مقدمه
تخصص در هر موضوع و هر علمی نیازمند یافتن رابطه منطقی میان چهار عنصر «مأخذشناسی»، «شخصیت شناسی»، «اصطلاح شناسی» و «نظریه پردازی» دارد؛ لذا می توان گفت: آشنایی با منابع و کتب تالیف شده از پیش نیازهای تحقیق و پژوهش می باشد که از آن به عنوان کتابشناسی یاد می شود، در فرهنگ متوسط معین ذیل واژه کتابشناسی چنین آمده است: فن آگاهی از انواع کتابها و مولفان و مصنفان و مترجمان آنها.
کتابشناسی انواع مختلفی دارد و یکی از مهمترین انواع آن کتابشناسی موضوعی است که در آن کتاب هایی که در یک موضوع خاص- چه آن موضوع یک شخص باشد و چه یک محل یا یک شیء یا بیشتر- ضبط و فهرست میشود، نتایجی که از کتابشناسی به دست می آید به عمر مفید پژوهشگران می افزاید و راه رسیدن به مطالب را در مدت کوتاهی فراهم می آورد و فهرست جدیدی از عناوین موضوع را برای پژوهنده ترسیم می کند.
بیش از چهارده قرن از نزول قرآن کریم می گذرد و اهتمام به آخرین کتاب آسمانی روز به روز بیشتر می شود و در زمینه های مختلف قرآنی کتب و مقالات بسیاری به رشته تحریر در می آید، به دنبال آن عده ای از محققان به معرفی کتب نوشته شده در موضوعات خاص برآمده اند و کتابشناسی های مختلفی را ارائه کرده اند؛ از جمله کتابشناسی اعجاز قرآن، کتابشناسی قرآن و علوم جدید، کتابشناسی قرائات قرآن، کتابشناسی محکم و متشابه و... ولی متاسفانه کتابشناسی مستقلی در باره مکی و مدنی انجام نشده است. اینک در راستای کتابشناسی موضوعی علوم قرآنی به معرفی کتابهایی که در زمینه «مکی و مدنی» به نگارش در آمده اند یا بخشی از آنها این مقوله را در بر دارند میپردازیم (پرداختن به مقاله هایی که به همین موضوع اختصاص دارند در فرصت دیگری بررسی خواهد شد).
برای تدوین این کتابشناسی که در سال 1384 گردآوری شده است، تا حد امکان از کتابخانه ها، کتاب های تراجم، معاجم، فهرست ها، فرهنگ ها، کتابشناسی ها، دایرةالمعارف ها، نرم افزار های کامپیوتری و سایت های مختلف اینترنتی استفاده شده است، هرچند نگرش کامل به آنها فرصت دیگری را می طلبد.
مقاله حاضر پس از مقدمه حاضر در سه بخش مجزا آمده است:
الف- کتب مستقل که تعداد آنها محدود است.
ب- پایان نامه هایی که در زمینه مکی و مدنی می باشند.
ج- کتب غیرمستقل که بیشتر حجم مقاله را به خود اختصاص داده است.
و اینک اسامی کتب؛
