روز قیامت هر چشمی گریان است مگر ...

 

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم):

 یَا فَاطِمَةُ کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا عَیْنٌ بَکَتْ‏ عَلَى‏ مُصَابِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهَا ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ بِنَعِیمِ الْجَنَّة.

منبع: بحار الانوار ج44، ص 293

 

فاطمه جان! روز قیامت هر چشمی گریان است، مگر چشمی که در مصیبت و عزای حسین علیه السلام گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهای بهشتی مژده داده می شود.

 

تردید ناپذیری حادثه مباهله

 

ماجرای مباهله نزد اهل بیت(علیهم‌السلام)، صحابه و علمای امامیّه، امری قطعی و تردیدناپذیر است، به گونه‏ ای که در استدلال‏ ها و احتجاج‏ های ائمّه(علیهم‌السلام) بارها بازگو می‏ شده است. حضرت علی(علیه‌السلام) نیز در بیان فضایل خود به آیه مباهله استدلال می‏ فرموده است.[ کتاب الخصال، ج2، ص550؛ بحار الانوار، ج29، ص9]

 

محققان اهل سنّت، چه معتزلی و چه اشعری، این آیه را دلیلی قوی بر فضیلت اصحاب کسا می‏ شناسند و همگی در پیشگاه آن خاضع ‏اند: «زمخشری» که متفکری «معتزلی» است، ذیل آیه مباهله پس از نقل حادثه «کسا» می‏ گوید: و فیه دلیل لا شی‏ ء أقوی منه علی فضل أصحاب الکساء(علیهم‌السلام).[ الکشاف، ج1، ص370]

 

فخر رازی نیز که از متفکران «اشاعره» است، پس از نقل داستان «کساء» می‏ گوید: و اعلم أنّ هذه الروایة کالمتّفق علی صحّتها بین أهل التفسیر و الحدیث.[ التفسیر الکبیر، مج4، ج8، ص89] ...

 

به هر روی، افزون بر اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) که سخنشان براساس حدیث «ثقلین» در کمال صحّت است، بسیاری از صحابه، گروهی از تابعان و برخی که جزو صحابه یا تابعان به شمار نمی‏ آیند، داستان مباهله و حدیث کسا را نقل کرده‏ اند؛ ولی مفسّری مثل صاحب المنار و پیروان او، به پیروی از برخی مفسّران اهل سنّت که تعصّب آن‏ها مانع آزاداندیشی‏ شان است، می‏ گویند: این مطالب را شیعیان نقل کرده‏ اند و مقصودشان نیز ترویج تشیّع ‏است.

 

در پاسخ باید گفت:

اولاً روایات داستان مباهله، معتبر است و شیعه و سنّی آن‏ها را نقل کرده‏ اند و در صحیح مسلم و بخاری نیز آمده است؛ اگر «مسلم» و «بخاری» را شیعه می‏ دانید، پس تسنّن دیگر باید رخت بربندد و چنانچه بگویید روایات این دو را شیعه جعل کرده است، دیگر برای شما سندی نمی‏ ماند، زیرا مهم‏ترین سند شما که همین‏ دو کتاب است، بی‏ اعتبار می‏ شود. ثانیاً مراد و انگیزه شیعه از نقل داستان مباهله، عمل به ثقلین است.

 

تسنیم، جلد 14صفحه482 - 484

معنای «سحاب» ؛ برداشتی صحیح از یک حدیث

 

در روز عید سعید غدیر وجود مبارک‏ علی ابن ‏ابی‏ طالب(علیه‌السلام) به دست گرامی رسول‏ اکرم‏(صلّی الله علیه وآله وسلّم) و با عمامه شخصی رسول‏ خدا به نام «سَحاب» معمّم شد؛ چنانکه فرمود: پیامبر در روز غدیر مرا معمم کرد؛ «عمّمنی رسول‏ اللّه‏ (صلّی الله علیه وآله وسلّم) یوم غدیر خم بعمامة فسدل نمرقها علی منکبی».[ الغدیر، ج1، ص292]

 

هنگامی که رسول گرامی، وجود مبارک علی(علیه‌السلام) را به دست خود معمم کرد، براساس برخی نقلها به آن حضرت فرمود: ای علی! عمامه تاج عرب است: «یا علی! العمائم تیجان العرب» و بر طبق نقلی دیگر پیامبر فرمود: تاج فرشتگان نیز چنین است: «هکذا تکون تیجان الملائکة».[ همان، ص291]

 

حلبی در سیره می‏ گوید: پیامبر(صلّی الله علیه وآله وسلّم) عمامه‏ ای به نام «سحاب» داشت که علی(علیه‌السلام) را با آن معمم کرد. پس هرگاه علی(علیه‌السلام) با آن عمامه می‏ آمد، رسول اکرم‏(صلّی الله علیه وآله وسلّم) می‏ فرمود: علی در سحاب نزد شما آمد: «أتاکم علیّ فی السحاب»؛ یعنی با عمامه‏ ای که پیامبر به آن حضرت بخشیده بود.[ سیره حلبی، ج3، ص369؛ الغدیر، ج1، ص292]

 

بیگانه‏ ای که در پی طعن بر شیعه بود و می‏ پنداشت که «سحاب» در این روایات به معنای ابر است، گفت روافض (شیعیان) می‏ گویند: علی(علیه‌السلام) در میان ابرهاست، در حالی که سحاب نام عمامه رسول‏ اکرم‏(صلّی الله علیه وآله وسلّم) بود که بر سر علی(علیه‌السلام) نهاد و او را به تاج فرشتگان متوّج و معمم کرد.

 

منبع: عید ولایت، آیت الله جوادی آملی، صفحه 141 – 144

صدای کوبه در بهشت

 

پیامبر اکرم‏ (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: بر روی دَرِ بهشت حلقه‏  ای از یاقوت سرخ است، بر صفحه‏ ای زرّین. هنگامی که آن حلقه بر صفحه زرین کوفته شود، صدا و طنین آن «یا علی» است؛

«إنّ حلقة باب الجنة من یاقوتة حمراء علی صفائح الذهب، فإذا دقّت الحلقة علی الصفحة طنّت وقالت: یا علی».[بحار الانوار ج8 ص 122]

 

این حدیث شریف را استاد علامه طباطبایی(رضوان‏ اللّه‏ علیه) در مجلس درس چنین شرح دادند:

 

سرّ این که صدای کوبه در بهشت «یاعلی» است، این است که بر طبق معمول، کسی که بخواهد وارد خانه‏ ای شود، دقّ‏ الباب می‏ کند و صاحب خانه را صدا می‏ زند تا با اجازه و اذن او وارد شود، و چون صاحب بهشت علی(علیه‌السلام) است، صدای طنین در «یاعلی» است. این مقام از آن حضرت و اهل بیت(علیهم‌السلام) است.

 

منبع: شمیم ولایت، آیت الله جوادی آملی، صفحه 149 -  151

تحلیلی از حدیث دروازه شهر علم پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)

 

جابر از امام باقر(علیه‌السلام) نقل می‏ کند که امیر مؤمنان (علیه‌السلام) هنگام بازگشت از نهروان، در کوفه خطابه‏ ای ایراد کرد؛ زمانی که شنید، معاویه او را دشنام می‏ دهد و اصحاب او را به شهادت می‏ رساند. آن حضرت پس از حمد خدا و درود بر رسول اکرم‏(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: اگر آیه (وأما بنعمة ربّک فحدّث)[ضحی: 11] در کتاب خدا وجود نداشت، فضایل خود را برنمی‏ شمردم.

 

آنگاه فرمود: ای مردم! خبرهایی به من رسیده و می‏ دانم که اجلم نزدیک شده است... و من در میان شما وا می‏ گذارم آنچه را که رسول‏ خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در میان امت بر جای گذاشت و آن کتاب و عترت او است؛ «أیها الناس إنه بلغنی ما بلغنی وإنّی أری قد اقترب أجلی... وإنی تارک فیکم ما ترکه رسول‏اللّه‏(صلی الله علیه و آله و سلم): کتاب اللّه وعترتی». آنگاه در شمار فضایل خویش فرمود: من دروازه شهر علم و خزانه‏ دار علم رسول‏خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) و وارث آن هستم؛ «أنا باب مدینة العلم وخازن علم رسول‏اللّه‏(صلی الله علیه و آله و سلم) و وارثه»[ بحارالأنوار، ج33، ص283].

 

امیر مؤمنان(علیه‌السلام) در این خطابه برخی تعبیرهای رسول‏ اکرم‏(صلی الله علیه و آله و سلم) درباره خودش را در نظر داشت؛ پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه و آله و سلم) به علی(علیه‌السلام) فرمود: «أنا مدینة العلم وأنت یا علی بابها»[بحار الانوار، ج10، ص120]؛ من شهر علمم و تو ای علی دَرِ شهر علم پیامبر هستی.

 

رسول اکرم‏(صلی الله علیه و آله و سلم) در این کلام بلند، امیر مؤمنان(علیه‌السلام) را دَرِ شهر علم رسالت معرفی کرد نه دربان و حاجب آن، و بین این دو تفاوت بسیار است؛ دربان هم حاجب است و هم محجوب؛ زیرا هم خود حق ورود به حرم ندارد و هم حق ندارد دیگری را به حرم راه بدهد. اما در دو چهره دارد؛ چهره‏ای به درون حرم و چهره‏ ای به بیرون. پس در گرچه حاجب دیگران است، ولی خود محجوب نیست. راهیابی به شهر علم پیامبر، جز از راه علی و اولاد علی (علیه‌السلام) میسور کسی نیست و اگر آنان کسی را راه ندادند و با آنان پیوند نداشت، به درون شهر راه ندارد.

 

منبع: شمیم ولایت، آیت الله جوادی آملی، صفحه 149 -  151

نگرانی موسای کلیم (علیه‌السلام) از جهل مردم

 

بدترین مشکل برای رهبران الهی ضعف فرهنگی مردم است؛ موسای کلیم که از پیامبران بزرگ اولوالعزم بود. کسی است که از دریا و شمشیر نمی‏ ترسید. وقتی ذات اقدس خداوند به او دستور داد که به سوی دریا حرکت کن، بنی‏ اسرائیل معترضانه به او گفتند: ای موسی! دریا در پیش رو و شمشیر فراعنه در پشت سر ماست و ما را بین دو مرگ میخکوب کرده ‏ای.

موسی(علیه‌السلام) گفت: چنین نیست، زیرا پروردگارم با من است و به زودی مرا راهنمایی خواهد کرد؛ (کَلاّ إنّ معی ربّی سیهدین)[شعراء: 62]. با حرف ردع «کلاّ» آنان را خاموش کرد و فرمود امواج دریا و شمشیر فراعنه در اختیار خدا است. اگر خدا بگوید باز گرد، باز می گردم و پیروز می‏ شوم و اگر بگوید به دریا برو به دریا می‏ روم. ... موسای کلیم که بین دو مرگ به یاد خدا بود و امنیت خود را از خدا دریافت کرده بود، احساس ترس نکرد ، اما وقتی ساحران فرعون چوب‏ها و طناب‏ها را در میدان مبارزه انداختند: (سحروا أعین الناس واسترهبوهم)[اعراف: 116]، مردم که تماشاچی میدان مسابقه بودند، دیدند که مارهای فراوانی در این میدان در جنب و جوش است. موسایی که عصا را اژدها می‏ کند و خود اژدها افکن است، در این‏صحنه ترسید: (فأوْجس فی نفسه خیفة موسی)[طه: 67].

 

امیرمؤمنین(علیه‌السلام) در تحلیل ترس حضرت موسی می‏ فرماید: موسای کلیم برای خود نترسید، ترس وی از این بود که جاهلان پیروز شوند و مردم را به گمراهی بکشانند. ترس موسای کلیم از این بود که ساحران با عصاها و طناب‏ها میدان مسابقه را میدان مار کردند. او اگر عصا را بیندازد و آن هم یک مار بشود و مردم نتوانند بین سحر ساحران و اعجاز او فرق بگذارند، چه کند؟ «لم یوجِس موسی (علیه‌السلام) خیفةً علی نفسه، بل أشفق من غلبة الجُهّال ودول الضلال»[ نهج البلاغه، خطبه 4]. آن که نتواند بین سحر و معجزه فرق بگذارد، با او چه می‏ توان کرد؟ آن صحنه جای این نبود که کسی از سر نصیحت بگوید: «سحر با معجزه پهلو نزند دل خوش‏دار»؛ زیرا بر اثر ضعف فکری مردم سحر با معجزه پهلو می‏ زد و موسای کلیم از ضعف فکری مردم می‏ ترسید.

 

هراس رسول گرامی اسلام نیز از این بود که مردم نتوانند تشخیص بدهند که ولایت علی بن ابی‏ طالب(علیه‌السلام) در رخداد غدیر، حکم ‏خدا و نصب الهی است. شخصیت علی(علیه‌السلام) همانند ندارد و هرگز سخن از امارت و سلطنت در میان نیست.

خدای سبحان فرمود: (واللّه یعصمک من النّاس) (مائده: 67)؛ یعنی کاری می‏ کنم که طرز فکر مردم دگرگون شود و مردم کار تو را توطئه نپندارند و تو را متهم نکنند. ... خدای سبحان حادثه غدیر را با چنین اهمیّتی برای رسول گرامی تحلیل و تبیین کرد.

 

منبع: شمیم ولایت، آیت الله جوادی آملی، صفحه 118 -  120

شوق دیدار حضرت علی علیه السلام

میزان اشتیاق پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به دیدار علی علیه السلام به اندازه ای است که در منابع شیعه و سنی روایاتی در این زمینه ذکر شده است، از جمله در سنن ترمذی (از صحاح سته اهل تسنن) از ام عطیه روایتی آورده است که وی می گوید:

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم لشکری را به نبرد فرستاد که حضرت علی علیه السلام هم با آنها بود، پس از آن از پیامبر شنیدم که دست هایش را به دعا بلند کرده و چنین دعا می کرد: بارالها مرا نمیران تا علی را ببینم.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ وَ یَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ وَ غَیْرُ وَاحِدٍ قَالُوا: أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنْ أَبِی الْجَرَّاحِ، حَدَّثَنِی جَابِرُ بْنُ صُبَیْحٍ قَالَ: حَدَّثَتْنِی أُمُّ شَرَاحِیلَ قَالَتْ: حَدَّثَتْنِی أُمُّ عَطِیَّةَ قَالَتْ: بَعَثَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ جَیْشًا فِیهِمْ عَلِیٌّ، قَالَتْ: فَسَمِعْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ وَ هُوَ رَافِعٌ یَدَیْهِ یَقُولُ: «اللَّهُمَّ لَا تُمِتْنِی‏ حَتَّى‏ تُرِیَنِی عَلِیًّا»

(ترمذى، محمد بن عیسى، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، 6جلد، قاهره، دار الحدیث ، چاپ اول: 1419 ق، ج5 ص 461)

استفاده از فرصت ها

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ [صلی الله علیه و آله و سلم] قَالَ:

إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِی یَدِ أَحَدِکُمُ الْفَسِیلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى یَغْرِسَهَا فَلْیَغْرِسْهَا

اگر قیامت بر پا شود و در دست یکى از شما نهالى باشد، اگر بتواند چنان کند که کمى پیش از قیامت آن را بکارد، باید بکارد

 (بخاری، محمد بن اسماعیل، الأدب المفرد، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، چاپ اول: 1406ق، ص 106)

آسیب شناسی بیداری اسلامی از منظر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم

قیام های برخاسته از تعالیم و دستورات اسلام اغلب در ابتدای مسیر حرکت با موفقیت هایی همراه می شوند ولی به مرور زمان با بروز آسیب هایی از هدف اصلی منحرف شده و به سرانجامی نمی رسند. شناسایی این آسیب ها از منظر افق فرابشری وحی نتایج مفیدتری به دست می دهد تا در درمان یا پیشگیری به کار آید. بویژه اگر بخواهیم آسیب های مذکور را با توجه به حکومت نوپای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مورد بررسی قرار دهیم که دینی جامع و جاوید به جامعه بشری معرفی کرده است؛ با این نگرش، نگارنده به ذکر آسیب های نهضت اسلامی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته است؛ بدین منظور آسیب های تهدید کننده نهضت را در دو گروه درونی و بیرونی طبقه بندی کرده و سرپیچی از فرمان رهبر، فساد خواص، مد نظر قرار ندادن ارزش واقعی مجاهدان راستین، وابستگی به سیاست های کلی بیگانگان، نگاه تک بعدی به مسائل، اختلافات درونی، عدول از مردم سالاری دینی و پیراستگی از اخلاق اسلامی را جزء  اساسی ترین آسیب های درونی قیام اسلامی برشمرده و مهم ترین آسیب های بیرونی را از ناحیه کفار، منافقان و اهل کتاب متوجه نهضت اسلامی می داند.

واژگان کلیدی: بیداری اسلامی، قرآن، پیامبر اعظم، آسیب شناسی، رهبر، فساد خواص، اختلاف، کفار، منافقان، اهل کتاب

دانلود متن کامل مقاله