب کردن موهای سروصورت (ابن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۲۳) که نوعی جنگ روانی علیه دشمن محسوب می‌شود.

 

البته فقط تجهیزات مادی و پیشرفته‌ترین سلاح‌های هر زمان به عنوان یک وظیفه قطعی اسلامی برای پیشگیری کافی نیست (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج ۷، ص ۲۲)، بلکه علاوه بر تدابیر پیشگیرانه ذکرشده،

احد داوری
۲۷ دی ۹۸ ، ۲۰:۳۵ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

مقاله برگرفته از رساله دکتری به راهنمایی استاد بزرگوارم جناب آقای دکتر مهدی باکویی که در فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش های انقلاب اسلامی» منتشر گردیده است.

 

چکیده

یکی از شاخص‌های انقلابی ماندن، حساسیت در برابر دشمن است که لازمه آن شناخت دشمن و انتخاب نحوه برخورد مناسب با وی می‌باشد. از سوی دیگر تحلیل قرآنی چگونگی حساسیت با توجه به صحت، جامعیت و جهان‌شمولی آیات، برای ارائه نظریه بومی اسلامی در حوزه برخورد با دشمن ضروری است. پژوهش حاضر برای رسیدن به این هدف با گردآوری، طبقه‌بندی و تحلیل آیات با کمک منابع کتابخانه‌ای حدیثی، تفسیری و تاریخی به دنبال یافتن مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه آیات قرآن کریم می‌باشد. ازاین‌رو با تبیین لغوی- قرآنی مفاهیم حساسیت، نیروهای انقلابی و دشمن، به ذکر مراتب حساسیت در برابر دشمن پرداخته و پنج مرتبه کلی برای آن ذکر کرده است که عبارت‌اند از: شناخت دشمن و اهداف دشمنی، شناخت زمینه‌ها و راه‌های دشمنی، تبیین صریح و شفاف مواضع، اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و جهاد همه‌جانبه با دشمن.

واژگان کلیدی: انقلاب، نیروهای انقلابی، حساسیت، دشمن، قرآن کریم

 

 متن کامل مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی از دیدگاه قرآن کریم 

 

متن کامل مقاله در فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش های انقلاب اسلامی»

 

احد داوری
۲۴ مرداد ۹۸ ، ۱۶:۴۴ موافقین ۴ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

درصورتی‌که دشمن به کیان جامعه اسلامی اعم از کیان مادی یا غیرمادی حمله کند لازم است که با وی مقابله صورت گیرد، لذا خداوند دستور به حفظ آمادگی نظامی و حرکات انفرادی و گروهی به‌سوی دشمن داده است ازجمله می‌فرماید:

  •  «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِیعاً»؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید [در برابر دشمن] آماده باشید [=اسلحه خود را برگیرید] و گروه‌گروه [به جهاد] بیرون روید یا به‌طور جمعى روانه شوید (نساء ۷۱).
  • «وَقَاتِلُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ»؛ و در راه خدا با کسانى که با شما مى‏جنگند بجنگید ولى از اندازه درنگذرید زیرا خداوند تجاوزکاران را دوست نمى‏دارد (بقره ۱۹۰).
  • «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ»؛ اى پیامبر با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت گیر [که] جاى ایشان در جهنم خواهد بود و چه بد سرانجامى است (تحریم ۹).

 

در آیات فوق «انفروا» از ماده «نفر» به معنای دور شدن از چیزی و روی آوردن به چیزی است (ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج ۵، ص ۴۵۹) و زمانی که در مورد جنگ به کار می‌رود به معنای روی آوردن به جنگ است (طریحی، مجمع البحرین، ج ۳، ص ۴۹۹، راغب اصفهانی، مفردات، ص ۸۱۷).

«قتال» از ماده «قتل» به معنای زایل کردن روح از جسم و کشتن است، لذا قتال به معنای نبرد مسلحانه و محاربه خواهد بود (مصطفوى، التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۹، ص ۱۹۶) و «جهاد» از ماده «جهد» در اصل به معنای طاقت، نیرو و مشقت است (راغب اصفهانی، مفردات، ص ۲۰۸؛ ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۴۸۶) و زمانی که گفته می‌شود فلانی جهاد کرد، مراد به کار انداختن قدرت خود و تحمل مشقت و تلاش است (قرشى، قاموس قرآن ‏، ج‏۲، ص ۷۷)

 

 این تلاش هم می‌تواند در مقابل دشمن درونی یعنی نفس باشد و هم دشمن بیرونی که در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز به هر دو نوع جهاد اشاره شده است: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: أَنَّ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله بَعَثَ بِسَرِیَّةٍ، فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ: مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ، وَ بَقِیَ‏ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ، قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله علیه و آله، وَ مَا الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ؟ قَالَ: جِهَادُ النَّفْسِ؛ امام صادق علیه‌السلام فرمود: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گروهی را برای نبرد فرستاد، زمانی که برگشتند فرمود: آفرین به قومی که جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اکبر باقی ماند. [اصحاب] پرسیدند: یا رسول‌الله جهاد اکبر چیست؟ حضرت فرمود: جهاد با نفس. (کلینى، ۱۴۲۹ ق، ج‏۹، ص ۳۷۸).

 

البته جهاد با دشمن باید به بهترین وجه انجام گیرد لذا قرآن دستور داده است تا حق جهاد ادا شود: «وَ جَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ»؛ و در راه خدا چنانکه حق جهاد [در راه] اوست جهاد کنید (حج ۷۸) زیرا حق جهاد به معنای عالی‌ترین مراتب جهاد است یعنی جهادی خالصانه و فقط در راه خدا (طباطبایى، ‏ المیزان‏، ج ۱۴، ص ۴۱۲؛ مکارم شیرازی، نمونه، ج ۱۴، ص ۱۸۲) یا جهادی که هیچ نوع کوتاهی در آن صورت نگیرد (ابن عاشور، التحریر و التنویر، ج ۱۷، ص ۲۵۱) یا جهاد با مال و زبان و جان (ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم‏، ج ۵، ص ۳۹۸).

 

تعابیر دیگر قرآن درباره جهاد نیز این حقیقت را تأیید می‌کند، ازجمله دستور به «جهاد کبیر» در برابر کفار که می‌فرماید: «فَلاَ تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَ جَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَاداً کَبِیراً»؛ پس از کافران اطاعت مکن و با [الهام گرفتن از] قرآن با آنان به جهادى بزرگ بپرداز (فرقان ۵۲). در این آیه ضمیر «به» به قرآن برمی‌گردد؛ یعنی با قرآن (طبرسى، ‏ مجمع البیان‏، ج ۷، ص ۲۷۳)، لذا می‌توان آیه را چنین تفسیر نمود: با قرآن با دشمنان مجاهده کن که مراد تلاوت آیات قرآن بر مشرکان، بیان حقایق آن و اتمام‌حجت بر آنان است (طباطبایى، ‏ المیزان‏، ج ۱۵، ص ۲۲۹) به نظر برخی از مفسران، جهاد در این آیه به معنای تلاش فکری، فرهنگی و تبلیغاتی است زیرا سوره فرقان در مکه نازل شده و دستور جهاد مسلحانه در مکه صادر نشده بود (مکارم شیرازی، نمونه، ج ۱۵، ص ۱۲۲).

  

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۲۱ مرداد ۹۸ ، ۰۷:۵۴ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

در کنار تقویت اعتقادی و اخلاقی نیروهای انقلابی، وجود برخی تجهیزات نظامی و غیرنظامی باعث ممانعت دشمن از حمله دشمن به جامعه انقلابی می‌گردد، قرآن به ماجرای سدسازی ذوالقرنین اشاره‌کرده است که با ایجاد حائلی آهنی میان شکاف دو کوه، مانع از نفوذ دشمنان نیرومندی چون یأجوج و مأجوج گردید:

«قَالُوا یَا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِنَّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَکَ خَرْجاً عَلَی أَنْ تَجْعَلَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ سَدّاً قَالَ مَا مَکَّنِّی فِیهِ رَبِّی خَیْرٌ فَأَعِینُونِی بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ رَدْماً آتُونِی زُبَرَ الْحَدِیدِ حَتَّی إِذَا سَاوَی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قَالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذَا جَعَلَهُ نَاراً قَالَ آتُونِی أُفْرِغْ عَلَیْهِ قِطْراً فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ یَظْهَرُوهُ وَ مَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْباً»؛ گفتند اى ذوالقرنین یأجوج و مأجوج سخت در زمین فساد مى‏کنند آیا [ممکن است] مالى در اختیار تو قرار دهیم تا میان ما و آنان سدى قرار دهى؟ گفت آنچه پروردگارم به من در آن تمکن داده [از کمک مالى شما] بهتر است مرا با نیرویى [انسانى] یارى کنید [تا] میان شما و آن‌ها سدى استوار قرار دهم براى من قطعات آهن بیاورید تا آنگاه‌که میان دو کوه برابر شد گفت بدمید تا وقتی‌که آن [قطعات] را آتش گردانید گفت مس گداخته برایم بیاورید تا روى آن بریزم. درنتیجه [اقوام وحشى] نتوانستند از آن [مانع] بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ کنند (کهف ۹۴ – ۹۷).

 

 اهمیت تجهیزات نظامی برای پیشگیری از حملات دشمن به‌اندازه‌ای است که خداوند با صراحت ضمن دستور به آماده کردن هر نوع نیروی مادی و معنوی (قطب‌الدین راوندى، ‏ فقه القرآن‏، ج ۱، ص ۳۳۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،  ج ۷، ص ۲۲) به‌صراحت دلیل آن را اعلام می‌کند که هدف ترساندن دشمنان خدا و نیروهای انقلابی است چه دشمنانی که شناخته‌شده هستند و چه آن‌هایی که هنوز ناشناس هستند اعم از منافقانی که در ظاهر در کنار مسلمانان هستند و چه کفاری که هنوز با مسلمانان درگیر نشده‌اند (طباطبایى، ‏ المیزان‏، ج ۹، ص ۱۱۶) و خداوند از دشمنی آن‌ها آگاه است:

 

«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‌ءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ»؛ و هر چه در توان دارید از نیرو و اسب‌های آماده بسیج کنید تا با این [تدارکات] دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] دیگرى را جز ایشان که شما نمى‏شناسیدشان و خدا آنان را مى‏شناسد بترسانید و هر چیزى در راه خدا خرج کنید پاداشش به خود شما باز گردانیده مى‏شود و بر شما ستم نخواهد رفت (انفال ۶۰).

 

در این آیه،  در برخی روایات مصداق «قوة» هر نوع سلاح (قمى، ‏ تفسیر قمی‏، ج ۱، ص ۲۷۹)، تیر جنگی (کلینى، اصول کافی، چاپ دار الحدیث، ج ۹، ص ۴۶۸)، شمشیر و سپر (عیاشى، تفسیر عیاشی‏، ج ۲، ص ۶۶) و حتی خضاب کردن موهای سروصورت (ابن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۲۳) که نوعی جنگ روانی علیه دشمن محسوب می‌شود معرفی‌شده است.

 

ساخت زره توسط حضرت داود علیه‌السلام نیز نمونه از تجهیزات پیشگیرانه است: «وَ عَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَکُمْ لِتُحْصِنَکُمْ مِنْ بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شَاکِرُونَ‌«؛ به [داوود] فن زره [سازى] آموختیم تا شما را از [خطرات] جنگتان حفظ کند پس آیا شما سپاسگزارید؟ (انبیاء ۸۰)

هرچند طبق نظر برخی مفسران «لبوس» هرگونه اسلحه دفاعى و تهاجم مانند زره، شمشیر و نیزه را شامل مى‏شود (طوسى، تفسیر تبیان، ج ۷، ص ۲۶۹؛ طبرسى، ‏ مجمع البیان، ج ۷، ص ۹۰) ولى با توجه به قراین موجود در آیات قرآن «لبوس» در اینجا به معنى زره مى‏باشد که جنبه حفاظت در جنگ‌ها را دارد. (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۴۷۱) و برخی روایات نیز مصداق زره برای «لبوس» را تأیید می‌کنند. (قمى، ‏ تفسیر قمی‏، ج ۲، ص ۷۴؛ مجلسى، بحار الانوار‏، ج ۱۴، ص ۴)

 

البته فقط تجهیزات مادی و پیشرفته‌ترین سلاح‌های هر زمان به عنوان یک وظیفه قطعی اسلامی برای پیشگیری کافی نیست (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۲۲)، بلکه علاوه بر تدابیر پیشگیرانه ذکرشده، گاهی وجود نیروی انسانی که بتواند دفاع مناسبی از خود نشان دهد می‌تواند عامل پیشگیری در برابر دشمن باشد، قرآن کریم ازجمله درخواست‌های حضرت موسی علیه‌السلام در آغاز رسالت، وزارت هارون را مطرح کرده است که بنا بر سیاق آیات و روایات مطرح‌شده برای جبران لکنت زبان حضرت موسی علیه‌السلام در هنگام خشم بود، زیرا می‌ترسید با عدم پذیرش فرعون خشمگین شود و لکنت زبانش بیشتر گردد (طباطبایى، ‏ المیزان‏، ۱۶، ص ۳۴؛ فخر رازى، مفاتیح الغیب‏، ج ۲۴، ص ۵۹۶):

«وَ أَخِی هَارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّی لِسَاناً فَأَرْسِلْهُ مَعِیَ رِدْءاً یُصَدِّقُنِی إِنِّی أَخَافُ أَنْ یُکَذِّبُونِ»؛ و برادرم هارون از من زبان‏آورتر است پس او را با من به دستیارى گسیل دار تا مرا تصدیق کند زیرا مى‏ترسم مرا تکذیب کنند‌ (قصص ۳۴)

 

 همچنین وجود نیروهایی که بتوانند اطلاعات اخبار دشمن را به رهبر جامعه برای تصمیم‌گیری منتقل کنند ضروری است چنانکه در مورد حضرت موسی علیه‌السلام آمده است:

«وَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَی الْمَدِینَةِ یَسْعَی قَالَ یَا مُوسَی إِنَّ الْمَلَأَ یَأْتَمِرُونَ بِکَ لِیَقْتُلُوکَ فَاخْرُجْ إِنِّی لَکَ مِنَ النَّاصِحِینَ‌«؛ و از دورافتاده‏ترین [نقطه] شهر مردى دوان‌دوان آمد [و] گفت اى موسى سران قوم درباره تو مشورت مى‏کنند تا تو را بکشند پس [از شهر] خارج شو من جدا از خیرخواهان تو هستم (قصص ۲۰)

 

 ازاین‌رو مجاهدان در راه خدا به عنوان نیروی اجرایی به‌کارگیرنده تجهیزات نیز محبوب درگاه حق‌تعالی قرار می‌گیرند: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفّاً کَأَنَّهُمْ بُنْیَانٌ مَرْصُوصٌ‌«؛ در حقیقت خدا دوست دارد کسانى را که در راه او صف در صف چنانکه گویى بنایى ریخته شده از سرب‏اند جهاد مى ‏کنند (صف ۴).

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۲۰ مرداد ۹۸ ، ۲۲:۴۸ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

آراستگی به فضایل اخلاقی از ضرورت‌های پیشگیرانه در مقابل نفوذهای دشمن است، برخی نیروهای انقلابی به دلیل انجام معاصی لغزیده‌اند، ازجمله دلیل لغزش تعدادی در جنگ احد (طبرسى، ‏ مجمع البیان ‏، ج ۲، ص ۸۶۴؛ ابن عاشور، التحریر و التنویر، ج ۳، ص ۲۶۱) ارتکاب برخی گناهان نظیر دلدادگی به غنائم دنیوی، حرص به مال و بقا در دنیا، (طبرسى، ‏ مجمع البیان‏، ج ۲، ص ۸۶۴؛ فیض کاشانى، ‏ تفسیر صافی‏، ج ۱، ص ۳۹۴) بود:

 

 «إِنَّ الَّذِینَ تَوَلَّوْاْ مِنکُمْ یوْمَ الْتَقَی الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّیطَانُ بِبَعْضِ مَا کَسَبُواْ»؛ روزى که دو گروه [در احد] با هم رویاروى شدند کسانى که از میان شما [به دشمن] پشت کردند در حقیقت جز این نبود که به سبب پاره‏اى ازآنچه [از گناه] حاصل کرده بودند شیطان آنان را بلغزانید (آل‌عمران ۱۵۵).

 

همچنین بر اساس آیه ۷۷ سوره توبه خلف وعده باعث ماندگاری نفاق می‌شود: «فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِی قُلُوبِهِمْ إِلَی یوْمِ یلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُواْ اللّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا کَانُواْ یکْذِبُونَ»؛ درنتیجه به سزاى آنکه با خدا خلف وعده کردند و از آن روى که دروغ مى‏گفتند در دل‌هایشان تا روزى که او را دیدار مى‏کنند پیامدهاى نفاق را باقى گذارد. در شأن نزول این آیه آمده است که منافقان وعده داده بودند تا زکات مالشان را پرداخت کنند ولی خلف وعده کرده و نپرداختند (طبرسى، ‏ مجمع البیان ‏، ج ۵، ص ۸۲؛ فخر رازى، مفاتیح الغیب‏، ج ۱۶، ص ۱۰۵) لذا خلف وعده که از گناهان اخلاقی است باعث ریشه‌دار شدن نفاق در قلوب آن‌ها گردید.

  

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۹ مرداد ۹۸ ، ۲۰:۴۴ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

نیروی انسانی از مهم‌ترین سرمایه‌های یک انقلاب محسوب می‌گردد که هر فعالیتی با کمک آن‌ها انجام می‌گردد، حتی در مورد اقوام غیر موحد نیز وجود نیروی انسانی باعث ایجاد تمدن‌های بزرگی گردیده است، ازجمله قوم عاد که دارای تمدن بزرگ (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۱۴۶) و معروف به کثرت فرزند (طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱۸، ص ۲۱۳) بودند چنین خطاب داده شده‌اند: «وَاتَّقُوا الَّذِی أَمَدَّکُم بِمَا تَعْلَمُونَ أَمَدَّکُم بِأَنْعَامٍ وَبَنِینَ»؛ و از آن کس که شما را به آنچه مى‏دانید مدد کرد پروا دارید شما را به [دادن] دام‌ها و پسران مدد کرد. (شعراء ۱۳۲ و ۱۳۳).

 

دشمن از سرمایه نیروهای انسانی واهمه دارد، لذا در ساده‌ترین صورت ممکن در تخریب شخصیت آن‌ها می‌کوشد، لذا نسبت‌های غیرواقعی یا مطامع مادی در مورد آن‌ها مطرح می‌کند، نظیر عبارتی که از سوی کفار در مورد پیروان نوح به‌کاررفته است: «قَالُوا أَنُؤْمِنُ لَکَ وَاتَّبَعَکَ الْأَرْذَلُونَ»؛ [به نوح علیه‌السلام] گفتند آیا به تو ایمان بیاوریم و حال‌آنکه فرومایگان از تو پیروى کرده‏اند (شعراء ۱۱۱)

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۸ مرداد ۹۸ ، ۱۸:۴۲ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

فریفتن عوام مردم از راه‌هایی است که دشمن برای مقابله با نیروهای انقلابی در پیش می‌گیرد تا با فریب عموم مردم، خواص و رهبر جامعه را در تنگنای پذیرفتن خواسته‌های خود قرار دهند، در صدر اسلام تعدادی از اهل کتاب از چنین روشی برای تحریف حقایق کتاب آسمانی بهره گرفتند؛ تا مردم را به‌اشتباه بیندازند، آن‌ها چنان زبان به خواندن کتاب آسمانی می‌گرداندند که گمان می‌شد در حال تلاوت کتاب آسمانی هستند درحالی‌که چنان نبود:

 

«وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقًا یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُم بِالْکِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْکِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ وَیَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْکَذِبَ وَهُمْ یَعْلَمُونَ»؛ و از میان آنان گروهى هستند که زبان خود را به [خواندن] کتاب [تحریف‌شده‌ای] مى ‏پیچانند تا آن [بربافته] را از [مطالب] کتاب [آسمانى] پندارید با اینکه آن از کتاب [آسمانى] نیست و مى ‏گویند آن از جانب خداست درصورتی‌که از جانب خدا نیست و بر خدا دروغ مى ‏بندند با اینکه خودشان [هم] مى‏ دانند (آل‌ عمران ۷۸)

 

 بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۷ مرداد ۹۸ ، ۱۶:۳۸ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

اعتصام به ریسمان الهی دستور الهی بوده (آل‌عمران ۱۰۳) و اتحاد میان مردم به‌اندازه‌ای اهمیت دارد که در حدیث نبوی از لوازم مسلمانی دانسته شده است: ثَلَاثٌ لَایُغِلُّ عَلَیْهِنَ‏ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ: إِخْلَاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ و النَّصِیحَةُ لِأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِینَ و اللُّزُومُ لِجَمَاعَتِهِمْ؛ سه چیز است که دل هیچ فرد مسلمانى در آن‌ها خیانت روا نمی‌داند: خالص نمودن عمل براى خدا، خیرخواهى برای پیشوایان مسلمانان و همراه بودن با جماعت مسلمانان (کلینى، کافی، چاپ دار الحدیث، ج‏۲، ص ۳۳۶).

 

بااین‌حال برخی از مسلمانان متوجه اهمیت این مسئله نشده و گرفتار تفرقه می‌شوند، همان راهی که دشمن برای اختلاف‌افکنی میان نیروهای انقلابی در برخی مواقع انتخاب می‌کند، نمونه قرآنی چنین تلاشی از سوی دشمن را می‌توان تفرقه‌افکنی فرعون دانست تا فرزندان یعقوب علیه‌السلام نتوانند با یکدلی علیه فرعون قیام نمایند (طباطبایى، ‏ المیزان‏، ج ۱۶، ص ۸): «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا یَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْنَاءهُمْ وَیَسْتَحْیِی نِسَاءهُمْ إِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ»؛ فرعون در سرزمین [مصر] سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه ساخت طبقه‏اى از آنان را زبون مى‏داشت پسرانشان را سر مى‏برید و زنانشان را [براى بهره‏کشى] زنده بر جاى مى‏گذاشت که وى از فسادکاران بود (قصص ۴).

 

تاریخ نشان داده است که وجود نیروهای انقلابی کارآمد باعث می‌شود تا دشمن از این راه نتواند بر جامعه تسلط یابد، ازجمله فردی همانند حضرت هارون علیه‌السلام که در ماجرای گوساله‌پرستی بنی‌اسرائیل، برای عدم تفرقه میان موحدان، راه سکوت را در پیش گرفت: «قَالَ یَا هَارُونُ مَا مَنَعَکَ إِذْ رَأَیْتَهُمْ ضَلُّوا أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَیْتَ أَمْرِی قَالَ یَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْیَتِی وَلَا بِرَأْسِی إِنِّی خَشِیتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَیْنَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِی»؛ [موسى] گفت اى هارون وقتى دیدى آن‌ها گمراه شدند چه چیز مانع تو شد که از من پیروى کنى آیا از فرمانم سر باز زدى؟ گفت اى پسر مادرم نه ریش مرا بگیر و نه [موى] سرم را من ترسیدم بگویى میان بنى‏ اسرائیل تفرقه انداختى و سخنم را مراعات نکردى (طه ۹۲ – ۹۴).

 

 شبیه این حرکت هارون علیه‌السلام پس از رحلت پیامبر خاتم صلی‌الله علیه و آله و سلم در گفتار و رفتار حضرت علی علیه‌السلام دیده می‌شود که حضرت می‌فرماید: ولَیْسَ رَجُلٌ فَاعْلَمْ أَحْرَصَ عَلَى‏ جَمَاعَةِ أُمَّةِ محمَّد صلى الله علیه و آله وأُلْفَتِهَا مِنِّی أَبْتَغِی بِذَلِک حُسْنَ الثَّوَابِ وکَرَمَ الْمَآب؛ بدان! هیچ‌کس نسبت به وحدت، اتّحاد، الفت و همزیستى امّت محمّد صلى الله علیه و آله از من حریص‌تر و کوشاتر نیست. من در این کار پاداش نیک و سرانجام شایسته را از خدا مى ‏طلبم. (نهج‌البلاغه، نامه ۷۸)

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۶ مرداد ۹۸ ، ۱۴:۳۷ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

مسائل خانوادگی زمینه دشمنی برخی از همسران و فرزندان نیروهای انقلابی را ایجاد می‌کند که خداوند در این زمینه هشدار داده و دستور به درایت، عفو و گذشت می‌دهد:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَ أَوْلاَدِکُمْ عَدُوّاً لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»‌؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید در حقیقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمایند از آنان بر حذر باشید و اگر ببخشایید و درگذرید و بیامرزید به‌راستی خدا آمرزنده مهربان است (تغابن ۱۴)، فرزند نوح علیه‌السلام (هود ۴۵ و ۴۶) زن لوط و زن نوح (تحریم ۱۰) برخی مصادیق دشمنان خانوادگی در قرآن معرفی‌شده است.

 

مسائل اقتصادی از دیگر زمینه‌های مهم برای بدخواهی دشمن است که نمونه بسیار واضح آن را می‌توان در رفتار منافقان در صدر اسلام دید، فقر برخی از مسلمانان و حتی زندگی تعدادی از آن‌ها در کنار مسجد پیامبر بدون لوازم اولیه (واقدی، الطبقات الکبرى ، ج ۱، ص ۱۹۶ – ۱۹۷؛ بلاذرى‏، أنساب الأشراف ، ج ۱، ص ۲۷۲)، باعث شد تا منافقان گمان کنند اگر کمک مالی به این افراد صورت نگیرد از اطراف پیامبر دور شده و اسلام نابود خواهد شد، قرآن کریم برنامه آن‌ها را نقل و سپس به آن پاسخ می‌دهد: «هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لَا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى یَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَا یَفْقَهُونَ»؛ آنان کسانى‏ هستند که مى‏گویند به کسانى که نزد پیامبر خدایند انفاق نکنید تا پراکنده شوند و حال‌آنکه گنجینه‏هاى آسمان‌ها و زمین از آن خداست ولى منافقان درک نمی‌کنند (منافقون ۷).

 

 لازم به ذکر است که دشمنان فقط به این ممانعت اکتفا نمی‌کردند بلکه اموالی را صرف می‌کردند تا از راه خدا جلوگیری کنند و به عبارتی برای تحریم نیروهای انقلابی از بذل مال دریغ نمی‌کردند: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِیَصُدُّواْ عَن سَبِیلِ اللّهِ»؛ بى‏گمان کسانى که کفر ورزیدند اموال خود را خرج مى‏کنند تا [مردم را] از راه خدا بازدارند (انفال ۳۶)

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۴ مرداد ۹۸ ، ۱۰:۲۸ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

دشمن در برخی موارد با ضربه زدن به اصل دین که همان اعتقادات است درصدد القای شبهه و تردید در میان مسلمانان می‌کند، نمونه‌هایی از این زمینه دشمنی مباحث مربوط به اصل توحید، نبوت و معاد است؛ درصورتی‌که دشمن در اصول اساسی دین شبهه افکنی نماید، نیازی به تلاش‌های بعدی برای نابودی نیروهای انقلابی نخواهد داشت، ازاین‌رو لازم است تا مسلمانان اعتقادات را به عنوان اساسی‌ترین بخش دین با باوری قلبی و یقین بپذیرند، چنانکه طبق نظر علمای اسلام پذیرش مسائل اعتقادی برخلاف احکام، یقینی است و تقلیدی نیست (طوسى، العُدة فی أصول الفقه ‏، ج ۲، ص ۷۳۲).

 

بررسی تاریخ اسلام نشان‌دهنده تلاش وافر دشمن با شیوه‌های گوناگون برای سست کردن اعتقادات نیروهای انقلابی است، به عنوان نمونه تعدادی از اهل کتاب با برنامه‌ای از پیش طراحی‌شده در ابتدای روز مسلمان شده و اعلام کردند علائم و نشانه‌های پیامبر وعده داده شده در کتب آسمانی قبلی با حضرت محمد صلی‌الله علیه و آله و سلم تطبیق می‌کند، لذا به آن حضرت ایمان آورده و اسلام را پذیرفتند، لیکن در انتهای روز اعلام کردند که پس از بررسی دقیق و نزدیک خصوصیات پیامبر و دین اسلام روشن شد که برخی دیگر از نشانه‌های دین خاتم در آن حضرت وجود ندارد لذا این فرد پیامبر خاتم نیست. (طبرسى، ‏ مجمع البیان ‏، ج ۲، ص ۷۷۴؛ قمى، ‏ تفسیر قمی‏، ج ۱، ص ۱۰۵؛ طبرى، جامع البیان‏، ج ۳، ص ۲۲۱؛ واحدى نیشابورى، اسباب النزول، ص ۱۱۲) هدف این افراد ضربه زدن به اصل اعتقادات بود تا مسلمانان نسبت به اصل دین تردید نموده و به کفر برگردند، قرآن کریم این نقشه دشمن را چنین افشا نموده است: «وَقَالَت طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ آمِنُواْ بِالَّذِیَ أُنزِلَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُواْ وَجْهَ النَّهَارِ وَاکْفُرُواْ آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»؛ جماعتى از اهل کتاب گفتند در آغاز روز به آنچه بر مؤمنان نازل شد ایمان بیاورید و در پایان [روز] انکار کنید شاید آنان [از اسلام] برگردند (آل‌عمران ۷۲).

 

تردید در اصل نبوت پیامبر و رهبری دینی و سیاسی جامعه فقط به این مورد خلاصه نمی‌شود؛ بلکه گونه‌های دیگری نیز در آیات دیده می‌شود: شکستن قداست رهبری (مؤمن ۲۶)، ایجاد تردید در بین مردم نسبت به حقانیت رهبر (اعراف ۷۵، رعد ۴۳، فرقان ۷ و ۸؛ تغابن ۶)، استهزای رهبر (هود ۳۸، انبیاء ۳۶، حجر ۱۱، زخرف ۵۲) عیب‌جویی در رفتار رهبری ازجمله در مسائل اقتصادی (توبه ۵۸) و حتی تهدید رهبر با ابزار مختلف از تبعید (توبه ۱۳، ابراهیم ۱۳، اعراف ۸۸) و زندانی کردن (شعراء ۲۹) تا قتل (آل‌عمران ۲۱، انفال ۳۰، قصص ۲۰) نمونه‌هایی از دشمنی با اصل رهبری دینی و سیاسی جامعه اسلامی است که در صورت ضعف اعتقاد، گرفتاری در دام دشمنان بعید نیست.

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۳ مرداد ۹۸ ، ۰۸:۱۲ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰ نظر

مصداق کلی دشمنان  بر اساس آیات قرآن کریم عبارتند از:

 

 الف: شیطان: «إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا»؛ در حقیقت شیطان دشمن شماست شما [نیز] او را دشمن گیرید (فاطر ۶)؛ «إِنَّ الشَّیْطانَ کانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبِینا» شیطان همواره براى انسان دشمنى آشکار است؛ (اسراء ۵۳) و آیات دیگر (انعام ۱۴۲، اعراف ۲۲، یوسف ۵)

 

ب: یهودیان: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُود»؛ مسلماً یهودیان را دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت (مائده ۸۲).

 

ج: مشرکان و کفار: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا... وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا»؛ مسلماً... و کسانى را که شرک ورزیده‏اند دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت (مائده ۸۲)؛ «إِنَّ الْکافِرِینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبِینا»؛ کافران پیوسته براى شما دشمنى آشکارند (نساء ۱۰۱).

 

د: منافقان: «هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ‌«؛ [منافقان] خودشان دشمن‌اند از آنان بپرهیز خدا بکشدشان تا کجا [از حقیقت] انحراف یافته‏اند (منافقون ۴)

هـ: بعضی از خویشاوندان؛ نظیر همسران و فرزندان «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُم»؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید در حقیقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمایند (تغابن ۱۴)

 

و: برخی مصادیق دیگر نظیر بت‌ها: «قَالَ أَفَرَأَیْتُم مَّا کُنتُمْ تَعْبُدُونَ أَنتُمْ وَآبَاؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّی إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِینَ»؛ [ابراهیم] گفت آیا شما و پدران پیشین شما در آنچه مى‏پرستیده‏اید تأمل کرده‏اید؟ قطعاً همه آن [بت‌ها] جز پروردگار جهانیان دشمن من هستند (شعراء ۷۵ - ۷۷)

 

البته شدت دشمنی برخی از دشمنان بیشتر است ازجمله دشمنی یهودیان و مشرکان نسبت به مسلمانان شدیدتر است (مائده ۸۲). در برخی روایات نیز دشمنی کسی بزرگ دانسته شده است که مخفیانه دشمنی کند: أَکْبَرُ الْأَعْدَاءِ أَخْفَاهُمْ‏ مَکِیدَة (لیثى واسطى، على بن محمد (۱۳۷۶)، عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث، ص ۱۲۶)

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۶ تیر ۹۸ ، ۱۶:۲۶ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰ نظر

 

بررسی مفهوم دشمن در قرآن

 

دشمن واژه‌ای فارسی به معنای بدنفس، بددل، زشت طبع و به کسی یا کسانی اطلاق می‌گردد که به فرد ضرر می‌رسانند (دهخدا، ۱۳۷۷، ج ۷، ص ۱۰۹۰۸) یا بدخواه بوده و بدی و زیان کس دیگر را می‌خواهد (معین، ۱۳۷۵، ج ۲، ص ۱۵۳۷)، دشمنی در مقابل دوستی قرار دارد (عمید، ۱۳۷۷، ص ۶۰۳) در قرآن واژه‌های متعددی با تفاوت‌های جزئی در مفهوم و به‌تناسب سیاق برای تبیین دشمن و دشمنی به‌کاررفته است که مهم‌ترین آن‌ها از کلماتی با ریشه‌های زیر مشتق شده‌اند: عدو (بقره ۳۶ و ده‌ها آیه دیگر)، خصم (یس ۷۷) شنء (کوثر ۳) بغض (آل‌عمران ۱۱۸) قلی (ضحی ۳) لدد (بقره ۲۰۴) شقق (انفال ۱۳) حدد (توبه ۶۳)، عند (مدثر ۱۶).

 

برای نمونه می‌توان گفت عدو به معنی تجاوز به دیگری و گذشتن از حدود است (ابن فارس، ۱۴۰۴ ق، ج ۴، ص ۲۴۹) مانند عبارت «وَقُلْنَا لَهُمْ لاَ تَعْدُواْ فِی السَّبْتِ»؛ به آنان گفتیم در روز شنبه تجاوز نکنید (نساء ۱۵۴) و دشمن را ازاین‌جهت عدو می‌گویند که از حدود خود تجاوز کرده و به حقوق دیگری مجوز عبور می‌دهد؛ مثلاً کفار دشمن معرفی‌شده‌اند: «إِنَّ الْکَافِرِینَ کَانُواْ لَکُمْ عَدُوًّا مُّبِینًا»؛ کافران پیوسته براى شما دشمنى آشکارند (نساء ۱۰۱) زیرا به اعتقادات مسلمانان تجاوز می‌کنند. یا شیطان که در آیه ۵ سوره یوسف دشمن انسان معرفی‌شده است: «إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِینٌ»؛ شیطان براى آدمى دشمنى آشکار است زیرا به حقوق انسان‌ها تجاوز کرده است. دشمنی کفار و شیطان هم ظاهری و هم باطنی است (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲ ق، ۵۵۳)، اما برخی دشمنی‌ها در رفتار بروز نمی‌کند؛ مثلاً بت‌ها نسبت به حضرت ابراهیم علیه‌السلام عداوتى نداشتند و عداوت از جماد متصور نیست بلکه آن‌ها جنبه معبودى داشتند و آن حالت ابراهیم را ناراحت می‌کرد (قرشى، ۱۳۷۱ ‏، ج ۴، ص ۳۰۶) لذا در مورد آن‌ها هم تعبیر عداوت را به‌کاربرده است: «فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّی إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِینَ»؛ قطعاً همه آن‌ها جز پروردگار جهانیان دشمن من هستند (شعرا ۷۷). همچنان که منافقان نیز به عنوان دشمن معرفی‌شده‌اند هرچند در ظاهر رفتاری مخالف مسلمانان نشان نمی‌دهند و حتی گاهی رفتارشان از فرط تناسب ظاهری با رفتار مسلمانان، موجب شگفتی می‌شود: «وَإِذَا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسَامُهُمْ ... هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ»؛ و چون آنان را ببینى هیکل‌هایشان تو را به تعجب وا‌می‌دارد ... خودشان دشمن‌اند از آنان بپرهیز. (منافقون ۴)

 

بنابراین می‌توان گفت در فرهنگ وحی، هرکسی یا کسانی یا چیزی که بدخواه بوده و قصد زیان مسلمانان را بخواهند دشمن تلقی می‌شوند حتی اگر در رفتار خود چیزی بروز ندهند.

 

بخشی از مقاله مراتب حساسیت نیروهای انقلابی در برابر دشمن از دیدگاه قرآن کریم

احد داوری
۱۵ تیر ۹۸ ، ۲۰:۳۵ موافقین ۲ مخالفین ۰ ۰ نظر