چه موقع بگوییم و چه موقع ساکت باشیم؟

 

امام علی علیه السلام می فرماید:

 

خاموش ماندن از سخن حکیمانه خیرى ندارد، چنانکه در گفتار جاهلانه نیز خیرى نیست.

 

لَا خَیْرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ کَمَا أَنَّهُ لَا خَیْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْل‏ (نهج البلاغه، کلمه قصار 471)

 

آن‏جا که گفتار حکیمانه مفید و سودمند، راهنما و هدایت کننده است باید سخن گفت و آن‏جا که گفتار از سر جهل است، غیبت است، تهمت، افترا، دروغ، سخن ‏چینى، مطالب بیهوده و لغو است سکوت ترجیح دارد و البته گاه پیدا کردن مصادیق این دو کمى مشکل است، هواى نفس مى‏ گوید: این گفتار حکیمانه است، بگو؛ ولیکن شرع و عقل مى‏ گویند: سخنى است بیهوده یا فسادانگیز، مگو؛ و در این‏گونه موارد اگر انسان بر هواى نفس چیره نشود چه‏ بسا سخنان ناپسند را خوب و پسندیده پندارد و به سراغ آن برود و این همان چیزى است که به ‏عنوان تسویلات نفس و تزئینات شیطان معروف است. به همین دلیل هنگامى که از امام سجاد علیه السلام سؤال کردند که سکوت بهتر است یا کلام؟ فرمود: «هرکدام آفتى دارد. اگر کلام، خالى از آفت باشد از سکوت بهتر است». (پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج‏15 ؛ ص683).