مقاله مسواک 4: آداب مسواک زدن

از آنجایی که اسلام دین کامل و جامعی است برای هر امری آداب خاصی مقرر کرده است، از حج گرفته تا نماز، خواب و...؛ از این روی در مورد مسواک کردن هم دستورات خاصی وارد شده است که به طور مختصر به بررسی آنها می پردازیم.

1. مسواک امری مستحبی است.

2. بهتر است موقع وضو مسواک نماییم.

3. اگر قبل از وضو مسواک فراموش شد، بعد از وضو اقدام به این کار نماییم.

4. مسواک موقع برخاستن از خواب و سحرگاه مستحب است.

5. قبل از قرائت قرآن مستحب است مسواک کنیم.

6. بهتر است مسواک با شاخه درخت انجام گیرد[1].

7. در صورت نبودن وسیله ای برای مسواک، با انگشتان دست اقدام به این کار شود.

8. هنگامی که دندان ها از فرط پیری ضعیف شده اند، مسواک کردن مستحب نیست.

9. مسواک کردن در حمام و دستشویی مکروه است.

10. بهتر است قبل از هر نماز مسواک بزنیم.

11. مسواک باچوب درختان خوشبو، انار و درختانی که همچون نی شاخه توخالی دارند مکروه است[2].

12. مستحب است هنگام مسواک دعای زیر را بخوانیم:

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَلَاوَةَ نِعْمَتِکَ وَ أَذِقْنِی بَرْدَ رَوْحِکَ وَ أَطْلِقْ لِسَانِی بِمُنَاجَاتِکَ وَ قَرِّبْنِی مِنْکَ مَجْلِساً وَ ارْفَعْ ذِکْرِی فِی الْأَوَّلِینَ اللَّهُمَّ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى حَوِّلْنَا مِمَّا تَکْرَهُ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى وَ إِنْ کَانَتِ الْقُلُوبُ قَاسِیَةً وَ إِنْ کَانَتِ الْأَعْیُنُ جَامِدَةً وَ إِنْ کُنَّا أَوْلَى بِالْعَذَابِ فَأَنْتَ أَوْلَى بِالْمَغْفِرَةِ اللَّهُمَّ أَحْیِنِی فِی عَافِیَةٍ وَ أَمِتْنِی فِی عَافِیَةٍ[3]

 

---

[1] . رُوِیَ أَنَّ الْکَعْبَةَ شَکَتْ إِلَى اللَّهِ مَا تَلْقَى مِنْ أَنْفَاسِ الْمُشْرِکِینَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهَا قِرِّی یَا کَعْبَةُ فَإِنِّی مُبْدِلُکِ بِهِمْ قَوْماً یَتَنَظَّفُونَ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً ص نَزَلَ عَلَیْهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ جَبْرَئِیلُ ع بِالسِّوَاکِ؛ حر عاملی، محمد بن حسن (1033-1104ق)، وسائل الشیعة، ج2، ص20. وَ اعْلَمْ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّ أَجْوَدَ مَا اسْتَکْتَ بِهِ لِیفُ الْأَرَاکِ؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)، مستدرک الوسائل، ج1، ص369.

[2] . عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ نَهَى عَنِ السِّوَاکِ بِالْقَصَبِ وَ الرَّیْحَانِ وَ الرُّمَّانِ ؛ نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)، مستدرک الوسائل، ج1، ص373.

[3] . - الدعوات- قطب الدین الراوندی  ص 161

**********************************

فهرست منابع مورد استفاده در چهار بخش مقاله

        قرآن کریم

1. ابن بابویه، محمد بن علی (311-381ق)، الأمالی، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، قم: موسسة البعثة،چاپ اول: 1417ق.

2. ــــــــــــــــ ، ثواب الاعمال، قم: شریف رضی، چاپ دوم: 1364ش.

3. ــــــــــــــــ ، الخصال، 2ج، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم: 1403ق.

4. ــــــــــــــــ ،علل الشرایع، 1ج، قم: مکتبة الداوری (عکس برداری از نسخه انتشارات کتابخانه حیدریه نجف 1386ق).

5. ــــــــــــــــ ، المقنع، تحقیق: لجنة تحقیق التابعة لموسسة الامام الهادی علیه السلام، قم: موسسة الامام الهادی علیه السلام، 1415ق.

6. ــــــــــــــــ ، من لایحضره الفقیه، 4ج، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: موسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم: 1413ق.

7. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (م597ق)، زاد المسیر، 3ج، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ اول: 1422ق.

8. ابن حنبل، احمد بن محمد (164-241ق)، المسند، 6ج، بیروت: دار صادر، [بی‌تا].

9. ابن حیون، نعمان بن محمد(259-363ق)، دعائم الاسلام، 2ج، مصر: دارالمعارف، چاپ دوم:1385ق.

10. ابن شعبه، حسن بن علی (قرن4ق)، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیهم، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: موسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، چاپ دوم: 1363ش/1404ق.

11. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (700-744ق)، تفسیر القرآن العظیم، 4ج، تحقیق: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار المعرفة، 1412ق.

12. ابن ماجه، محمد بن یزید (209-237)، سنن ابن ماجه قزوینی، 2ج، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر، [بی‌تا].

13. ابو داود، سلیمان بن اشعث (202-275ق)، سنن ابی داود، 2ج، تحقیق: سعید محمد اللحام، بیروت: دارالفکر، چاپ اول: 1410ق/1990م.

14. بابایی، علی اکبر، مکاتب تفسیری، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، چاپ اول: 1381ش.

15. بخاری، محمد بن اسماعیل (194-256ق)، صحیح البخاری، 8ج، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر، 1401ق/1981م.

16. برقی، احمد بن محمد (م274ق)، المحاسن، 2ج، تحقیق: جلال الدین حسینی، [تهران]: دارالکتب الاسلامیة، 1371ش.

17. بیهقی، احمد بن حسین (384-458ق)، السنن الکبری، 10ج، بیروت: دارالفکر،[بی‌تا].

18. ترمذی، محمد بن عیسی (209-279ق)، سنن الترمذی، 5ج، تحقیق: عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت: دارالفکر، 1403ق.

19. جعفر بن محمد(علیه السلام)، امام ششم (80-148ق)، مصباح الشریعة، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول: 1400ق.

20. حر عاملی، محمد بن حسن (1033-1104ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، 29ج، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول: 1409ق.

21. حسن بن علی(علیه‌السلام)، امام یازدهم (232-260ق)، تفسیر الامام العسکری علیه السلام، تحقیق: مدرسة الامام المهدی علیه السلام، قم: مدرسة الامام المهدی علیه السلام، چاپ اول: 1409ق.

22. خطیب بغدادی، احد بن علی (392-463ق)، تاریخ بغداد أو مدینة السلام، 14ج، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول: 1417ق.

23. خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی‌ایران (1280-1368ش)، چهل حدیث، [بی‌جا]، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ بیستم: 1378ش.

24. دارقطنی، علی بن عمر (م385ق)، علل دار القطنی، 11ج ، تحقیق: محفوظ الرحمن زین الله السیفی، ریاض: دار الطیبة، چاپ اول:1405ق.

25. رافعی، عبدالکریم بن محمد (م623ق)، فتح العزیز، 12ج، [بیروت]: دارالفکر، [بی‌تا].

26. زید بن علی (79-122ق)، مسند زید بن علی، تحقیق: احد علماء الزیدیین، بیروت: دارالمکتبة الحیاة،[بی‌تا].

27. سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول: 1364ش.

28. شافعی، محمد بن ادریس (150-204ق)، کتاب الام، 8ج، بیروت: دارالفکر، چاپ دوم: 1403ق.

29. شبر، عبدالله (1774-1826م)، الاخلاق، قم: مکتبة العزیزی، 1374ش.

30. ـــــــــــــ ، اخلاق، ترجمه:محمدرضا جباران، [بی—جا]

31. شعیری، محمد بن محمد (قرن6)، جامع الاخبار، قم: انتشارات رضی، چاپ دوم:1363ش.

32. شهید اول، محمد بن مکی (734-786ق)، الذکری، چاپ سنگی، 1272ق، [بی‌جا، بی‌نا].

33. طبرانی، سلیمان بن احمد (260-360ق)، مسند الشامیین، 4ج، تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت: موسسة الرسالة، چاپ دوم:1417ق/1996م.

34. ــــــــــــــــ ، المعجم الکبیر، 25ج، تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، قاهره: مکتبة ابن تیمیة، چاپ دوم،[بی‌تا].

35. طبرسی، حسن بن فضل (قرن6)، مکارم الاخلاق، قم: شریف رضی، چاپ چهارم: 1412ق.

36. طریحی، فخر الدین بن محمد (979-1085ق)، مجمع البحرین، 4ج، تحقیق: احمد حسینی، [بی‌جا]، مکتبة النشر الثقافة الاسلامیة، چاپ دوم:1408ق.

37. طوسی، محمد بن حسن (385-460ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، 4ج، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم: 1390ق.

38. ــــــــــــــــ ، تهذیب الاحکام، 10ج، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ پهارم: 1365ش.

39. علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726ق)، منتهی المطلب، 2ج، تبریز: حاج احمد، 1333ش.

40. فتال نیشابوری، محمد بن احمد (م508ق)، روضة الواعظین، تحقیق: محمد مهدی، حسن خرسان، قم: شریف رضی، [بی‌تا].

41. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، 7ج، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ ششم: 1371ش.

42. قضاعی، محمد بن سلامة (م454ق)، مسند الشاب، 2ج، تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت: موسسةالرسالة، چاپ اول:1405ق/1985م.

43. قطب راوندی، سعید بن هبة الله (م573ق)، الدعوات، تحقیق: مدرسة الامام المهدی علیه السلام، قم: مدرسة الامام المهدی علیه السلام، چاپ اول: 1407ق.

44. ـــــــــــــــــ ، النوادر، تحقیق: سعید رضا علی عسکری، قم: دارالحدیث، چاپ اول: 1407ق.

45. کلینی، محمد بن یعقوب (م329ق)، الکافی، 8ج، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم: 1365ش.

46. گیلانی، عبدالرزاق بن محمد هاشم (قرن11ق)، شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، [بی‌جا]، پیام حق، چاپ اول:1377ش.

47. متقی هندی، علی بن حسام الدین (588-975ق)، کنزالعمال، 16ج، تحقیق: بکری حیانی، صفوة السفا، بیروت: موسسة الرسالة، 1409ق/1989م.

48. مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی (1037-1111ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، 110ج، بیروت: موسسة الوفاء، 1404ق.

49. معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران،2ج،

50. مسلم بن حجاج (204-261ق)، الجامع الصحیح، 8ج، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر، [بی‌تا].

51. مفید، محمد بن محمد (336-413ق)، الاعتقادات، تحقیق: عدة محققین، [بی‌جا]، دارالمفید، چاپ دوم: 1414ق.

52. ملکی تبریزی، جواد بن شفیع (م1344ق)، اسرار الصلاة، مترجم: رضا رجب زاده، [بی‌جا]، پیام آزادی، چاپ هشتم: 1378ش.

53. میبدی، احمد بن محمد (قرن6)، تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار، 10ج، تهران: امیر کبیر، چاپ اول: 1363ش.

54. نسائی، احمد بن علی (215-303ق)، سنن النسائی، 8ج، بیروت: دارالفکر، چاپ اول: 1348ق/1930م.

55. نوری، حسین بن محمد تقی (1254-1320ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 18ج، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول: 1408ق.

56. نووی، محی الدین بن شرف (م677ق)، المجموع، 20ج، بیروت: دارالفکر، [بی‌تا].

57. واحدی، علی بن احمد (م468ق)، اسباب النزول، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول: 1411ق.

58. هیثمی، علی بن ابوبکر (735-805ق)، مجمع الزوائد، 10ج، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1408ق/1988م.

59. یعقوبی، احمد بن اسحاق (م292؟ق)، تاریخ الیعقوبی، 2ج، قم: موسسه و نشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام، [بی‌تا].

60. ابن حجر عسقلانی م852ق، تلخیص الحبیر فی تخریج الرافعی الکبیر، 12ج،[ بی‌جا، بی‌تا]، دارالفکر.

61. طبرسی، مجمع البیان، 10ج،

62. دیلمی، حسن بن ابی الحسن(م841ق)، اعلام الدین؛ قم: موسسة آل البیت علیهم السلام؛ 1408ق

 

 مطالعه بخش اول، بخش دوم و  بخش سوم مقاله